Anh Khoa dịch
(VNTB) – Các nhà khoa học cho biết: Vì người bị nhiễm vi rút Delta mang lượng vi rút cao hơn nhiều, nên đã đến lúc chúng ta phải suy nghĩ lại về hành vi của mình.
Tác giả: Sumathi Reddy
Cập nhật ngày 28 tháng 7 năm 2021
Biến thể Delta thường được cho là có khả năng lây truyền cao thực sự là như thế nào?
Các nhà khoa học đang nghiên cứu Covid-19 nói rằng khả năng lây lan ngày càng tăng của biến thể Delta có nghĩa là chúng ta cần cập nhật suy nghĩ của mình về các nguy cơ phơi nhiễm. Bởi vì những người bị nhiễm Delta mang theo lượng vi rút cao hơn so với các chủng trước đó, các quy tắc thông thường trước đây không còn được áp dụng nữa, họ nói – bao gồm cả nhận định rằng phải tiếp xúc gần 15 phút mới bị nhiễm bệnh.
Biến thể Delta đã làm thay đổi lời khuyên y tế công cộng về việc đeo khẩu trang. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh hôm thứ Ba khuyến cáo những người được tiêm chủng nên tiếp tục đeo khẩu trang trong nhà ở một số vùng của Hoa Kỳ. Và quan chức địa phương đã bắt đầu khôi phục yêu cầu đeo khẩu trang ở Quận Los Angeles và Quận St. Louis.
Giám đốc CDC Rochelle Walensky cho biết các hướng dẫn đã được sửa đổi vì dữ liệu mới về biến thể Delta cho thấy rằng mặc dù rất hiếm nhưng các trường hợp dương tính đối với những người được tiêm chủng đầy đủ, mang tải lượng vi rút tương tự như những người chưa được tiêm chủng.
Dưới đây là những gì các nhà khoa học nói rằng chúng ta cần biết về biến thể Delta thay đổi cách đánh giá rủi ro của chúng ta ra sao.
Delta dễ lây lan hơn bao nhiêu lần so với các phiên bản cũ?
Các nhà nghiên cứu ước tính rằng biến thể Delta có khả năng lây lan cao hơn khoảng 50% so với biến thể Alpha, chủng vi khuẩn trước đây chiếm ưu thế tại Hoa Kỳ. Alpha có khả năng lây lan cao hơn khoảng 50% so với chủng Vũ Hán ban đầu.
Trong một nghiên cứu hồi tháng 7, các nhà nghiên cứu Trung Quốc phát hiện ra rằng trung bình những người bị nhiễm biến thể Delta có số lượng bản sao vi rút trong đường hô hấp nhiều hơn khoảng 1.000 lần so với những người bị nhiễm chủng ban đầu.
John Vol Chicken, giáo sư sức khỏe môi trường, người nghiên cứu về keo khí (aerosol, các cấu trúc vật chất gồm chất lỏng và chất khí lơ lửng trong không khí) và bệnh hô hấp tại Đại học Bang Colorado ở Fort Collins, Tiểu bang Colorado cho biết: “Delta dễ dàng xâm nhập vào tế bào hơn.”
Các nhà khoa học cho biết lượng vi rút cao hơn có nghĩa là những người bị nhiễm sẽ thở ra nhiều vi rút hơn. Hiện vẫn chưa xác định được chính xác bao nhiêu vi rút được phát tán vào không khí. Linsey Marr, giáo sư về kỹ thuật dân dụng và môi trường tại Virginia Tech cho biết: Có bản sao vi rút trong đường hô hấp nhiều hơn 1.000 lần “không có nghĩa là có gấp 1.000 lần vi rút [phát tán vào không khí] – mặc dù có thể là như vậy.” Ông Marr là người nghiên cứu sự lây truyền vi rút trong không khí.
Khả năng lây lan của Delta thay đổi nguy cơ phơi nhiễm của chúng ta như thế nào?
Bác sĩ cho biết, chủng ngừa là cách tốt nhất để giảm nguy cơ lây nhiễm mặc dù họ khuyên những người đã tiêm phòng nên hết sức thận trọng. Họ nói rằng vắc-xin có phần kém hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng từ Delta so với các chủng vi-rút trước đó, nhưng vẫn bảo vệ tốt đối với bệnh nặng và tử vong.
Đối với những người chưa được chủng ngừa, Delta thay đổi quan niệm thông thường trước đây rằng một người có nguy cơ lây nhiễm cao nhất sau 15 phút tiếp xúc gần với người bị nhiễm bệnh. Các nhà khoa học cho biết với Delta, nhiễm trùng có thể xảy ra trong vòng chưa đầy 5 phút. Tiến sĩ Marr cho biết, biến thể này thậm chí có thể đủ mạnh để lây nhiễm cho một người chưa được tiêm chủng khi tiếp xúc thoáng qua, chẳng hạn như một hoặc hai phút trong thang máy.
“Giả sử bạn phải ở cùng một người bị nhiễm bệnh trong phòng kín 15 phút trước khi tiếp xúc với đủ vi rút để bị bệnh. Bây giờ chúng ta đang nói về khả năng đó tăng lên gấp 1.000 lần,” Tiến sĩ Marr nói. “Vì vậy, 15 phút đó trở thành một vài giây.” Các nhà khoa học cho biết những người được tiêm chủng chưa đầy đủ cũng dễ bị nhiễm biến thể Delta hơn những người được tiêm chủng.
Nguy cơ nhiễm bệnh thay đổi như thế nào nếu được tiêm chủng?
Các nhà khoa học cho biết những người được tiêm chủng đầy đủ sẽ được bảo vệ nhiều hơn đáng kể – và nguy cơ bị bệnh nặng rất thấp. Don Milton, giáo sư về sức khỏe nghề nghiệp và môi trường tại Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Maryland, cho biết: “Khả năng lớn hơn của Delta là “chủ yếu là đối với những người không được tiêm chủng ”.
Tuy nhiên, Delta vẫn đặt ra một mối đe dọa lớn hơn so với các chủng trước đó đối với những người dành thời gian đáng kể trong nhà với những người bị nhiễm bệnh khác, ông cảnh báo. Những người được tiêm chủng sẽ phải tiếp xúc lâu hơn với vi rút trước khi bị nhiễm bệnh so với người không được tiêm chủng. “Nếu đã tiêm phòng, có thể phải mất 15 phút hoặc nửa giờ mới có thể bị nhiễm một liều lượng lớn vi rút. Nếu không được chủng ngừa thì sẽ chỉ cần một thời gian rất ngắn.”
Những người đã tiêm phòng có thể truyền biến thể Delta không?
Tiến sĩ Walensky của CDC hôm thứ Ba nói rằng Delta có thể lây truyền qua những người được tiêm chủng. Bà nói: “Trong một số trường hợp hiếm hoi, một số người được tiêm chủng bị nhiễm biến thể Delta sau khi tiêm chủng có thể truyền vi-rút cho người khác.”
Quá trình lây nhiễm ngoài trời của biến thể Delta thì như thế nào?
Nhiều người từ lâu đã coi các hoạt động ngoài trời là an toàn nhưng các nhà khoa học cho rằng nên xem xét lại giả định này trong một số tình huống nhất định. Các nhà khoa học cho biết Delta làm tăng nguy cơ lây truyền ngoài trời – đặc biệt là đối với những người chưa được tiêm chủng. Tiến sĩ Marr nói: “Các hoạt động ngoài trời trở nên rủi ro hơn. Nếu bạn ở gần một người nào đó và hơi thở của họ, thì bạn có thể bị nhiễm bệnh, bà ấy nói. Các rủi ro ở ngoài trời gia tăng trong những môi trường đông đúc hơn, chẳng hạn như một buổi hòa nhạc hoặc một trận đấu bóng chày.
Nếu bạn đã tiêm vắc xin, các hoạt động như đi xe đạp, chạy bộ hoặc đi bộ đường dài — nơi bạn đang di chuyển và khoảng thời gian tiếp xúc với người nhiễm bệnh là rất ngắn — sẽ an toàn và không cần đeo khẩu trang, các bác sĩ cho biết. Tiến sĩ Marr nói: “Đã chủng ngừa thì sẽ được bảo vệ khá tốt khi ở ngoài trời.” Tuy vậy, bà khuyến cáo những người đã tiêm phòng nên đeo khẩu trang khi ngoài trời đông đúc.
Nguy cơ ngoài trời sẽ tăng lên nếu bạn ở trong lều hoặc công trình kiến trúc có ba mặt được bao bọc. “Tôi không cho đó ở ngoài trời,” Tiến sĩ Vol Chicken nói. “Việc thay đổi không khí bị hạn chế. Do đó không khí được thở ra lại được hít vào.”
Tôi có nên đeo khẩu trang lại ngay cả khi đã được tiêm phòng không?
CDC hôm thứ Ba đã khuyến cáo rằng những người đã được tiêm chủng nên đeo khẩu trang trong nhà trở lại ở những vùng của Hoa Kỳ đang có lây truyền đáng kể hoặc cao. Khoảng 46% các quận của Hoa Kỳ được coi là khu vực có tốc độ lây truyền cao và 17% được coi là có mức độ lây truyền đáng kể, theo dữ liệu của CDC. Các ca bệnh đang gia tăng nhanh chóng ở các bang như Arkansas, Florida, Louisiana, Missouri và Alabama. Ở các bàng này có chưa đến một nửa dân số được tiêm chủng.
Tiến sĩ Marr cho biết mặc dù có ít nguy cơ bị bệnh nặng do Covid-19 nếu được tiêm chủng đầy đủ, nhưng có thể giảm thiểu nguy cơ bị nhiễm trùng nhẹ hơn — và giảm khả năng lây truyền vi-rút cho người khác — bằng cách đeo khẩu trang chất lượng cao, đặc biệt trong những toà nhà công cộng. “Tôi đã lại đeo khẩu trang trong nhà khi không biết tình trạng tiêm chủng của những người xung quanh,” bà nói.
Nguồn: WSJ