Tác giả David Hutt
(VNTB) – Đến thăm Indonesia, Timor-Leste, Papua New Guinea và Singapore, Đức Giáo Hoàng Francis — giống như nhiều quốc gia phương Tây khác — đang tích cực tìm kiếm mối quan hệ chặt chẽ hơn với châu Á.
Giáo Hoàng Francis đã kết thúc chuyến công du kéo dài 12 ngày đến Đông Nam Á và Châu Đại Dương vào thứ Sáu, trở về từ Singapore sau khi dừng chân tại Indonesia, Timor-Leste và Papua New Guinea. Chuyến đi kéo dài hai đêm của Ngài tại Singapore chỉ là chuyến thăm thứ hai của Đức Giáo Hoàng đến quốc gia này — chuyến trước là chuyến dừng chân kéo dài năm giờ của Giáo Hoàng John Paul II vào năm 1986.
Trong thời gian lưu trú tại thành phố giàu có này, Đức Giáo Hoàng Francis đã có bài phát biểu trước các nhà lãnh đạo chính trị và cử hành Thánh lễ tại Sân vận động Quốc gia trước sự chứng kiến của khoảng 55.000 người.
Tại Papua New Guinea, hàng nghìn người đã xếp hàng dọc các con đường từ sân bay để chào đón ông. Người đứng đầu Giáo hội Công giáo đã đến thăm một thị trấn xa xôi và kêu gọi các nhà lãnh đạo của quốc gia nghèo đói này tập trung vào phát triển bền vững và toàn diện, đồng thời nhấn mạnh rằng tất cả công dân đều nên được hưởng lợi từ nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú của đất nước.
Tại Indonesia, quốc gia có đông người Hồi giáo nhất thế giới, Đức Giáo Hoàng Francis nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại liên tôn và chung sống hòa bình. Ngài ca ngợi những nỗ lực của Indonesia trong việc thúc đẩy sự hòa hợp giữa các cộng đồng dân tộc, ngôn ngữ và tôn giáo đa dạng của mình — một thông điệp vang vọng trong bối cảnh Indonesia đang phải đối mặt với những thách thức liên tục trong việc duy trì sự hòa hợp xã hội.
Tại Timor Leste, một quốc gia chủ yếu theo Công giáo với 1,3 triệu người, Đức Giáo Hoàng đã cử hành Thánh lễ với khoảng 600.000 người tham dự — gần một nửa dân số của đất nước. Ngài cũng nhấn mạnh đến những cuộc đấu tranh và khả năng phục hồi của đất nước, gửi đi một thông điệp tượng trưng khác đến quốc gia này, nơi chỉ chính thức giành được độc lập vào năm 2002, sau nhiều thập niên bị Indonesia chiếm đóng.
Mở rộng phạm vi tiếp cận của Vatican tại ‘các vùng ngoại vi’
Kể từ khi trở thành người đứng đầu Giáo hội vào năm 2013, Đức Giáo Hoàng Francis đã tìm cách tập trung vào các khu vực trên thế giới mà ngài gọi là “các vùng ngoại vi” — những khu vực thường bị bỏ qua hoặc bị gạt ra ngoài lề. Đức Giáo Hoàng Francis sinh ra ở Argentina cũng đã tìm cách kết nối với các nhóm thiểu số và cộng đồng Công giáo bị đàn áp, nhấn mạnh đến sự đoàn kết và hòa nhập.
Chuyến đi kéo dài 12 ngày của ngài tới Đông Nam Á và Châu Đại Dương phù hợp với chiến lược rộng lớn hơn của ngài nhằm đưa Giáo hội thực sự toàn cầu hóa.
“Đức Giáo Hoàng đã đến Châu Á và Châu Đại Dương không phải để công bố một chính sách mới hay định hình lại các nhà thờ ở đó, mà là để đưa sự hiện diện của Đức Giáo Hoàng đến gần hơn với những người theo đạo Thiên chúa và đồng hương của họ”, Massimo Faggioli, một nhà thần học Công giáo tại Đại học Villanova ở Hoa Kỳ, cho biết.
Chuyến thăm này cũng tiếp tục “chuyển hướng sang Châu Á” của Vatican, một dấu ấn trong triều đại giáo hoàng của ngài, Faggioli nói thêm.
Vatican tìm cách thỏa hiệp với Việt Nam, Trung Quốc
Trước khi Vatican công bố hành trình của Đức Giáo Hoàng, đã có tin đồn rằng Ngài có thể đến thăm Việt Nam. Giáo hội Công giáo đã tham gia vào các cuộc đàm phán ngoại giao tế nhị với Hà Nội trong năm qua, bao gồm cả chuyến thăm Vatican của cựu Chủ tịch nước Việt Nam Võ Văn Thưởng. Và mặc dù vị giáo hoàng 87 tuổi này đã không đáp lại chuyến thăm trong chuyến công du gần đây nhất của mình, nhưng đã có những dấu hiệu cho thấy mối quan hệ nồng ấm giữa hai bên.
Cũng có thể nói như vậy đối với mối quan hệ giữa Vatican và Trung Quốc. Năm 2018, Vatican đã đạt được một thỏa thuận mang tính bước ngoặt, mặc dù bí mật, với Trung Quốc, cho phép Giáo hội có tiếng nói trong việc bổ nhiệm các giám mục tại quốc gia này. Thỏa thuận này đánh dấu bước phát triển đáng kể trong mối quan hệ giữa Tòa thánh với quốc gia hùng mạnh nhất châu Á, mặc dù nó đã gây ra tranh cãi về những hạn chế đối với quyền tự do tôn giáo dưới chế độ độc tài của Trung Quốc.
Tiếng nói vì hòa bình khi chiến tranh kéo dài
Trong bối cảnh chiến tranh ở Gaza và Ukraine, Đức Giáo Hoàng đã lên tiếng rõ ràng về hòa bình, lên án các cuộc tấn công bừa bãi vào dân thường và thúc giục việc cung cấp viện trợ. Điều này rất quan trọng đối với các quốc gia có đa số dân theo đạo Hồi như Indonesia, nơi đang vật lộn với cách Hoa Kỳ và các đồng minh đang giải quyết cuộc xung đột đang diễn ra ở Gaza.
Shihoko Goto, giám đốc Chương trình Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tại Trung tâm Wilson, nói với DW rằng lập trường đó đã làm lung lay niềm tin vào Hoa Kỳ và phương Tây.
Đồng thời, “Giáo Hoàng Francis đã có thể diễn đạt và hiện thân cho một số giá trị cơ bản mà Trung Quốc và các chế độ độc tài khác đã đàn áp, bao gồm quyền của cá nhân và ủng hộ một xã hội công bằng hơn”.
Các cáo buộc lạm dụng tình dục vẫn ám ảnh Giáo hội Công giáo
Chuyến thăm của Đức Giáo Hoàng có thể được coi là thành công, nhưng không phải là không có tranh cãi. Trong chuyến công du Đông Nam Á, cách Vatican xử lý các cáo buộc lạm dụng tình dục đối với giáo sĩ đã được xem xét lại. Vấn đề này vẫn đặc biệt nhạy cảm ở Timor-Leste, nơi đang phải giải quyết các vụ lạm dụng cấp cao của các nhà lãnh đạo Công giáo.
Năm 2020, Vatican đã kỷ luật Giám mục Carlos Ximenes Belo, người đoạt giải Nobel Hòa bình sau khi vị giám mục này bị cáo buộc lạm dụng tình dục trẻ em vào đầu những năm 1990. Belo, một nhân vật được kính trọng ở Timor-Leste vì vai trò của ông trong cuộc đấu tranh giành độc lập, đã bị giam giữ tại một tu viện Ortuguese từ năm 2019.
Tương tự như vậy, Richard Daschbach, một linh mục người Mỹ từng được ca ngợi vì công việc nhân đạo trong cuộc đấu tranh giành độc lập, đã bị kết án vào năm 2021 vì tội lạm dụng tình dục trẻ em gái vị thành niên tại một trại trẻ mồ côi mà ông thành lập. Vụ án đã làm rúng động đất nước và chính phủ sau khi có thông tin rằng Thủ tướng Xanana Gusmao đã làm nhân chứng cho Daschbach trong phiên tòa xét xử ông và tham dự tiệc sinh nhật của ông trong tù.
Không xin lỗi ở Timor-Leste
Khi ở Dili, thủ đô của Timor-Leste, Đức Thánh Cha đã giải quyết vấn đề lạm dụng tình dục, nhưng không đưa ra lời xin lỗi trực tiếp và lên án những kẻ lạm dụng.
“Chúng ta đừng quên nhiều trẻ em và thanh thiếu niên bị xâm phạm nhân phẩm”, Đức Giáo Hoàng nói.
Quan điểm của ông đã làm thất vọng một số người ủng hộ nạn nhân.
“Đức Giáo Hoàng Francis nên làm gương bằng cách xin lỗi các nạn nhân và đưa ra biện pháp khắc phục. Các nạn nhân cần được giúp đỡ nhiều hơn những linh mục Công giáo hiện đang phải chịu hình phạt tương ứng của họ”, Andreas Harsono, một nhà nghiên cứu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, nói với DW.
____________________________
Nguồn: DW – Vatican’s ‘pivot to Asia’ reflected in Pope Francis’ tour