Thầy giáo âm nhạc Đặng Đăng Phước bị truy tố vì viết về các vấn đề nhân quyền
(Bangkok) – Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng nhà cầm quyền Việt Nam cần hủy bỏ mọi cáo buộc và ngay lập tức phóng thích nhà vận động chống tham nhũng Đặng Đăng Phước.
Công an tỉnh Đắk Lắk bắt ông Phước hồi tháng Chín năm 2022 và cáo buộc ông tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 117 của bộ luật hình sự. Một tòa án dự kiến sẽ xử vụ án của ông vào ngày mồng 6 tháng Sáu năm 2023. Nếu bị kết luận có tội, ông phải đối mặt với mức án lên tới 12 năm tù.
“Chính quyền Việt Nam vận dụng các điều luật có nội dung điều chỉnh quá rộng và mang tính đàn áp để truy tố những người lên tiếng kêu gọi cải cách,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á Châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Nhà cầm quyền Việt Nam nên hủy bỏ ngay lập tức mọi cáo buộc đối với Đặng Đăng Phước và các nhà hoạt động khác – những người đóng vai trò thiết yếu trong việc tầm soát những sai phạm và tham nhũng mà chính quyền Việt Nam tuyên bố muốn phòng chống.”
Đặng Đăng Phước, 60 tuổi, đã phục vụ trong quân đội Việt Nam và đóng quân tại Lào trong hơn 4 năm. Sau khi xuất ngũ, ông trở thành một giảng viên âm nhạc tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đắk Lắk. Đặng Đăng Phước thường xuyên bình luận về các vấn đề xã hội, chính trị và môi trường, và ủng hộ những người nghèo và yếu thế, như những người dân oan khiếu kiện đất đai và các nhóm thiểu số người Thượng. Ông viết rằng: “Tôi bênh vực lẽ phải/ Người thân cô, thế cô/ Chẳng màng hơn với thiệt/ Lợi danh chuyện hư vô!…” Vì lẽ đó, ông tuyên bố rằng mình “lên tiếng để nhằm hạn chế những bất công xã hội.”
Trong thập niên vừa qua, Đặng Đăng Phước đã đấu tranh chống tham nhũng và lạm quyền ở cấp cơ sở. Ông đã vận động để các quyền dân sự và chính trị được bảo vệ tốt hơn, trong đó có quyền tự do ngôn luận, tự do biểu đạt, tự do lập hội, nhóm họp và tự do tôn giáo. Ông công khai phản đối bộ luật an ninh mạng năm 2018 mang nặng tính đàn áp.
Đặng Đăng Phước đã ký một số kiến nghị ủng hộ dân chủ, trong đó có bản Kiến nghị 72 công bố vào tháng Giêng năm 2013, kêu gọi sửa đổi hiến pháp để cho phép bầu cử đa đảng. Ông cũng ký tên vào Lời Tuyên bố của các Công dân Tự do, công bố vào tháng Hai năm 2013, đề nghị hủy bỏ điều 4 của Hiến pháp Việt Nam năm 1992 có nội dung trao cho Đảng Cộng sản Việt Nam vị trí độc tôn về quyền lực. Bản tuyên bố kêu gọi xây dựng một hệ thống chính trị đa đảng, phân quyền và phi chính trị hóa các lực lượng vũ trang.
Ông cũng lên tiếng để nâng cao nhận thức về các dự án kinh tế chụp giật, có tác động tiêu cực đến môi trường. Tháng Năm năm 2016, ông ký bản tuyên bố phản đối Formosa, một công ty thép Đài Loan đã xả chất thải độc hại và gây ra một thảm họa ô nhiễm biển quy mô lớn dọc vùng biển miền trung Việt Nam. Những người ký tên vào bản tuyên bố kêu gọi phải điều tra kỹ lưỡng và minh bạch về vụ việc, đền bù cho những người dân bị mất nguồn kiếm sống do thảm họa, và quy trách nhiệm. Tháng Bảy năm 2022, không lâu trước khi bị bắt, ông lên tiếng bày tỏ quan ngại về tình trạng khai thác quặng titan mà ông gọi là “liều lĩnh” ở tỉnh Thừa Thiên – Huế.
Đặng Đăng Phước thể hiện tình đoàn kết với các nhà bất đồng chính kiến khác qua việc lên tiếng ủng hộ các nhà hoạt động nhân quyền bị nhà cầm quyền Việt Nam bắt bỏ tù, trong đó có Nguyễn Thúy Hạnh, Trần Huỳnh Duy Thức, Phạm Đoan Trang, Trịnh Bá Phương, Trịnh Bá Tư, Cấn Thị Thêu, Nguyễn Lân Thắng, Đinh Văn Hải, Nguyễn Tường Thuy, Phạm Chí Dũng, Lê Hữu Minh Tuấn, Phạm Chí Thành, Đinh Thị Thu Thủy và Bùi Văn Thuận.
Ngày mồng 8 tháng Chín năm 2022, ông viết một bài đăng Facebook để ủng hộ nhà hoạt động nhân quyền Bùi Tuấn Lâm (còn được gọi là “Thánh Rắc Hành”) bị công an Đà Nẵng bắt ngày mồng 7 tháng Chín. Chưa đầy hai tiếng sau, công an Đắk Lắk đến bắt Đặng Đăng Phước.
Sau khi bắt Đặng Đăng Phước, công an triệu tập vợ ông, bà Lê Thị Hà, để thẩm vấn ít nhất là hai lần và tra vấn bà về một số bài hát mà ông Đặng Đăng Phước đã hát rồi đăng trên tài khoản Facebook của ông. Một trong những bài hát đó là “Con đường Việt Nam,” do Việt Khang, một cựu tù nhân chính trị, sáng tác để vinh danh người tù chính trị nổi tiếng Trần Huỳnh Duy Thức, người đã “đi tù vì đồng bào, vì quê hương.” Đặng Đăng Phước cũng hát bài “Gánh xiếc to trên quê hương nhỏ,” là sáng tác của blogger nhân quyền Tuấn Khanh, ta thán về những vấn nạn ở Việt Nam dưới quyền lực của Đảng Cộng sản.
“Giới lãnh đạo Việt Nam căm ghét quyền tự do biểu đạt đến mức đàn áp cả những nhà hoạt động chỉ hát lên một vài bài ca phê phán họ,” ông Robertson nói. “Liên minh Châu Âu, bên đã ký kết một hiệp định thương mại tự do với Việt Nam trong đó có các điều kiện về nhân quyền, và các đối tác thương mại khác, cần lên tiếng với chính phủ Việt Nam về các vi phạm nhân quyền liên tục của họ.”