Anh Khoa dịch
(VNTB) – Có thể Trung Quốc sẽ tài trợ một chút nhưng chủ yếu sẽ học hỏi từ những sai lầm của Nga
Ngày 12 tháng 3 năm 2022
Nếu bạn tin các nhà ngoại giao của Trung Quốc, thì quan hệ Trung- Nga là “vững như bàn thạch” cũng như tình bạn giữa Tập Cận Bình và Vladimir Putin là “không có giới hạn”. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây sắp thử thách những lời lẽ nồng nhiệt này. Nga cần huyết mạch kinh tế và tài chính. Nga muốn sử dụng Trung Quốc làm con đường để tiếp tục giao thương với cả thế giới. Tuy nhiên, Trung Quốc phải duy trì sự cân bằng mong manh giữa việc giúp Putin đương đầu với đối thủ chung là Mỹ hoặc duy trì quyền tiếp cận với hệ thống tài chính toàn cầu. Chắc chắn là Putin sẽ hối tiếc, viện trợ tài chính của Trung Quốc cho Nga chỉ có khả năng chỉ ở mức hạn chế.
Mặc dù Trung Quốc bỏ phiếu trắng khi lên án Nga xâm lược Ukraine, nhưng sự ủng hộ bằng lời lẽ của Trung Quốc ngày càng rõ ràng hơn. Vào ngày 7 tháng 3, khi thương vong dân sự gia tăng, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị đã gọi Nga là “đối tác chiến lược quan trọng nhất” của Trung Quốc. Chỉ một tháng kể từ khi Tập và ông Putin báo trước một kỷ nguyên mới cho hai đất nước. Ngoài việc duy trì quan hệ, Trung Quốc có lẽ muốn làm suy yếu tính chính đáng của các lệnh trừng phạt hiện là một công cụ chính sách của phương Tây, vì Trung Quốc đã bị trừng phạt vì Hồng Kông và Tân Cương. Các công ty Trung Quốc có thể nhận thấy cơ hội mở cửa ở Nga khi các công ty phương Tây như McDonald’s và Shell đóng cửa. Hãng tin Bloomberg News nói rằng một số công ty Trung Quốc đang để mắt đến các công ty năng lượng giá rẻ.
Tuy nhiên, tình anh em chống cấm vận này phải đối mặt với nhiều vấn đề. Năng lực kỹ thuật của Trung Quốc không thể thay thế cho phương Tây. Mạng lưới thanh toán CIPS của Trung Quốc ít được sử dụng trên thế giới, có lưu lượng giao dịch thấp và phụ thuộc vào SWIFT để chuyển tiền. Một số ngân hàng Nga hiện đang bị cấm sử dụng SWIFT, một cơ quan châu Âu. Một khó khăn khác là các công ty đa quốc gia của Trung Quốc hiện diện hợp pháp ở các nước đồng minh phương Tây có thể vi phạm các lệnh trừng phạt hiện có. Các ngân hàng quốc tế của Trung Quốc đang cảnh giác. Volvo (có trụ sở tại Thụy Điển nhưng thuộc sở hữu của một công ty Trung Quốc) và TikTok (được điều hành từ Singapore nhưng thuộc sở hữu của Trung Quốc) đã tạm ngừng một số hoạt động tại Nga. Ngay cả các công ty Trung Quốc không hiện diện hợp pháp ở phương Tây cũng có thể bị ảnh hưởng bởi “các biện pháp trừng phạt thứ cấp”nhằm vào các bên thứ ba giúp đỡ các đối tượng chính của các biện pháp cấm vận. Mỹ vẫn chưa sử dụng vũ khí này để trừng phạt Nga, nhưng có thể họ sẽ làm. Các ngân hàng Trung Quốc giao dịch với Iran và Triều Tiên đã bị Mỹ trừng phạt.
Vì vậy, sự giúp đỡ của Trung Quốc đối với Nga có thể chỉ là nửa vời. Họ có thể duy trì các thỏa thuận thương mại hiện có với Nga, hy vọng rằng Mỹ sẽ không động đến chúng. Đứng đầu trong số thoả thuận này là năng lượng. Năm 2020, Trung Quốc mua 32% tổng lượng dầu thô xuất khẩu và 17% lượng khí đốt tự nhiên hóa lỏng xuất khẩu của Nga. Trung Quốc cũng có thể tiến hành các giao dịch thương mại và tài chính thông qua các ngân hàng nhỏ hơn không có chi nhánh ở phương Tây, sử dụng đồng rúp và nhân dân tệ thay vì đồng đô la. Họ cũng có thể cho ngân hàng trung ương Nga quyền tiếp cận các khoản dự trữ bằng đồng nhân dân tệ. Cuối cùng, Trung Quốc có thể sẽ cố gắng hạn chế quy mô tổng thể của thương mại và luồng thanh toán để tránh đối đầu trực tiếp với Mỹ.
Quan chức Trung Quốc phải tung hứng với một số điểm ưu tiên. Trung Quốc muốn thấy Nga sống sót sau các lệnh trừng phạt này để dạy cho Mỹ và các đồng minh rằng các biện pháp trừng phạt không phải là vũ khí hiệu quả, nhưng Trung Quốc cũng lo lắng và cố gắng hạn chế các thiệt hại liên quan đối với các lợi ích của Trung Quốc. Trong khi đó, họ có kế hoạch học hỏi từ những sai lầm của Nga. Nếu phải đối đầu với Mỹ, Trung Quốc muốn hệ thống tài chính của họ được che chắn. Mục tiêu sẽ bao gồm cải thiện hệ thống thanh toán và chuyển khoản dự trữ trị giá 3,2 nghìn tỉ đô la khỏi các loại tiền tệ và tài khoản của phương Tây, chẳng hạn như đầu tư vào hàng hóa. Họ có thể khuyến khích các công ty và chính phủ nước ngoài phát hành thêm chứng khoán trên thị trường vốn của Trung Quốc, tạo ra một lượng tài sản mới bán cho Trung Quốc. Nga có thể hy vọng vào một gói cứu trợ từ Trung Quốc; ưu tiên của Trung Quốc sẽ là học hỏi từ nghiên cứu một tình huống thất bại.
Nguồn: The Economist. Will China offer Russia financial help?