Khánh An
(VNTB) – Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã thúc giục Việt Nam đàm phán về tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông trong bối cảnh căng thẳng với Mỹ gia tăng trong khu vực.
Ông Vương Nghị đã gặp Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh tại Đông Hưng ở biên giới Việt – Trung ở khu tự trị Choang Quảng Tây, miền nam Trung Quốc vào Chủ nhật nhân ngày kỷ niệm phân giới trên đất liền và cắm mốc biên giới.
“Chúng ta phải dựa trên việc giải quyết thành công các vấn đề biên giới trên đất liền để tìm kiếm giải pháp sớm cho các tranh chấp trên biển … Hai nước có đủ khả năng và trí tuệ để tiếp tục đàm phán về các vấn đề hàng hải”, theo tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc. .
Vương Nghị nhân cơ hội này nhắc nhở các nhà lãnh đạo Việt Nam về những thành công trong quá khứ đàm phán của hai nước – vào năm 2009 về biên giới chung trên đất liền, cũng như năm 2000, với Hiệp định hàng hải Vịnh Bắc Bộ nhằm phân định phần phía bắc của vịnh ở Biển Đông, và việc thiết lập chế độ đánh cá chung trong khu vực.
Ông Vương Nghị nói: “[Cả hai nước] nên tập trung vào các nhu cầu hợp tác lâu dài của hai nước và tích cực bắt đầu các cuộc đối thoại để tìm ra phương thức cơ bản và bền vững nhằm duy trì sự ổn định ở Biển Đông. Ông nói thêm rằng hai nước nên tiếp tục thúc đẩy kinh tế biên giới và du lịch, và thực hiện các kế hoạch theo Sáng kiến Vành đai và Con đường.
Bắc Kinh gần đây đã tăng cường thúc đẩy giải quyết tranh chấp Biển Đông, cố gắng gạt sang một bên vấn đề tranh chấp để tập trung vào hợp tác kinh tế song phương.
Đài Loan và các quốc gia thành viên ASEAN như Philippines, Việt Nam, Malaysia và Brunei cùng có các tuyên bố chủ quyền ở các vùng biển giàu tài nguyên, trong khi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ khu vực. Mỹ không có lợi ích lãnh thổ trong vùng biển tranh chấp nhưng đã triển khai tàu chiến và máy bay nhằm thúc đẩy tự do hàng hải.
Ông Lê Hồng Hiệp, chuyên gia nghiên cứu chính sách đối ngoại Việt Nam tại Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, cho biết các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông phức tạp hơn nhiều so với các thỏa thuận lãnh thổ trước đây được đề cập trong bài phát biểu của Vương Nghị.
Tuy nhiên, ông cho biết Trung Quốc dường như đang tiến hành một “chiến dịch lấy lòng ” để giành lại các đối tác trong khu vực, hoặc ít nhất là để ngăn họ đứng về phía Mỹ chống lại Trung Quốc.
“Với Trung Quốc, Việt Nam là một mục tiêu quan trọng do vị trí chiến lược quan trọng. Nhắc nhở Việt Nam về sự hợp tác cùng có lợi, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế, là một thủ thuật phù hợp và mạnh mẽ ở đây, với vị thế của Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất và là nguồn nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, ”ông Lê Hồng Hiệp nói. “Tuy nhiên, cuối cùng, vấn đề an ninh quan trọng hơn đối với Việt Nam.”
Ông Lê Hồng Hiệp lưu ý rằng quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ đã tiến triển đáng kể trong những năm gần đây, chủ yếu là do sự phù hợp về lợi ích chiến lược giữa Hà Nội và Washington, đặc biệt là ở Biển Đông.
“Xét cho cùng, làm việc với Washington có lợi cho cả an ninh quốc gia và chế độ của Hà Nội. Điều này là do nếu Trung Quốc tiếp tục gây hấn với Việt Nam ở Biển Đông, việc tăng cường quan hệ chiến lược với Mỹ có thể giúp cho Việt Nam chống lại sức ép của Trung Quốc tốt hơn, ”ông nói.
Bắc Kinh cũng đã hy vọng vào tiến độ 3 năm để cuối cùng thống nhất một bộ quy tắc ứng xử cho tuyến đường thủy chiến lược, với ước tính khoảng 3,4 nghìn tỷ USD thương mại hàng hải quốc tế trong khu vực mỗi năm.
Trong hơn hai thập kỷ, Trung Quốc và các thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á đã thảo luận về bộ quy tắc về các tranh chấp lãnh thổ của họ, với việc Bắc Kinh thúc đẩy hoàn thành vào năm 2021.
Kể từ khi Việt Nam đảm nhận vai trò chủ tịch luân phiên của ASEAN vào đầu năm nay, các cuộc họp của khối đã không diễn ra như dự định do đại dịch Covid-19.
Các nhà phê bình cho rằng việc Bắc Kinh thúc đẩy tiến bộ về quy tắc chủ yếu là do áp lực gia tăng của Hoa Kỳ và căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và các nước ASEAN – kể cả việc đối đầu với Việt Nam hồi năm ngoái tại Bãi Tư Chính.
Đầu tháng này, Việt Namgọi việc Trung Quốc triển khai máy bay ném bom H-6J đến đảo Phú Lâm – thuộc quần đảo Hoàng Sa nơi Việt Nam và Trung Quốc có tuyên bố chủ quyền chồng chéo – là hành động vi phạm chủ quyền và “gây nguy hại cho hòa bình”.