Hàn Giang
(VNTB) – “Bản thân tôi, gia đình tôi và tất cả mọi người sau khi Formosa thừa nhận mình là thủ phạm rồi nên mong muốn dùng pháp luật trừng trị những cá nhân, tập thể hay bất kỳ ai liên quan đến việc Formosa thải chất độc ra biển”.
Chiều ngày 30/6/2016, đại diện ban lãnh đạo công ty Hưng Nghiệp Formosa ở Vũng Áng (Hà Tĩnh) đã có cuộc họp báo với các bộ, ban ngành trong bộ máy chính quyền Việt Nam cùng nhiều hãng thông tấn, báo chí trong nước và quốc tế tham dự. Tại cuộc họp báo, chủ tịch Hội đồng quản trị công ty Hưng Nghiệp Formosa là ông Trần Nguyên Thành đã có bài phát biểu thừa nhận chính công ty Hưng Nghiệp Formosa là thủ phạm gây ra thảm họa môi trường khiến sinh vật biển chết hàng loạt vào đầu tháng Tư vừa qua, một đoạn trong bài phát biểu được trích lược như sau; “Trong quá trình vận hành thử của công ty và qua kết quả kiểm tra nghiên cứu, đánh giá của Đoàn kiểm tra liên ngành cho thấy sự cố đã xảy ra trong nhà máy là nguyên nhân gây ra sự cố môi trường làm hải sản chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung Việt Nam. Công ty xin nhận trách nhiệm và thành thật xin lỗi nhân dân Việt Nam, đặc biệt là nhân dân 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế”. Đại diện lãnh lãnh đạo công ty Hưng Nghiệp Formosa còn nêu 5 cam kết trong đó có cam kết khắc phục hậu quả, hỗ trợ chuyển đổi ngành nghề và bồi thường thiệt hại 500 triệu USD.
Liệu những việc làm này của công ty Hưng Nghiệp Formosa có làm hài lòng người dân Việt Nam nói chung và ngư dân ở 4 tỉnh bị ảnh hưởng từ thảm họa nêu trên hay không? Việt Nam Thời Báo (VNTB) đã có cuộc trao đổi với một ngư dân tên Hanh hiện đang sinh sống ở Kỳ Anh (Hà Tĩnh), nơi xảy ra nạn sinh vật chết hàng loạt đầu tiên.
PV.(VNTB): Thưa ông! Là một ngư dân và cũng là một người dân nằm trong vùng bị thảm họa sinh vật biển do công ty Hưng Nghiệp Formosa ở Vũng Áng (Hà Tĩnh) thải chất độc vượt mức cho phép ra biển, gây ô nhiễm môi trường biển ở 4 tỉnh miền Trung vào đầu tháng 4/2016 vừa qua, mong ông chia sẻ một số tác hại mà ông biết ?
Ô.Hanh: Chúng tôi là những người dân chịu ảnh hưởng trực tiếp thiệt hại từ hậu quả của thảm họa môi trường do nhà máy Formosa thải ra chất độc. Mặc dù chúng tôi chỉ là người dân chứ không phải là nhà khoa học nhưng cũng biết thảm họa môi trường này do Formosa thải ra biển, ảnh hưởng rất nhiều mặt. Ví dụ như về mặt nước ngầm, chất độc này sẽ thấm vào lòng đất và chúng tôi uống vào chất độc đó, những chất độc làm cho cá chết và người ăn cá cũng bị theo cá, cuối cùng là cá tôm chết nổi trên mặt biển rồi sau đó trôi dạt vào bờ, khi nắng chiếu xuống nó (mùi hôi thối) bốc hơi theo không khí và như vậy những người như chúng tôi ở đây cũng thở theo bầu không khí đó. Nó làm hại rất nhiều mặt chứ không phải chỉ riêng mặt cá chết.
PV.(VNTB): Xét về mặt kinh tế thì gia đình ông bị thiệt hại trong thảm họa môi trường này là bao nhiêu?
Ô.Hanh: Tính mức thu hoạch trong ba tháng đổ lại đây thôi, trung bình hai cha con đánh bắt trên một chiếc thuyền nhỏ thôi mà một ngày có thể kiếm được hai triệu, ba triệu đồng hoặc ít nhất khoảng bảy, tám trăm ngàn đồng. Tính trung bình ngày thu được một triệu thì tháng thu được tổng thẩy ba mươi triệu và như vậy ba tháng thiệt hại ước chừng cũng trăm triệu chứ chưa nói đến chuyện chất độc ảnh hưởng những thứ khác nữa.
PV.(VNTB): Người dân ở xung quanh nơi ông sinh sống có xuất hiện hiện tượng bệnh tật liên quan đến việc ăn uống tôm, cá nhiễm độc hay không?
Ô.Hanh: Chết thì không có nhưng ngộ độc thì nhiều.Thường khi người ta đi biển về là đem một ít cá về nhà kho ăn tưởng là cá sạch ai ngờ cá bị nhiễm độc rồi, nên sau khi ăn bị nôn mữa rồi phải vào bệnh viện, rất nhiều người.
PV.(VNTB): Chính quyền nơi ông ở có hỗ trợ gì cho người dân trong thời điểm bị ảnh hưởng bởi thảm họa môi trường này hay không?
Ô.Hanh: Chính quyền có hỗ trợ một nhân khẩu là hai mươi cân gạo rồi một đầu thuyền được năm triệu đồng. Trong làng của tôi có 158 hộ dân nhưng chỉ có ba mươi đầu thuyền thôi nên 128 hộ không được hỗ trợ tiền.
PV.(VNTB): Gần 3 tháng sau khi xảy ra thảm họa, thủ phạm là công ty Formosa mới được công bố, theo ông thì chính quyền có chậm trễ trong việc tìm ra nguyên nhân vụ việc và công bố thủ phạm hay không?
Ô.Hanh: Xét về mặt khoa học, không biết chính quyền Việt Nam do chưa bằng các nước tiên tiến trên thế giới để nghiên cứu kịp thời hay là họ muốn trì hoãn cái vụ việc đó, kéo dài thời gian để làm nguôi đi sự tức giận, phẫn nộ của dư luận cũng không biết được. Nhưng với tôi, tôi không tán thành những điều này. Lâu nay chúng tôi sống ở vùng biển này chưa bao giờ thấy con cá nào chết cả nhưng giờ ngay chổ nhà máy Formosa xả thải ra (chất độc hại) là chổ ấy cá chết đầu tiên rồi sau đó nước chảy theo nguồn và lan đến tỉnh Quảng Bình, tiếp nữa là tỉnh Quảng Trị , Thừa Thiên Huế khiến cá ở 3 tỉnh này chết luôn như vậy Formosa là thủ phạm rồi. Chúng tôi là người dân vẫn khẳng định là Formosa sau khi cá chết chỉ mấy ngày vào đầu tháng Tư, dân và báo chí đồng lên tiếng, chúng tôi khẳng định là Formosa chứ không chờ đến chính quyền nữa. Giờ Formosa họ đã thừa nhận mình là thủ phạm rồi.
Suốt ba tháng trời mới công bố, chúng tôi chờ đợi rất nóng lòng mặc dù là chậm trễ nhưng vẫn thấy được một điều chính quyền vẫn mạnh dạn điều tra, công bố thủ phạm gây ra thảm họa nên chúng tôi rất mừng.
PV.(VNTB): Công ty Hưng Nghiệp Formosa đã thừa nhận sai phạm, đại diện công ty đã nói lời xin lỗi và cam kết khắc phục hậu quả, bồi thường số tiền 500 triệu USD theo ông như vậy có thỏa đáng hay chưa?
Ô.Hanh: Để cân, đo, đong, đếm thì chừng ấy (500 triệu USD) chưa đủ. Khoản thiệt hại không chỉ là con cá con tôm mà tương lai của con người mang chất độc mà chúng tôi cho là diệt nòi giống Việt Nam. Những con người đang sống rồi những bà mẹ mang thai nếu bị nhiễm chất độc đó khi sinh con ra có thể bị sảy thai hoặc mang dị tật kéo theo bao thế hệ. Đền chừng đó là chưa đủ, đền chừng đó mới chỉ là giải pháp trước mắt và ứng phó tạm thời thôi. Chuyện đền bù là lẽ tất nhiên nhưng điều đó chúng tôi cũng chẳng cần mà chủ yếu cần làm sao để biển sạch.
PV.(VNTB): Vậy thì ông cần gì thêm ở công ty Hưng Nghiệp Formosa và Chính quyền Việt Nam?
Ô.Hanh: Bây giờ phải làm thế nào để khắc phục độc hại? Theo tôi thì chính quyền Việt Nam trong hai thì phải chọn một. Một là chọn tôm cá hoặc Hai là chọn thép Formosa. Nếu chọn thép Formosa thì cứ để Formosa xả thải như thế rồi khắc phục, đền bù 1 tỷ, 2 tỷ rồi sau nữa cứ tiếp tục xả thải chất độc ra thì biển vẫn tiếp tục bị nhiễm độc điều này chưa thỏa đáng gì cả. Chưa phải là chuyện đền bù mà ai có tội thì phải bị trừng trị đúng tội đúng pháp luật.
PV.(VNTB): Ông đã có thông tin về thời gian để chính quyền chuyển khoản hỗ trợ đến chưa?
Ô.Hanh: Chưa có. Chúng tôi mới nghe vậy thôi. Chúng tôi chờ công bố thủ phạm, sau khi biết rồi thì chúng tôi cũng chưa vội mừng bởi chính quyền có khi họ nói như thế còn thực hiện hay không mới quan trọng. Khắc phục môi trường, khắc phục chất độc thải ra nói chung là việc khắc phục cần đòi hỏi nhiều thời gian nữa và cả một vấn đề. Cứ tính xem, ba tháng mới công bố thủ phạm rồi khắc phục chắc cũng phải mất mấy năm rồi chúng tôi tiếp tục sống chung với lũ chứ biết ngày nào khắc phục? Ngày nào nhận đền bù?
PV.(VNTB): Trong những ngày đầu xảy ra thảm họa sinh vật biển rất nóng bỏng, đại diện chính quyền điạ phương đã khuyến khích người dân xuống tắm biển và ăn cá ở Vũng Áng, giờ công ty Hưng Nghiệp Formosa thừa nhận thủ phạm gây độc hại theo ý kiến của ông, ông đánh giá sao việc làm trên của chính quyền?
Ô.Hanh: Việc đó thì chúng tôi phản đối chứ sao nghe lời được. Sau khi chúng tôi biết được Formosa là thủ phạm thải chất độc làm cá tôm chết hàng loạt rồi, ông phó chủ tịch khuyên chúng tôi tắm biển và ăn cá vì theo ổng cá không có chất độc, chúng tôi phẫn nộ ổng, chúng tôi trực tiếp gặp chính quyền trao đổi việc đó luôn. Họ nói và làm như thế không phải là trách nhiệm của người lãnh đạo
PV.(VNTB): Thảm họa môi trường khiến sinh vật biển chết hàng loạt dù sao đã diễn ra, bây giờ ông có mong muốn điều gì hay không?
Ô.Hanh: Bản thân tôi, gia đình tôi và tất cả mọi người sau khi Formosa thừa nhận mình là thủ phạm rồi nên mong muốn dùng pháp luật trừng trị những cá nhân, tập thể hay bất kỳ ai liên quan đến việc Formosa thải chất độc ra biển. Nhìn cả quá trình việc làm của họ là một sự cố tình, đây là thứ nhất. Thứ hai là, vùng biển chúng tôi đang sống là thiên nhiên ban tặng có thể nói là vùng biển sạch, phong cảnh đẹp và không khí trong lành giờ bị nhiễm độc thì họ phải làm sao để biển sạch trở lại như ban đầu mà quốc tế công nhận chứ không phải bỏ tiền ra chừng đó là không ăn thua. Thứ ba, làm thiệt hại cho người dân thì phải đền bù cho người dân chứ không như ông Chủ tịch hội đồng quảng trị Formosa nói hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp là không được, chúng tôi sống trên biển mà chính phủ Việt Nam còn hỗ trợ để ngư dân phát triển vậy bây giờ nói hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, chuyển đổi nghề gì? Lên rừng để săn bắt hay lên rừng để buôn gỗ lậu? Chúng tôi chọn cá tôm, chọn biển sạch để ăn chứ chọn sắt thép sao ăn được, chúng tôi sẵn sàng đối chất với Formosa về điều này?
VNTB cám ơn những chia sẻ của ông Hanh.