Nguyễn Nam
(VNTB) – Trong nhiều vụ án hình sự liên quan đến các quan chức trong bộ máy công quyền, phần án tuyên dân sự liên quan bản án hình sự, thường có câu chuyện thu hồi tài sản, đất đai, công trình.
Nhà báo chuyên tài chính – ngân hàng Trần Trọng Thức, một ký giả tự do hiện sống ở Sài Gòn nói rằng nếu như dùng biện pháp thu hồi như một cách xử lý sai phạm về quản lý nhà nước (do phía đối tác không sai), phải chăng như vậy là giải quyết cái sai lầm này bằng một sai lầm khác?
Điều dễ nhận ra trước tiên là quyết sách hay một quyết định hành chính nào cũng có hoàn cảnh ra đời của nó, và ràng buộc với trách nhiệm ban hành của tập thể hoặc cá nhân. Thế cho nên việc hồi tố trong những vụ việc sai trái có nguồn gốc từ các quyết định hành chính cũng sẽ làm đảo lộn đời sống cộng đồng, lẫn các chủ thể liên quan.
Trong tình hình làm ăn hiện nay, hồi tố là bắt doanh nghiệp (nếu họ không có sai phạm) phải gánh chịu những tắc trách, sai sót do quan chức hay cơ quan nhà nước gây ra, thì hậu quả có khi không lường hết được. Đó không phải là cách đối xử bình đẳng của một chính phủ kỹ trị.
Theo nhà báo Trần Trọng Thức, thu hồi, đòi lại trước một “sự đã rồi” là phủ định quyền lực nhà nước về mặt pháp lý. Điều này không chỉ làm suy giảm uy tín của chính quyền mà còn tạo sự hoài nghi về tính hiệu lực của các quyết định, dẫn đến tâm lý dè dặt khi thi hành, bởi “biết ra sao ngày sau” khi mà chính sách ban hành trước sau không như một.
“Lòng tin của dân đối với Nhà nước không phải là đòi lại đất đai, lấy lại công trình mà là xử lý thật nghiêm minh những quan chức liên quan bất kể là ai gây thiệt hại, tất nhiên tùy vụ việc mà chọn giải pháp, nhưng hồi tố không là sự chọn lựa khôn ngoan. Xử cho đúng lòng dân mong mỏi thì sẽ không mất lòng dân, có như vậy dân mới dám đối đầu với những sai trái của người lãnh đạo. Như nhiều người từng nói, chúng ta không thiếu luật pháp, chỉ sợ áp dụng không nghiêm minh, nhất là trong tình hình các nhóm lợi ích đã hằn sâu vào các mối quan hệ, trong đó tư duy nhiệm kỳ là chất xúc tác hiệu quả”. Nhà báo Trần Trọng Thức nhận định.
Việc thu hồi cảng Quy Nhơn và Hãng Phim truyện Việt Nam về cho Nhà nước, mà báo chí Việt Nam đăng tải trong năm vừa qua, là một minh họa cho phủ định quyền lực nhà nước về mặt pháp lý.