Ngọc Lan dịch
Bài 2: Chúng tôi xâm nhập vào đội quân ảo
Bài cuối: Facebook: Nhóm này vẫn ổn
(VNTB) – Mai Khôi, “Lady Gaga của Việt Nam”, muốn loại lực lượng dư luận viên nọ ra khỏi Facebook. Facebook nói với Mai Khôi rằng họ tuân thủ các quy tắc của Facebook.
Những dấu hiệu của Facebook với E47 là từ chối và thờ ơ theo Mai Khôi và những người đã ủng hộ Facebook bảo vệ ngôn luận trên Facebook nhận xét trước các cuộc tấn công của E47. Mai Khôi cho biết nhiều năm qua cô cố gắng thúc giục Facebook – một công ty nổi tiếng là dậm chân tại chỗ trừ khi gặp phải khủng hoảng PR – đã thuyết phục cô rằng lời khen ngợi của Zuckerberg về “sự tự do biểu đạt” là “dối trá hoàn toàn”.
“Hai năm gần đây, tôi đã vận động Facebook bảo vệ không gian duy nhất mà mọi người ở Việt Nam có thể tự do thể hiện bản thân”, Mai Khôi nói trong một cuộc phỏng vấn. “Thay vì làm điều này, chính sách của Facebook là tuân theo luật trong nước được sử dụng để bịt miệng quyền tự do ngôn luận và cho phép các nhóm troll của chính phủ quấy rối người dùng Việt Nam (trực tuyến và ngoại tuyến) và kiểm duyệt các phương tiện truyền thông xã hội…giống như chính phủ Việt Nam, Facebook là một sự chuyên chế không thể vượt qua ”.
Mai Khôi cho biết Facebook đã mời cô thảo luận về mối đe dọa mà E47 thể hiện đối với quyền tự do ngôn luận và hậu quả thực tế của việc Facebook không hành động, trong nhiều dịp khác nhau, trong đó có nhiều lần trò chuyện với Alex Warofka, giám đốc chính sách về nhân quyền; Andy O’Connell, trưởng bộ phận phân phối nội dung và chính sách thuật toán; và Monika Bickert, phó chủ tịch quản lý chính sách toàn cầu.
Mai Khôi cho biết, cứ mỗi cuộc họp họ lại đưa ra một đợt trấn an khác về mức độ Facebook coi quyền tự do ngôn luận và sự an toàn của người dùng cao cả, và họ đã bỏ ra bao nhiêu công sức để loại bỏ những kẻ xấu sử dụng Facebook như một mục tiêu dân sự ở các nước trên thế giới. Nhưng hết lần này đến lần khác, E47 vẫn tiếp tục tồn tại trực tuyến và hoạt động.
Lần đầu tiên Mai Khôi đưa việc E47 vũ khí hóa Tiêu chuẩn cộng đồng của Facebook trong cuộc họp tháng 10 năm 2018 với O’Connell. Phản ứng sớm của họ rất đáng khích lệ: “Tôi đã yêu cầu họ ngăn chặn các trang trại troll do chính phủ hỗ trợ nhằm ngăn chặn các nhà báo và nhà hoạt động độc lập trên Facebook,” Mai Khôi nói với The Intercept qua email.
Facebook nhanh chóng đảm bảo rằng họ đã giải quyết vấn đề kiểm duyệt bí mật của nhà nước, cũng như đề nghị làm việc trực tiếp với cô ấy để đảm bảo rằng vụ việc đã được giải quyết. Một trong số những yêu cầu đầu tiên của cô là thiết lập một kênh riêng giữa Facebook và các nhóm xã hội dân sự Việt Nam, với hy vọng rằng ngay cả khi những người bất đồng chính kiến và nhà báo bị đóng Facebook hoặc bài đăng bị xóa, họ sẽ nhận được lời cảnh báo và giải thích từ Facebook.
Trước sự ngạc nhiên của cô, Facebook tuyên bố rằng một kênh như vậy đã tồn tại và thường xuyên liên lạc với cộng đồng các nhà hoạt động Việt Nam. “Đây là một bất ngờ lớn đối với tôi,” Mai Khôi nói. “Tôi biết tất cả các nhà báo và nhà hoạt động độc lập hàng đầu ở Việt Nam, và không ai trong số họ biết về bất kỳ kênh liên lạc chuyên biệt nào giữa xã hội dân sự và Facebook.”
Vào tháng 12, Warofka đã liên lạc với Mai Khôi để cảm ơn cô đã đưa E47 vào tầm ngắm của Facebook, lưu ý rằng mặc dù chính sách quyền riêng tư của công ty cấm ông chia sẻ bất kỳ thông tin chi tiết nào, nhưng Facebook sẽ đảo ngược mọi hành vi xóa nội dung hoặc cấm tài khoản mà họ xác định là sai lầm trong khi “cuộc điều tra đang diễn ra. ”
Warofka cảm ơn sự quan tâm của Mai Khôi trong việc đảm bảo “Facebook vẫn là nơi mà mọi người ở Việt Nam và trên toàn thế giới có không gian để thể hiện bản thân một cách an toàn”. Facebook có cùng sự quan tâm này hay không hoàn toàn là một chuyện khác.
Mai Khôi giải thích rằng trong khi sự quan tâm của Facebook đến vấn đề này được đánh giá cao, cô thắc mắc tại sao E47 và các lãnh đạo E47vẫn thoải mái sử dụng nền tảng này. Mai Khôi không nhận được câu trả lời nào nhưng đã theo dõi trong suốt năm 2019, yêu cầu cập nhật về cuộc điều tra của Facebook đối với nhóm này và số phận của các tài khoản và trang mà nhóm đã âm mưu gỡ xuống.
“Xin lỗi đã gửi quá nhiều email mặc dù tài khoản của các nhà hoạt động và nhà báo đang bị khóa nhanh hơn mức chúng tôi có thể theo dõi,” cô viết vào tháng 1 năm 2019. “Tôi hy vọng rằng trong tương lai, chúng ta có thể thiết lập một hệ thống để tôi không cần phải gửi email cho quý vị mỗi khi có chuỵện.” Lần này không có ai trả lời.
Vào tháng 6, cô ấy đã thử lại: “Anh vẫn làm việc với các bên liên quan đến xã hội dân sự ở Việt Nam chứ? Tôi hỏi vì có một số vấn đề gần đây tôi muốn quý vị lưu ý đến hoạt động của Facebook tại Việt Nam mặc dù quý vị đã không trả lời một số email tôi gửi gần đây nhất”.
Cuối cùng, Warofka đã trả lời, tuyên bố một lần nữa rằng công ty đang “xem xét” các tài khoản bị khóa quá mức, nhưng lưu ý rằng việc xem xét các tài khoản trước đó do E47 nhắm mục tiêu cho thấy rằng họ “đã bị xử lý chính xác vì vi phạm Tiêu chuẩn cộng đồng toàn cầu của chúng tôi”.
Nói cách khác, Facebook đã xác định rằng E47 đang sử dụng Facebook như thiết kế. Nhóm E47 tiếp tục sử dụng các công cụ kiểm duyệt nội dung để loại bỏ bất đồng chính kiến một cách dễ dàng như trước; sự khác biệt duy nhất bây giờ là Facebook biết điều đó đang xảy ra.
“Có vẻ như các quyết định về quyền truy cập và nội dung đang được đưa ra một cách rất tùy tiện, ít minh bạch”, Mai Khôi than thở khi trả lời Warofka. “Tôi hy vọng anh có thể tìm ra cách để cải thiện điều này.”
Vào tháng 10, Facebook đã đồng ý tổ chức một cuộc họp khác về E47, một động thái mà Mai Khôi nghĩ có thể là cuối cùng Facebook cũng đã nghiêm túc xem xét mối đe dọa. Chỉ trong tháng đó, theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, Vượng, nhà đấu tranh ủng hộ dân chủ Việt Nam, đã bị bắt và bị buộc tội “làm, lưu trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu và sản phẩm nhằm chống lại Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam” trên Facebook.
Trước khi bị bắt, Vượng là mục tiêu thường xuyên của E47: “Thằng này là một đứa tích cực tham gia biểu tình ở Thành phố Hồ Chí Minh ngày hôm qua. Mong công an phía Nam và huyện Lạc Lâm, tỉnh Lâm Đồng vào cuộc điều tra”.
Với bài đăng này và những bằng chứng khác về nỗ lực của E47, Mai Khôi hy vọng rằng cuộc gặp tiếp theo này sẽ khác, là cơ hội để Facebook ngừng nói không về tôn chỉ “tự do ngôn luận” và bắt đầu thực sự bảo vệ điều đó.
Với hàng chục tỷ đô la tiền mặt và tài liệu trong nhiều năm về âm mưu của E47, Facebook có thể khẳng định không thiếu nguồn lực cũng như kiến thức về những gì đang xảy ra ở Việt Nam. Nhưng những gì họ tuyên bố thay vào đó thậm chí còn khiến Mai Khôi và bạn bè của cô tức giận hơn: E47 chẳng vi phạm quy tắc nào.
Cuộc gọi của Warofka vào tháng 12 cho thấy Facebook đã trở nên phi thường như thế nào, chân dung của một tổ chức vừa kiểm soát luồng thông tin đến gần 3 tỷ người trên khắp thế giới, vừa bằng cách nào đó có vẻ không thể giải quyết những sai lầm hiển nhiên và lâu năm nhất cũng như các hành vi sai trái.
Warofka mở đầu bằng cách nói với Mai Khôi rằng ông đã chuyển tiếp thông tin trên E47 mà cô cung cấp cho nhóm tình báo về mối đe dọa của Facebook, họ chịu trách nhiệm điều tra các chiến dịch phối hợp hành vi không xác thực, cũng như cho một nhóm nội bộ có nhiệm vụ xem xét các vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng. Tin vui kết thúc ở đó.
Mặc dù Warofka cho biết công ty đã xác định rằng một số lượng nhỏ người dùng Facebook đã vi phạm các quy tắc của Facebook trong khi cố gắng bịt miệng các mục tiêu của E47, ông cũng thừa nhận rằng “chúng tôi không thể phát hiện ra hoạt động nào đáp ứng định nghĩa của chúng tôi về hành vi không xác thực phối hợp dựa trên bất kỳ thông tin đó.”
Mặc dù “hành vi không xác thực có phối hợp” đã trở thành lời nói vàng của Facebook trong cuộc chiến chống lại thông tin sai lệch trực tuyến và lật đổ dân chủ sau cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, định nghĩa và ứng dụng của cụm từ này vẫn còn hạn hẹp.
Có vẻ như các nhóm như E47 được qua mặt được; hành vi của họ được điều phối và sử dụng các công cụ kiểm duyệt của Facebook một cách ác ý, không xác thực; nhưng để tồn tại trên Facebook, hoạt động tổng thể của họ hoàn toàn khác với cách thức troll của Nga năm 2016.
“Ở cấp độ cao, chúng tôi yêu cầu cả sự phối hợp rộng rãi, cũng như việc sử dụng tài khoản và danh tính không xác thực”, Warofka nói với Mai Khôi. Mặc dù thực tế là E47 đại diện cho sự phối hợp rộng rãi của hàng nghìn người dùng Facebook, nhiều người sử dụng tên thật, ảnh thật, từ các tài khoản “xác thực”.
Với việc thậm chí không thèm che giấu hành động của họ bằng danh tính giả, các thành viên E47 dường như đã một lần nữa tìm ra cách sử dụng các quy tắc rối rắm của Facebook để chống lại chính người dùng Facebook mà không bị trừng phạt hoàn toàn.
Ngay cả khi đối mặt với bằng chứng thuyết phục rằng E47 hoạt động cùng với và thay mặt cho chính phủ Việt Nam – một yếu tố khiến những nỗ lực can thiệp bầu cử của Nga vào năm 2016 trở nên vô cùng giật gân – Warofka nhún vai, giải thích rằng “khi chúng tôi nhận được báo cáo về các tiêu chuẩn cộng đồng của chúng tôi , chúng tôi không xem báo cáo đó đến từ đâu. Chúng tôi không quan tâm liệu chính phủ có báo cáo hay không ”.
Theo sự thừa nhận của chính Facebook, việc tập trung cực kỳ hạn chế vào “tính không xác thực” có nghĩa là sự ác ý trắng trợn không vi phạm quy tắc nào, rõ ràng trái với các giá trị được công bố công khai của Facebook. Warofka thừa nhận: “Có rất rất ít tác nhân vi phạm thực sự các hành vi không xác thực được phối hợp với nhau.”
Mai Khôi hiểu rằng Facebook đã điều tra cụ thể E47 và từ chối thực hiện bất kỳ hành động nào chống lại E47: “Chúng tôi không thể xác định mức độ vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng đủ để loại bỏ nhóm hoặc các tác nhân cụ thể đó.”
Nói cách khác, Facebook đã xác định rằng việc gửi liên tục các báo cáo không có thật về nội dung khiêu dâm và bạo lực sắp xảy ra với danh nghĩa đàn áp ngôn luận ủng hộ dân chủ là không trái với các quy tắc của Facebook.
“Khi Alex nói với tôi rằng nhóm này không đáp ứng được định nghĩa của Facebook về hành vi không xác thực phối hợp vì tài khoản của họ không phải là giả mạo”, Mai Khôi giải thích với tôi trong một tin nhắn, “Tôi hỏi tại sao Facebook không có chính sách cấm hành vi xác thực phối hợp – và anh ấy không có câu trả lời cho tôi. “
E47 tiếp tục sử dụng Facebook để chống lại những người bất đồng chính kiến
Kể từ cuộc gọi năm 2019, E47 vẫn hoạt động và không hề nao núng. Những người nổi tiếng Việt Nam được các thành viên E47 theo dõi và nhắm mục tiêu từ lâu vẫn tiếp tục bị bỏ tù. Chỉ trong năm 2020, một số mục tiêu lâu năm của E47 đã bị bắt vì tội tuyên truyền hoặc vi phạm bí mật nhà nước. T
rong tháng 10, các mục tiêu của E47 là Phạm Đoan Trang và Nguyễn Quang Khải đều bị nhà nước bắt giữ; Nhóm vận động nhân quyền Việt Nam, Người Bảo vệ Nhân Quyền Defend the Defenders, cho biết “theo thông báo gửi cho gia đình ông Khải ngày 21 tháng 10, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Đồng Nai đã tạm giữ ông Khải trong trường hợp khẩn cấp về hành vi sao chép và phát tán bí mật nhà nước trên tài khoản Facebook. ”
Cả đại dịch Covid-19 đang diễn ra và một loạt các cuộc xung đột giữa nông dân và các quan chức chính phủ về đất tranh chấp đều trở thành ưu tiên hàng đầu của E47. Trong một bài đăng được The Intercept xem, một thành viên E47 đã khuyến khích các thành viên là nhân viên an ninh nhà nước theo dõi một phụ nữ đã lên tiếng chỉ trích phản ứng dịch corona của chính phủ. Chỉ 10 ngày sau, cô bị cảnh sát giam giữ, theo Dự án 88, một tổ chức tự do ngôn luận của Việt Nam.
Một bài đăng khác nhắm vào một người đàn ông đã chia sẻ liên kết tới Facebook so sánh phản ứng của đại dịch ở Việt Nam và châu Âu đã khuyến khích các thành viên đánh chết người này. Như Los Angeles Times đã đưa tin, cuộc chiến tranh giành đất đai đã trở thành một tiêu điểm trong cuộc đấu tranh chỉ trích chính phủ Việt Nam trên Facebook.
Rõ ràng Facebook sẵn sàng nhìn theo hướng khác trong khi trang web của họ được sử dụng để trừng phạt các diễn ngôn chính trị ôn hòa, để nghe những người như Mai Khôi và các nhóm như Ân xá nói về điều đó, một thảm họa cho tự do ngôn luận và liên kết ở Việt Nam, một quốc gia được xếp hạng 5 từ dưới lên (chỉ trên những nước như Trung Quốc và Triều Tiên) về Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới của Tổ chức Phóng viên Không Biên giới.
Với việc Facebook thống trị internet, các phương tiện truyền thông truyền thống do nhà nước chi phối, và Facebook không muốn làm phiền nhà nước, thì chẳng còn nơi nào cho những người bất đồng chính kiến ở Việt Nam. Những người chỉ trích Facebook tại Việt Nam cũng như trên thế giới cũng không còn sự lựa chọn.
Brad Adams của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho biết: “Chúng tôi đã thảo luận về những điều này với Facebook nhiều lần. “Họ sẵn sàng nói chuyện và những người có quyền của họ dường như thông cảm, nhưng nhìn chung phản ứng yếu ớt, không nhất quán, không minh bạch và quá sẵn sàng để thỏa hiệp các nguyên tắc cơ bản.”
Nếu các nhóm nửa bí mật như E47 mất quyền sử dụng Facebook , có thể chỉ vì Facebook gần đây đã dễ dàng hơn trong việc đệ trình các yêu cầu kiểm duyệt chính thức. Các mánh khóe bẩn thỉu của E47 có thể trở nên lỗi thời nếu Facebook làm cho việc yêu cầu trở nên dễ dàng hơn đáng kể.
“Yêu cầu gỡ bài hợp pháp đã trở thành vũ khí được lựa chọn gần đây”, Ming Yu Hah của Tổ chức Ân xá giải thích. “Trước đây, Facebook dường như đã chống lại các yêu cầu gỡ bài xuống với nội dung được bảo vệ bởi các tiêu chuẩn nhân quyền quy định quyền tự do ngôn luận như vậy. Tuy nhiên, việc họ công bố chính sách mới cho Việt Nam trước áp lực của chính phủ vào tháng 4 đã khuyến khích các nhà chức trách mở rộng việc sử dụng các yêu cầu gỡ bài hợp pháp như một cách thức kiểm duyệt. Theo Hah, Facebook hiện tuân thủ 95% yêu cầu kiểm duyệt từ các cơ quan chức năng Việt Nam.
Trước một dấu hiệu cho thấy tình hình đã trở nên tuyệt vọng đến mức nào, nhiều nhà bất đồng chính kiến ở Việt Nam bị đe dọa vì facebook không hành động nói rằng bây giờ, họ sẽ giải quyết trung thực. “Đối phó với Facebook giống như mò mẫm trong bóng tối đối với các nhà hoạt động của chúng tôi,” Vi Tran, đồng sáng lập Tổ chức Sáng kiến Pháp lý cho Việt Nam cho biết. “Nếu Facebook quyết định xóa một trạng thái vì bất kỳ lý do gì, vui lòng cho chúng tôi biết lý do đó là gì. Cho chúng tôi là ‘vi phạm Tiêu chuẩn cộng đồng’ là không đủ vì nó là tùy tiện và mơ hồ. “
Nhưng sau nhiều năm thất vọng và vô ích, Mai Khôi, cũng như số lượng người dùng ngày càng tăng ở quê nhà của Facebook, cho rằng thời gian cho các sáng kiến và diễn ngôn minh bạch có thể đã qua đi. Với khối lượng quảng cáo khổng lồ và thương mại điện tử đang tiếp tục hiện diện tại Việt Nam, Mai Khôi cho biết không thể tin Facebook sẽ đặt người dùng trước thu nhập: “Quốc hội cần phải điều chỉnh và ngăn cản Facebook.”
Nguồn: https://theintercept.com/2020/12/21/facebook-vietnam-censorship/