(VNTB) – “Hai bên đều chịu áp lực phải có sự trấn an nhất định khi thị trường, doanh nghiệp và người dân mỗi nước ngày càng hoang mang”
Ấn Độ và Pakistan đối mặt với bài toán phức tạp vì thể diện mà leo thang chiến tranh đưa đến những cuộc trả đũa nghiêm trọng và nhiều người dân hai bên đã hy sinh. Cũng vì thể diện Hoa Kỳ và Trung Cộng dù rất khó nhượng bộ nhau sau nhiều tuần leo thang thuế quan, Mỹ và Trung Cộng đều có động lực riêng để ngồi vào bàn đàm phán ở Thụy Sĩ…nhằm giải quyết những bất đồng về thương mại và thuế quan. Kết quả các cuộc thảo luận có thể thiết lập lại tương lai quan hệ kinh tế giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, với những tác động chi phối toàn cầu.
Tham gia đàm phán, về phía Mỹ có Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer, trong khi Phó Thủ tướng Trung Cộng Hà Lập Phong dẫn đầu đoàn Trung Cộng. Dù cuộc đàm phán phần nhiều mang tính chất thăm dò và triển vọng về một thoả thuận toàn diện khó có thể đạt được chỉ sau một cuộc họp, song giới chuyên gia hy vọng việc dỡ bỏ một phần mức thuế quan cao sẽ được đưa ra thảo luận. Cả Mỹ và Trung Cộng đều muốn giảm thiểu những tác động không mong muốn của thuế quan đối với nền kinh tế thông qua việc miễn thuế đối với nhiều loại hàng hóa, bao gồm đồ điện tử tiêu dùng, chất bán dẫn và phụ tùng xe hơi. Hãng Reuters dẫn một số nguồn tin cho biết, Trung Cộng đã lập một “danh sách trắng” các mặt hàng của Mỹ sẽ được miễn thuế bổ sung.
Trong một phát biểu mới đây, Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Cộng Hà Á Đông một lần nữa khẳng định lập trường “nhất quán” của nước này sẵn sàng thảo luận với Mỹ về các vấn đề kinh tế và thương mại trên cơ sở sự tôn trọng lẫn nhau, tham vấn bình đẳng và có đi có lại: “Trung Cộng đã nhiều lần nhấn mạnh rằng cánh cửa đàm phán luôn rộng mở, nhưng bất kỳ cuộc đối thoại và đàm phán nào cũng phải được tiến hành trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, tham vấn bình đẳng, cùng có lợi và có đi có lại. Trung Cộng sẽ kiên quyết bảo vệ lợi ích phát triển của riêng mình, kiên trì lập trường và mục tiêu bảo vệ công bằng và chính nghĩa quốc tế, duy trì trật tự kinh tế và thương mại quốc tế”.
Các nhà giao dịch dường như cũng hào hứng hơn trước bình luận của Tổng thống Mỹ Donald Trump về các cuộc đàm phán với Trung Cộng, trong đó ông ám chỉ khả năng giảm mức thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Cộng xuống còn 80%. Đề cập đến phát biểu này của ông Donald Trump, Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt cho biết: “Tổng thống vẫn giữ nguyên lập trường rằng ông sẽ không đơn phương hạ thuế quan đối với Trung Cộng. Chúng ta cũng cần thấy sự nhượng bộ từ phía Trung Cộng. Đó là một phần lý do của cuộc thảo luận giữa các quan chức Mỹ và Trung Cộng tại Thuỵ Sĩ. Đối với con số 80%, đó là con số mà tổng thống đã đưa ra. Và chúng ta sẽ xem điều gì sẽ xảy ra vào cuối tuần này. Tôi chắc rằng các kết thúc”.
Sau nhiều tuần căng thẳng trong cuộc đấu thuế quan, giới chức Mỹ và Trung Cộng đã đồng ý gặp nhau tại Geneva, Thụy Sĩ trong để bắt đầu đàm phán. Giới quan sát nhận định đây là kết quả tất yếu sau quá trình “thi gan, đọ mắt”, trong đó hai nước đều mô tả đối phương mới là bên tuyệt vọng hơn.
Căng thẳng giữa Mỹ và các đối tác thương mại lớn leo thang đáng kể sau khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức nhiệm kỳ hai. Ông Trump cho rằng Mỹ đang bị đối xử bất công và áp thuế đối ứng lên hàng loạt nền kinh tế, trong đó đặc biệt mạnh tay với Trung Cộng.
Hàng hóa Trung Cộng xuất khẩu sang Mỹ đang chịu thuế 145%, nhảy vọt từ mức 10% mà ông Trump áp đầu tháng 2, một số sản phẩm thậm chí chịu thuế lên đến 245%. Bắc Kinh “ăn miếng, trả miếng”, áp thuế 10-15% với một số mặt hàng Mỹ, sau đó tăng thuế lên 125% với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ nền kinh tế số một thế giới, tuyên bố “đối đầu đến cùng” với Washington.
“Cuộc đàm phán diễn ra vào thời điểm này vì hai bên đều nhận thấy đây là lúc họ có thể ngồi vào bàn thương lượng mà không bị xem là đã nhượng bộ đối phương”, Stephen Olson, nhà nghiên cứu tại Viện ISEAS-Yusof Ishak, Singapore, nói.
Bộ Ngoại giao Trung Cộng ngày 7/5 nhấn mạnh cuộc đàm phán “diễn ra theo đề nghị từ Mỹ”. Cơ quan này cũng mô tả đây là hành động thiện chí của Bắc Kinh với Washington, rằng Trung Cộng “đang đáp lại lời kêu gọi từ các doanh nghiệp, người tiêu dùng Mỹ”.
Bộ Thương mại Trung Cộng cùng ngày cho biết Bắc Kinh quyết định tham gia đàm phán với Washington sau khi đánh giá các thông điệp gần đây từ giới chức Mỹ và những yếu tố khác như kỳ vọng từ thế giới, lợi ích quốc gia và lời kêu gọi từ người tiêu dùng, doanh nghiệp Mỹ.
Chính quyền Tổng thống Trump lại đưa ra thông điệp trái ngược, tuyên bố Trung Cộng mới là bên “rất muốn đàm phán vì nền kinh tế của họ đang sụp đổ”. “Họ nói chúng tôi đề xuất ư? Tôi nghĩ họ nên xem kỹ lại tài liệu của họ”, ông Trump đã phản hồi cùng ngày. Trên thực tế, cả Mỹ và Trung Cộng đều đang chịu tác động tiêu cực từ căng thẳng thương mại song phương.
Chỉ số Nhà quản trị Mua hàng (PMI) Trung Cộng tháng 4 giảm còn 49 điểm, thấp nhất kể từ tháng 12/2023. PMI trên 50 điểm phản ánh hoạt động sản xuất mở rộng và ngược lại. Kết quả khảo sát do hãng Caixin thực hiện cho thấy hoạt động dịch vụ của Trung Cộng tháng 4 xuống thấp nhất 7 tháng.
Theo BBC, các nhà xuất khẩu Trung Cộng cũng đang chật vật xoay xở trước mức thuế cao từ Mỹ. Hàng tồn kho ngày càng nhiều, dù họ đưa ra tuyên bố cứng rắn và tìm kiếm thị trường khác ngoài Mỹ. “Tôi nghĩ Trung Cộng nhận ra rằng có một thỏa thuận vẫn tốt hơn không”, Bert Hofman, giáo sư tại Viện Đông Á, Đại học Quốc gia Singapore, nhận định. “Do đó, họ chọn cách tiếp cận thực tế hơn, và nói ‘được rồi, chúng ta cần bắt đầu đàm phán'”.
Ở phía bên kia bờ Thái Bình Dương, bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Trump đã góp phần khiến kinh tế Mỹ tăng trưởng âm lần đầu tiên trong vòng ba năm. GDP Mỹ quý I giảm 0,3%, chủ yếu do các doanh nghiệp tăng nhập khẩu hàng hóa trước khi mức thuế mới có hiệu lực.
Diễn biến này khiến phần lớn nhà kinh tế học phải giảm mạnh dự báo tăng trưởng của Mỹ. Các ngành vốn phụ thuộc vào hàng hóa nhập khẩu từ Trung Cộng đang đặc biệt lo ngại. Chủ một công ty đồ chơi ở bang California nói họ “đang chứng kiến sự sụp đổ hoàn toàn chuỗi cung ứng”.
Bản thân ông Trump cũng thừa nhận người tiêu dùng Mỹ sẽ “cảm nhận đau đớn”. Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Mỹ đã trượt dốc vì mối lo liên quan lạm phát và nguy cơ suy thoái. Kết quả các thăm dò cho thấy hơn 60% người dân Mỹ nói ông Trump đang quá chú trọng vào thuế quan.
“Hai bên đều chịu áp lực phải có sự trấn an nhất định khi thị trường, doanh nghiệp và người dân mỗi nước ngày càng hoang mang”, ông Olson nói. “Cuộc đàm phán ở Geneva sẽ hướng đến mục tiêu này”.
Trả lời phỏng vấn Fox News sau khi thông tin đàm phán Mỹ – Trung được công bố, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nói hai nước “đều có lợi” khi thương lượng vì mức thuế quan hiện tại không thể duy trì lâu dài.
“Chúng tôi không muốn tách rời nhau. Điều chúng tôi muốn là thương mại bình đẳng”, ông Bessent cho biết. “Chúng tôi phải xuống thang trước khi có thể tiến về phía trước”. Giới quan sát đánh giá Mỹ – Trung bắt đầu đàm phán là tín hiệu tích cực, nhưng không quá lạc quan về kết quả đạt được. Bill Reinsch, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS), nói một trong những trở ngại lớn với cả Mỹ và Trung Cộng là khác biệt trong chiến lược đàm phán.
“Ông Trump chọn cách tiếp cận từ trên xuống, muốn gặp Chủ tịch Trung Cộng Tập Cận Bình và nghĩ rằng nếu hai lãnh đạo đồng thuận, họ có thể đạt một thỏa thuận lớn, sau đó chỉ đạo cấp dưới xây dựng nội dung chi tiết”, ông Reinsch nói với AFP. “Trung Cộng lại có hướng đi ngược lại. Họ muốn các vấn đề được giải quyết trước, đạt đồng thuận ở cấp chuyên viên trước khi lãnh đạo hai bên gặp mặt”.
Olson, nhà nghiên cứu tại Viện ISEAS-Yusof Ishak, có chung quan điểm.
“Những căng thẳng mang tính hệ thống trong quan hệ thương mại Mỹ – Trung sẽ không sớm được giải quyết”, ông Olson nói. “Cuộc gặp ở Geneva sẽ chỉ mang đến những tuyên bố như ‘đối thoại thẳng thắn’ và mong muốn duy trì đối thoại”. Chỉ vì cả hai đều còn mang nặng tính chất thể diện; tuy nhiên thực chất của vấn đề vẫn là áp lực tình chung khó khăn của Hoa Kỳ và Trung Cộng.