VNTB – Những điều cần biết về Hun Manet, thủ tướng tiếp theo của Campuchia
Sau gần 4 thập niên tại nhiệm, Thủ tướng Hun Sen hôm thứ Tư tuyên bố rằng ông sẽ từ chức trong vài tuần nữa để nhường chỗ cho người kế nhiệm và con trai ông, Hun Manet.
Hun Sen, 70 tuổi, tuyên bố từ chức trong một cuộc họp báo ở Phnom Penh, đánh dấu sự kết thúc của nhiệm kỳ thủ tướng kéo dài gần 38 năm và là lãnh đạo cầm quyền lâu nhất châu Á. Hun Sen tuyên bố sẽ vẫn là người đứng đầu Đảng Nhân dân Campuchia cầm quyền. Hunsen đã từng là một chỉ huy cấp trung trong chế độ Khmer Đỏ toàn trị, nhưng đã đào tẩu sang Việt Nam giữa chừng trong 4 năm cầm quyền của chế độ này. Ông được bổ nhiệm làm bộ trưởng ngoại giao sau cuộc xâm lược Campuchia của quân đội Việt Nam vào tháng 12 năm 1978, trở thành thủ tướng vào năm 1985.
Vào tháng 12 năm 2021, Hun Sen thông báo rằng Hun Manet sẽ kế nhiệm ông và CPP đã tán thành. Thông tin chính thức về việc từ chức này được đưa ra vài ngày sau khi CPP báo cáo chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử giả tạo vốn bị Mỹ chỉ trích là “không tự do cũng như không công bằng” sau khi đảng đối lập chính bị ngăn cản tham gia.
Một số nhà quan sát đã gợi ý rằng sự lãnh đạo của Hun Manet được đào tạo ở phương Tây có thể mở ra một sự thay đổi dần dần hướng tới tự do hóa và dân chủ hóa ở Campuchia. Nhưng các chuyên gia nói rằng họ vẫn hoài nghi rằng bất kỳ cải cách lớn nào sẽ diễn ra do sự bảo trợ chính trị.
Lee Morgenbesser, một chuyên gia chính trị Đông Nam Á tại Đại học Griffith của Úc, nói: “Việc Hun Sen đã chuẩn bị cho [con trai mình] trong suốt vài thập niên để nắm quyền cho thấy mức độ tin tưởng và tín nhiệm cao. “Điều này có thể được nhìn thấy không chỉ ở những vị trí quyền lực mà ông ấy đã trao cho ông ấy, mà còn ở tốc độ giao nhiều trách nhiệm cho ông ấy hơn.”
Hun Manet là ai?
Hun Manet là con cả trong số 5 người con của Hun Sen. Ông lớn lên ở Phnom Penh và gia nhập quân đội Campuchia năm 1995. Hun Manet tốt nghiệp Học viện Quân sự Hoa Kỳ West Point năm 1999, lấy bằng thạc sĩ kinh tế tại Đại học New York năm 2002 và bằng tiến sĩ kinh tế tại Đại học Vương quốc Anh. Đại học Bristol năm 2008.
Hun Manet kết hôn với Pich Chanmony, con gái của Pich Sophoan—cựu ngoại trưởng tại Bộ Lao động—và có ba người con, một người con là công dân Hoa Kỳ vì được sinh ra khi Hun Manet còn là sinh viên ở Mỹ.
“Có thể nói rằng sự thăng tiến của Hun Manet trong giới cầm quyền của Campuchia diễn ra nhanh chóng. Rõ ràng Hun Sen đóng một vai trò lớn trong đó, nhưng quá trình huấn luyện quân sự của ông ấy tại West Point và bằng tiến sĩ từ Bristol đã củng cố thêm uy tín của ông ấy,” Morgenbesser nói.
Nhà lãnh đạo quân sự này cũng là Người đứng đầu Lực lượng Đặc biệt Chống Khủng bố Quốc gia và Chỉ huy Đơn vị Vệ sĩ của Thủ tướng, mà Morgenbesser cho rằng khiến ông đồng lõa với “những đàn áp nghiêm trọng” được ghi nhận trong lịch sử gần đây của Campuchia.
Theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, quốc gia này đã gia tăng giám sát và kiểm duyệt internet cũng như đàn áp ngày càng nhiều đối với các nhà hoạt động nhân quyền, phe đối lập chính trị và truyền thông tự do. Báo cáo thường niên về Tự do trên Thế giới của Freedom House gần đây nhất xếp loại Campuchia là “Không Tự do,” với số điểm 24 trên 100.
Liệu khả năng lãnh đạo của Hun Manet có khác Hun Sen?
Các chuyên gia không lạc quan dù là có thể thấy có điều khác biệt. “Bất cứ khi nào sự kế vị cha truyền con nối xảy ra trong một chế độ độc tài, đều có xu hướng nghi ngờ lãnh đạo mới. Giả định sai lầm là ông ta sẽ không tệ như cha mình; mà ông ta sẽ thuận lợi hơn, ôn hòa, tiến bộ, khoan dung hơn,” Morgenbesser nói.
Ông nói thêm rằng các nhà ngoại giao phương Tây có thể muốn đánh giá tầm quan trọng của việc Hun Manet mới được bổ nhiệm, nhưng “không có bằng chứng lịch sử nào cho thấy con trai của các nhà độc tài tốt hơn”.
Hun Sen sẽ làm gì?
Vào tháng 6, Hun Sen nói về việc từ chức Thủ tướng nhưng nói rằng ông sẽ không rút lui khỏi chính trường. Hun Sen nói hôm thứ Tư: “Ngay cả khi tôi không còn là thủ tướng, tôi vẫn sẽ kiểm soát chính trị với tư cách là người đứng đầu đảng cầm quyền.”
Morgenbesser nói rằng quyết định tiếp tục làm người đứng đầu đảng CPP của Hun Sen sẽ cho phép con trai ông củng cố cơ sở quyền lực trong khi duy trì ảnh hưởng của chính mình. Ông nói thêm: “Cho đến khi Hun Manet củng cố quyền lực để không thể bị đe dọa cách chức, Hun Sen sẽ có tiếng nói quan trọng trong các quyết định chính sách lớn, việc phân bổ phần thưởng và lựa chọn nhân sự”.