Võ Hàn Lam
(VNTB) – Bãi thải tro, xỉ tại Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 (huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận) “nổi tiếng” ô nhiễm môi trường nghiêm trọng được chủ đầu tư chôn dưới đất.
Để giải quyết vấn đề này, mới đây Sở Xây dựng Bình Thuận yêu cầu Bộ Xây dựng hướng dẫn một số nội dung về phương pháp thí điểm san lấp khu vực Hang Cò, trong phạm vi quy hoạch bãi xỉ của Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân bằng vật liệu tro, xỉ. Dự kiến sẽ sử dụng khoảng 400.000 tấn tro, xỉ của Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 để thí điểm san lấp khu vực Hang Cò.
Tỉnh Bình Thuận cũng từng đề xuất dùng tro, xỉ Nhiệt điện Vĩnh Tân san lấp khi thi công đường cao tốc.
Người dân ở Tuy Phong (Bình Thuận) đã phải hứng chịu khói, bụi từ Trung tâm Nhiệt điện Vĩnh Tân, thậm chí phải kiến nghị ra Quốc hội. Tuy nhiên, vấn đề đầu ra cho chất thải Trung tâm Nhiệt điện Vĩnh Tân vẫn bế tắc.
Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) cho biết, hiện nay các nhà máy điện than đang hoạt động với tổng công suất 18.000MW, thải ra khoảng 16, 17 triệu tấn tro và xỉ mỗi năm.
Theo đánh giá của Bộ Tài nguyên và Môi trường, nếu không có biện pháp xử lý phù hợp thì đến năm 2030 Việt Nam sẽ tồn dư khoảng 422 triệu tấn, và cứ mỗi năm lại thêm khoảng 32 triệu tấn nữa.
Để dễ hình dung, nếu bình quân bãi tro xỉ đắp cao khoảng 5m, thì Việt Nam sẽ mất khoảng 65km² để chứa tro xỉ, tức gần bằng diện tích thành phố Huế là 70km², và mỗi năm thêm 5km², bằng diện tích của 1 xã đồng bằng Bắc Bộ.
GreenID (*) cho biết thêm là các nghiên cứu thế giới cho rằng, các chất độc hại trong tro xỉ có nhiều các chất thuộc 5 nhóm trong đó có kim loại nặng, furan, dioxin, thậm chí có cả phóng xạ.
Đối với tro xỉ của Việt Nam, đã từng có nghiên cứu cho rằng than ở Quảng Ninh lượng chứa thủy ngân là 0,464mg/kg.
“Năm 2030 theo quy hoạch điện VII điều chỉnh chúng ta sẽ sử dụng 129 triệu tấn than/năm, nhập 2/3 than từ bên ngoài, trong nước sẽ sử dụng khoảng 45 triệu tấn. Ước tính lượng thủy ngân trong than đó, nếu đã loại đi được 65% rồi thì nó sẽ xả ra vào không khí khoảng 6,8 tấn/năm.
Trong than, ngoài thủy ngân còn có chứa cả chất phóng xạ, ví dụ như than ở mỏ than Nông Sơn có chứa phóng xạ. Vì vậy, ở một số nơi người dân lo lắng, không cho sử dụng tro xỉ than để san lấp, đổ nền móng công trình xây dựng… là có cơ sở. là than Quảng Ninh chứa khoảng 0,464mg thủy ngân mỗi kg than. Còn than nhập cho nhà máy nhiệt điện thì chưa rõ có chứa những chất gì, hàm lượng bao nhiêu…” – trình bày của GreenID tại cuộc Tọa đàm trực tuyến “Tro xỉ nhiệt điện – vật liệu an toàn hay chất thải nguy hại”, có đoạn như vậy – xem toàn bộ cuộc tọa đàm tại https://www.facebook.com/watch/live/?v=3081277865271869&ref=watch_permalink.
Theo các chuyên gia, đối với tro xỉ, tro xỉ mức độ nguy hại ra sao phụ thuộc nguyên liệu đầu vào là than. Nhưng do nguồn than chủ yếu là nhập khẩu nên rất khó kiểm soát về chất lượng đầu vào, vì nguồn nhập không chỉ từ nhiều quốc gia mà ngay cả cùng một quốc gia nhưng các mỏ than khác nhau cũng khó kiểm soát.
Một yếu tố quan trọng nữa là công nghệ lò đốt. Và cho đến nay người dân cũng muốn biết thực tế có bao nhiêu nhà máy nhiệt điện than của Trung Quốc đặt tại Việt Nam đã lắp đặt, đã vận hành nghiêm chỉnh các thiết bị xử lý bụi, SO2, Nox, đặc biệt là bụi PM2.5 rất độc hại cho sức khỏe.
_______________
Chú thích:
(*) Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) là một tổ chức phi lợi nhuận trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) thành lập năm 2011.
GreenID hoạt động để góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững cho Việt Nam và khu vực Mê Công. GreenID hiện là tổ chức NGO đi tiên phong thúc đẩy ngành năng lượng bền vững.
GreenID nhận thấy rằng để thúc đẩy phát triển bền vững cần phải cùng lúc giải quyết đồng bộ các vấn đề liên quan tới các khía cạnh xã hội, quản trị và công nghệ.
Với kinh nghiệm thực tiễn từ các dự án kết hợp với các ứng dụng tri thức và lý thuyết cập nhật trên thế giới. GreenID đã đóng góp triển khai nhiều giải pháp về nước sạch, năng lượng Xanh cho hàng chục ngàn trẻ em và người dân tại nhiều địa phương trong cả nước. Với phương châm “Nước sạch và Năng lượng Xanh cho tất cả mọi người, không để ai bị bỏ lại phía sau”.