Nguyễn Nam
(VNTB) – Đưa tin sai sự thật về Thứ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang, một tờ báo bị xử nộp phạt số tiền là 25 triệu đồng.
Ngày 7-7, theo thông tin từ Cục An ninh chính trị nội bộ, Chánh thanh tra Sở Thông tin – Truyền thông Hà Nội đã quyết định xử phạt hành chính 25 triệu đồng đối với Công ty cổ phần Công nghệ EPI vì đưa tin sai về Thứ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang.
Công ty EPI đã “đưa thông tin sai sự thật” tại bài viết “Thứ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nhận tội nâng khống máy xét nghiệm Covid-19, nộp lại tiền chênh lệch” đăng trên ứng dụng đọc báo Báo mới. (1)
Bản tin trên báo Thanh Niên cho biết, thông tin sai sự thật nói trên gây ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của lãnh đạo Bộ Công an, đồng thời, vi phạm quy định về Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng. Vì vậy, Sở Thông tin – Truyền thông đã quyết định xử phạt hành chính 25 triệu đồng đối với Công ty EPI.
EPI là công ty mẹ của Báo mới, có đăng ký địa chỉ tại tầng 7, tòa nhà Báo Sinh viên Việt Nam, D29 Phạm Văn Bạch, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Người chịu trách nhiệm trước pháp luật là ông Nguyễn Thanh Tùng, giám đốc công ty.
Rất nhiều tờ báo ở Việt Nam đã đưa tin ‘phạt vạ’ nói trên. Vấn đề đặt ra, là liệu có nên xem đây là một tiền lệ cần được áp dụng rộng rãi cho các vấn đề lâu nay vẫn gây ra các tranh luận gay gắt, trái chiều: “Thế nào là các bài viết nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam?”.
Bộ Luật hình sự, điều 117 nói rằng người nào có một trong những hành vi sau đây nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm: a) Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung xuyên tạc, phỉ báng chính quyền nhân dân; b) Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân; c) Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm gây chiến tranh tâm lý.
Tuy nhiên cho đến nay lại chưa có một văn bản pháp quy nào giải thích theo trình tự pháp luật, về các nội dung có trong bài báo hoàn chỉnh, như thế nào để gọi là “xuyên tạc”, là “phỉ báng chính quyền nhân dân”, là có tầm ảnh hưởng lan rộng đến mức “gây hoang mang trong nhân dân”, “gây chiến tranh tâm lý”?.
Nếu vẫn theo cách hiểu về ‘buộc tội’ quen thuộc lâu nay cho cái gọi là “dựng chuyện để bôi nhọ làm ảnh hưởng đến uy tín cán bộ nhà nước, khởi tố hình sự”, thì ở đây với việc xử phạt vi phạm hành chính cho một cách hiểu của ‘tin giả’, rõ ràng là không chỉ có sức thuyết phục, mà còn tác dụng răn đe với bất kỳ ai khi viết bài phản biện, phải luôn chú ý về tính xác thực của nguồn tin, cũng như ‘đặc điểm’ của nguồn tin.
Sở dĩ lưu ý ‘đặc điểm’ nguồn tin, vì như trong bản tin về “Quyết định thôi giữ chức vụ bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi nhiệm kỳ 2015-2020 của Bộ Chính trị đối với ông Lê Viết Chữ, ủy viên Trung ương Đảng, bí thư Tỉnh ủy, trưởng Đoàn đại biểu quốc hội khóa XIV tỉnh Quảng Ngãi” (2), thì đó là một tin tức có thật, nhưng theo trình tự về truyền thông ở Việt Nam, nó phải được đăng đầu tiên trên Thông tấn xã Việt Nam.
Trở lại với hành vi “thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của lãnh đạo Bộ Công an”, bị xử phạt hành chính 25 triệu đồng, cho thấy nếu được áp dụng rộng rãi trong tình huống đang thiếu rõ ràng về hành lang pháp lý cụ thể của thế nào là bài báo mang tính “xuyên tạc”, “phỉ báng chính quyền nhân dân”, “gây hoang mang trong nhân dân”, “gây chiến tranh tâm lý”, thì có lẽ sẽ hạn chế được chuyện bản danh sách của những công dân bị cáo buộc vào tội hình sự theo điều 117, Bộ Luật hình sự, ngày càng dài ra như ‘sợi dây kinh nghiệm’.
Vấn đề không chỉ vậy. Pháp luật quy định thời hạn ra quyết định xử phạt hành chính trong vòng 7 ngày.
Như vậy với các bài báo được tác giả thể hiện với ý thức công dân nhằm phản biện về chính sách, quyết sách nào đó của cả đảng và nhà nước cấp trung ương lẫn địa phương, thì nếu cơ quan quản lý chuyên trách như An ninh chính trị nội bộ, Sở Thông tin – Truyền thông kịp thời ‘gác cổng’, trường hợp nếu đó đúng là bài báo tương tự như vụ “thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của lãnh đạo Bộ Công an”, sẽ kịp thời ngăn chặn và giảm thiểu những tác hại (nếu có).
Còn nếu những phản biện đó cần được sự cầu thị tiếp thu nghiêm túc, thì khung thời gian 7 ngày đó là một nhắc nhở cho xem xét, hoặc ‘đối thoại’ lại với những phản biện ấy.
Việc xử phạt qua hình thức đánh vào túi tiền cá nhân của người được cho là vi phạm, để sau đó nếu vẫn tái phạm thì có thể xem xét trách nhiệm hình sự, chẳng hạn như với điều 117 của Bộ Luật hình sự, sẽ có tính thuyết phục hơn về ý thức trách nhiệm của đôi bên: công dân và nhà nước.
Quy trình này còn mang đến cho người đọc các bài báo được cho là vi phạm ấy, hiểu rõ đâu là chân tướng của sự thật. Đây còn là phương cách của việc ‘đối thoại’ thay cho ‘đối đầu’ bằng đe nẹt tù tội quen thuộc lâu nay.
Liên quan việc dường như đang có chiều hướng xử lý dân sự cho vấn đề dân sự, thay cho việc chăm chăm hình sự hóa như trước, còn là vụ “Phạt Huấn ‘hoa hồng’ 17,5 triệu vì xuất bản và bán sách không giấy phép” (3). Tin tức cho biết, từ ngày 16-6-2020, Cục An ninh chính trị nội bộ, Bộ Công an đã làm việc với Huấn ‘hoa hồng’, sinh năm 1985 tại Yên Bái, để làm rõ hành vi vi phạm pháp luật liên quan việc xuất bản, phát hành các cuốn sách “Đệ nhất kiếm tiền” và “Bí kíp kiếm tiền online”…
___________________
Chú thích: