Diễm My
(VNTB) – Nếu Trung Quốc công bố khu vực nhận dạng phòng không, các quốc gia Đông Nam Á sẽ bị buộc phải lựa chọn, không phải giữa Mỹ và Trung Quốc, mà là giữa mối quan hệ kinh tế của họ với Trung Quốc và chủ quyền quốc gia. -Drew Thompson
Kế hoạch ADIZ đã có cả chục năm nay
Bắc Kinh đã lên kế hoạch cho một khu vực nhận dạng phòng không (ADIZ) tại Biển Đông kể từ năm 2010, cùng năm đó họ cho biết họ đang xem xét việc đưa ra các biện pháp kiểm soát không phận tương tự trên Biển Hoa Đông.
Khu vực nhận dạng phòng không dự định bao gồm các quần đảo Đông sa, Hoàng Sa và Trường Sa trong tuyến đường thủy đang tranh chấp, theo một nguồn tin ẩn danh từ Quân đội Giải phóng Nhân dân.
Các kế hoạch cho khu vực này đưa ra cũng thời điểm với các kế hoạch cho ADIZ trên Biển Hoa Đông mà Bắc Kinh cho biết họ đang xem xét vào năm 2010 và công bố vào năm 2013. Có tin cho rằng rằng Bắc Kinh đang chờ đợi thời điểm thích hợp để công bố ADIZ trên Biển Đông.
Trong khi Bắc Kinh vẫn kín đáo về vấn đề này, Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết vào ngày 4 tháng 5 rằng họ đã biết về các kế hoạch của Đại lục.
Việc xây dựng và phát triển các đảo nhân tạo – đặc biệt là các phi đạo và hệ thống radar được xây dựng trên các rạn san hô ở đảo Chữ Thập, Subi và Mischief – đã diễn ra trong nhiều năm qua là một phần của kế hoạch ADIZ của Bắc Kinh.
Với bằng chứng là các hình ảnh vệ tinh gần đây cho thấy Quân đội Giải phóng Nhân dân đã triển khai máy bay KJ-500 và máy bay tuần tra chống tàu ngầm KQ-200 tại đảo Chữ Thập. Ngoài ra còn có dấu hiệu khác cho thấycác máy bay chiến đấu sẽ sớm được đưa đến khu vực này nơi có các cơ sở gắn máy điều hòa không khí đang được xây dựng trên rạn san hô nhằm bảo vệ các máy bay này trong điều kiện nhiệt độ, độ ẩm và độ mặn cao trong khu vực.
Một khi đã hiện diện ở Biển Đông, các máy bay chiến đấu có thể tham gia tuần tra cũng các loại máy bay khác cho các hoạt động tuần tra của khu vực nhận dạng phòng không.
Có ý kiến cho rằng Bắc Kinh sẽ công bố thành lập ADIZ sớm mà không cần phải đợi cho đến khi có đầy đủ các trang thiết bị cần thiết, khả năng chiến đấu và cơ sở hạ tầng khác để quản lý như các quốc gia khác thường làm.
Bắc Kinh tuyên bố ADIZ ở Biển Hoa Đông mặc dù quân đội vẫn không có khả năng phát hiện, theo dõi và trục xuất máy bay nước ngoài xâm nhập, ông nói.
Cần nhiều nguồn lực hơn cho ADIZ ở Biển Đông
Bắc Kinh nhận thức rằng Biển Đông lớn hơn Biển Hoa Đông rất nhiều và do đó sẽ cần nguồn lực hơn để thực hiện tuần tra.
Bắc Kinh có phần ngần ngại tuyên bố ADIZ ở Biển Đông do một số cân nhắc về kỹ thuật, chính trị và ngoại giao.
Nhưng vấn đề thực tế nhất là họ trước đây không có khả năng trang bị máy bay chiến đấu để trục xuất máy bay nước ngoài xâm nhập ở Biển Đông nơi có diện tích gấp nhiều lần Biển Hoa Đông và chi phí hỗ trợ ADIZ sẽ rất lớn.
Năm 2010, chính quyền Trung Quốc đã khiến Nhật Bản phẫn nộ khi tiết lộ với một phái đoàn Nhật đến Bắc Kinh nrằng họ đang xem xét việc thành lập Biển Đông ADIZ.
Đáp trả lại, Nhật Bản đã cho thành lập một ADIZ riêng, trên Quần đảo Senkaku – hay Điếu Ngư – một nhóm các đảo không có người ở mà Nhật Bản, Trung Quốc và Đài Loan tuyên bố chủ quyền.
Căng thẳng giữa Tokyo và Bắc Kinh leo thang sau khi Nhật mua lại đảo Senkakus từ một chủ sở hữu tư nhân vào tháng 9 năm 2012. Điều đó khiến Bắc Kinh công bố ADIZ vào tháng 11 năm sau, sớm hơn dự định nhằm khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Điếu Ngư.
Động thái này đã gặp phải phản ứng dữ dội từ cả Nhật Bản lẫn Hoa Kỳ.
Trong khi quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc đã được cải thiện trong những năm gần đây, căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington vẫn đang gia tăng liên tục trên nhiều mặt trận – từ thương mại và công nghệ, đến các vấn đề quân sự và tư tưởng.
Chủ quyền quốc gia hay quan hệ thương mại
Các nhà quan sát quân sự cho biết thông báo về ADIZ thứ hai của Trung Quốc sẽ gây thêm căng thẳng với Hoa Kỳ và có thể gây ra thiệt hại không thể khắc phục đối với mối quan hệ với các nước láng giềng Đông Nam Á.
Mối quan hệ Mỹ- Trung đã chịu áp lực hơn do hậu quả của đại dịch Covid-19 khi các quan chức cấp cao thay nhau cáo buộc và lăng mạ cách xử lý khủng hoảng dịch bệnh và nguồn gốc virus corona.
Tháng trước, máy bay quân sự Mỹ, đã thực hiện ít nhất 9 hoạt động tuần tra trên Biển Đông.
Trong khi Bắc Kinh coi gần như toàn bộ chủ quyền trên vùng biển thì Việt Nam, Philippines, Đài Loan, Malaysia và Brunei cùng tuyên bố chủ quyền.
Việc Trung Quốc tuyên bố vùng nhận dạng phòng không sẽ có nguy cơ phá huỷ mối quan hệ giữa Bắc Kinh và các quốc gia Đông Nam Á.
Drew Thompson, một nghiên cứu viên cao cấp của Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore nhận định nếu Trung Quốc tuyên bố khu vực nhận dạng phòng không, các quốc gia Đông Nam Á sẽ bị buộc phải lựa chọn, không phải giữa Mỹ và Trung Quốc, mà là giữa mối quan hệ kinh tế của họ với Trung Quốc và chủ quyền quốc gia.