Sơn Trà
(VNTB) – Có thể vụ án Việt Á sẽ không đưa ra cụ thể “ai là trùm cuối”…
Dường như vụ án kit test Covid xảy ra ở Công ty Việt Á đang đi vào hồi kết cho bắt bớ, khi mà mới đây trên trang web của Ủy ban Kiểm tra Trung ương đăng bài “Các nguyên nhân và bài học kinh nghiệm từ kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với tổ chức đảng, đảng viên liên quan vụ kit xét nghiệm Covid-19 xảy ra tại Công ty Việt Á”.
Rộng đường dư luận, xin được đăng toàn bộ ý kiến kết luận này từ Ủy ban Kiểm tra Trung ương, dĩ nhiên ở đây không loại trừ nghi vấn là “động tác giả” trước khi chuyện “úp sọt” lại diễn ra.
Bài viết này được chia làm 5 kỳ.
Kỳ 1: Khi Đảng ủy buông lỏng công tác lãnh đạo
Từ vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, thiếu trách nhiệm, buông lỏng công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y dẫn tới hàng loạt vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên.
Tham nhũng chính trị?
Qua Kết luận kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y các nhiệm kỳ 2015-2020, 2020-2025 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương chỉ rõ: Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để nhiều cán bộ, đảng viên, trong đó có cả những lãnh đạo chủ chốt của Học viện vi phạm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy định của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng trong quá trình đề xuất, tổ chức thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm Covid-19 phục vụ công tác phòng, chống dịch và việc mua sắm vật tư, kít xét nghiệm từ Công ty Việt Á.
Cụ thể, Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện đã không ban hành quy chế lãnh đạo các nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Học viện, trong đó có công tác nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ về chuyên ngành y dược; các quy chế làm việc của Đảng ủy không quy định đầy đủ, cụ thể trách nhiệm, quyền hạn của Đảng ủy.
Ban Thường vụ Đảng ủy trong lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ nghiên cứu khoa học; không đưa ra họp bàn, thảo luận trong Ban Thường vụ Đảng ủy và lãnh đạo Học viện để cho chủ trương, ý kiến lãnh đạo, chỉ đạo trong quá trình đề xuất và thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia nghiên cứu chế tạo bộ kít xét nghiệm Covid- 19 và trong mua sắm vật tư, kít xét nghiệm phục vụ phòng, chống dịch được Bộ Quốc phòng giao; để Học viện Quân y vi phạm nghiêm trọng pháp luật của Nhà nước, quy định của Bộ Quốc phòng trong nghiên cứu khoa học và trong mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế phòng chống dịch Covid 19.
Các vi phạm bắt đầu từ việc đề xuất đặt hàng nhiệm vụ nghiên cứu.
Học viện Quân y gửi Bộ Khoa học và Công nghệ văn bản đề xuất không đảm bảo hồ sơ theo quy định; văn bản và phiếu đề xuất không gửi qua Phòng Khoa học Quân sự để thẩm định trước khi trình lãnh đạo Học viện phê duyệt; nội dung đề xuất bao gồm việc chế tạo 200.000 kít chẩn đoán Covid-19 trong khi Học viện không có năng lực sản xuất thử nghiệm hoặc quản lý dự án sản xuất; đề xuất nghiên cứu không báo cáo Bộ Quốc phòng, hợp tác với Công ty Việt Á khi không báo cáo Bộ Quốc phòng và cơ quan quản lý của Bộ Quốc phòng.
Trong việc xây dựng thuyết minh đề tài, Học viện Quân y không thẩm định, kiểm tra năng lực nghiên cứu, sản xuất và cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, hệ thống quản lý chất lượng của Công ty Việt Á; không nêu rõ trách nhiệm, phương án, công việc phối hợp giữa hai đơn vị trong quá trình nghiên cứu và trong giai đoạn sản xuất chế tạo sản phẩm; không xác định quyền sở hữu và việc đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, quyền sở hữu công nghiệp đối với kết quả nghiên cứu;
Coi bộ kít sản xuất thử nghiệm như sản phẩm thương mại khi giao Công ty Việt Á nhiệm vụ thiết kế bao bì bộ kít; không có thuyết minh về căn cứ, định mức tiêu hao để lập dự toán chi phí vật tư, sinh phẩm cho công việc nghiên cứu và cho giai đoạn chế tạo 20.000 kít xét nghiệm; thuyết minh đề tài không gửi Phòng Khoa học Quân sự để thẩm định.
Có hay không chuyện “lộng quyền”?
Việc ký kết hợp đồng cũng có sai phạm khi nhiều nội dung trong các hợp đồng giữa Học viện Quân y với Bộ Khoa học và Công nghệ và giữa Học viện Quân y với Công ty Việt Á không quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của các bên, hợp đồng giữa Học viện Quân y với Công ty Việt Á không quy định việc Công ty Việt Á phải bàn giao đủ 20.000 bộ kít sau khi chế tạo thử nghiệm là trái với Hợp đồng Học viện Quân y đã ký với Bộ Khoa học và Công nghệ, vi phạm pháp luật khoa học và công nghệ.
Sau đó, Học viện Quân y đã thực hiện trái thẩm quyền, tự ý bàn giao quy trình kỹ thuật cho Công ty Việt Á khi chưa có nghiệm thu, đánh giá, không có ý kiến của đại diện chủ sở hữu nhà nước (Bộ trưởng Bộ Khoa học và Cộng nghệ), cố ý vi phạm pháp luật khi chuyển giao bất hợp pháp kết quả khoa học và công nghệ.
Việc bàn giao quy trình kỹ thuật khi không bảo đảm điều kiện trước khi chế tạo các bộ sinh phẩm; đồng ý để Công ty Việt Á toàn quyền sử dụng các sản phẩm để đăng ký lưu hành, được sử dụng logo của Học viện trên bao bì sản phẩm,… trái với Thuyết minh đề tài và Hợp đồng của Học viện Quân y với Bộ Khoa học và Công nghệ và với Công ty Việt Á.
Sản phẩm không đủ điều kiện, không đủ cơ sở khoa học và thực tiễn, song Học viện Quân y đã có văn bản đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá, nghiệm thu giai đoạn 1.
Việc xây dựng thuyết minh, ký hợp đồng, bàn giao và đề nghị nghiệm thu trái quy định nêu trên đã cố ý tiếp tay, thông đồng, tạo điều kiện cho Công ty Việt Á sử dụng đề tài nghiên cứu và uy tín của Học viện để hợp thức hóa các sản phẩm, đề nghị Bộ Y tế cấp phép lưu hành, từ đó để Công ty Việt Á chiếm đoạt, sở hữu bất hợp pháp kết quả đề tài nghiên cứu, chuyển sản phẩm nghiên cứu thuộc sở hữu nhà nước thành sở hữu của Công ty Việt Á và tiến hành thương mại hóa sản phẩm, cung cấp ra thị trường thu lợi bất chính hàng ngàn tỷ đồng, để lại hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Với trách nhiệm chủ trì nhiệm vụ nghiên cứu nhưng sau khi bàn giao quy trình công nghệ cho Công ty Việt Á, Học viện Quân y đã thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, không kiểm soát sản phẩm nghiên cứu.
Ngoài ra, việc mua sắm vật tư, sinh phẩm phục vụ giai đoạn nghiên cứu bộ xét nghiệm và sản xuất chế tạo thử nghiệm 20.000 bộ kít thuộc phạm vi đề tài nghiên cứu; việc quản lý, sử dụng kinh phí khoán trả công lao động được phê duyệt cho đề tài nghiên cứu thiếu chặt chẽ, không đúng quy định, gây thất thoát ngân sách Nhà nước đã cấp cho đề tài.
Trong mua sắm vật tư kít xét nghiệm phục vụ phòng chống dịch tại các địa phương theo chỉ đạo của Bộ Quốc phòng thì tất cả các lần mua sắm của Học viện Quân y đều thực hiện ứng trước từ Công ty Việt Á để sử dụng, sau đó hợp thức hóa thanh toán bằng cách lập các phiếu đề xuất, tiến hành các thủ tục, hồ sơ chỉ định thầu, ký hợp đồng, biên bản bàn giao, nghiệm thu, thanh lý hợp đồng,… vi phạm Luật Đấu thầu.
Học viện Quân y đã ban hành 2 Quyết định phê duyệt dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu gói thầu mua sắm trái thẩm quyền; lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu, tổ chức mua sắm, tạm ứng thanh toán cho Công ty Việt Á khi chưa có dự toán ngân sách được giao, chưa được cấp tạm ứng kinh phí.
Giá mua không được Học viện Quân y tham khảo đầy đủ từ các nhà cung cấp khác hay của chính Công ty Việt Á cung cấp cho cơ sở y tế khác trước đó.
Trong đó khi so sánh với giá 298.000 đồng/kít được Bệnh viện Nhi Trung ương mua từ Công ty Việt Á qua đấu thầu rộng rãi và công khai trên cổng thông tin Bộ Y tế, thì số tiền chênh lệch của 04 hợp đồng mua là hơn 12 tỷ đồng.
Học viện Quân y đã buông lỏng quản lý vật tư, kít xét nghiệm, không cung cấp được hồ sơ, tài liệu đầy đủ chứng minh được số lượng ứng trước, nhập về từ Công ty Việt Á, thực tế xuất sử dụng, tồn kho của các tổ chống dịch, có nguy cơ thất thoát, lãng phí lớn ngân sách Nhà nước. Điển hình như Hợp đồng mua bán kít xét nghiệm cho TP Hồ Chí Minh đợt 2, chênh lệch giữa số lượng mua theo hợp đồng và số lượng bàn giao là 19.392 kít, có giá trị hơn 7 tỷ đồng.
Đối với những vi phạm nghiêm trọng nêu trên có sai phạm của người đứng đầu cấp ủy, đơn vị và các cá nhân liên quan.
Trong đó, Trung tướng, PGS.TS Nguyễn Viết Lượng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy chịu trách nhiệm chính và trách nhiệm người đứng đầu về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y nhiệm kỳ 2015-2020 và 2020-2025; chịu trách nhiệm cá nhân về những vi phạm, khuyết điểm trong thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao, để xảy ra nhiều vi phạm rất nghiêm trọng trong quá trình thực hiện Đề tài nghiên cứu chế tạo bộ kít xét nghiệm Covid-19 và việc mua sắm, quản lý, sử dụng vật tư, kít xét nghiệm để phục vụ phòng chống dịch.