Tư Giang
(VNTB) – Xã hội dân sự Việt Nam vẫn là đứa bé còi cọc, kể từ khi “xã hội dân sự” bị chụp mũ là “thúc đẩy đa nguyên, đa đảng”, “âm mưu thâm độc của các thế lực thù địch.
Những ATM gạo và gói quà chứa nhu yếu phẩm được các cá nhân, tập thể người dân phân phối trong mùa dịch Covid-19 đã góp phần làm dịu căng thẳng xã hội.
Hiện tượng này xảy ra trong tình cảnh xã hội dân sự Việt Nam vẫn là đứa bé còi cọc, kể từ khi “xã hội dân sự” bị chụp mũ là “thúc đẩy đa nguyên, đa đảng”, “âm mưu thâm độc của các thế lực thù địch.”
Dù trong điều kiện còn nhiều hạn hẹp, xã hội dân sự vẫn tồn tại leo lắt, nhưng khi có tai biến xã hội thì xã hội dân sự lại dẫn dắt, giảm thiểu khủng hoảng xã hội đến mức thấp nhất.
Hai nhà nước Việt – Trung có sự tương đồng trong cách ứng xử này. Khi dịch Vũ Hán xảy ra những người nằm trong xã hội dân sự Trung Quốc cũng đã hy sinh và thể hiện lòng dũng cảm của họ đối với con người trong xã hội, một số bằng phản ánh sự thật, số khác hỗ trợ quyên góp vật chất, dù, họ gánh chịu sự đối xử lạnh lùng dưới bàn tay của bộ máy nhà nước cảnh sát.
Xã hội dân sự không xấu theo lối nghĩ cực đoan, khắc nghiệt của một vài vị ‘học giả’, tới mức lật đổ chế độ, thay đổi thể chế. Nhưng vì nơi đó chứa đựng nhiều tiếng nói, đòi minh bạch nên khi đối diện với quyền lực nhà nước lớn thì xảy ra va chạm, ngay cả với sức mạnh công nghệ và lực lượng Đảng cùng lực lượng cảnh sát lớn trong xã hội cũng không thể kiểm soát tất cả các đối tượng, nội dung mà chính quyền cho là vi phạm để duy trì không gian an toàn trước sự phản kháng mạnh mẽ của công chúng.
Một quốc gia thịnh hay vong không phụ thuộc vào quyền lực đảng chính trị lớn hay nhỏ, mà bản thân nhà nước, chính quyền đó luật pháp, quyền sở hữu, quyền an toàn, công bình xã hội có thực sự tồn tại hay không? Chỉ khi tồn tại những yếu tố đó thì tiếng nói can đảm, sự hiểu biết sâu sắc mới vọng lên và làm cho xã hội đi về phía trước. Đảo lại sử dụng bạo lực và quyền lực để khiến công chúng im lặng hay khiến một người nói theo quan điểm của tổ chức đảng, nhà nước thì sớm muộn chính quyền đó cũng lụn vong.
Nhà nước không bao giờ tồn tại bền vững nếu dựa trên sự sợ hãi và ton hót.
Cai trị dân chúng, buộc dân chúng ngoan ngoãn hơn về mặt chính trị, nhấn chìm tư tưởng phê phán, khuyến khích tự kiểm duyệt, cưỡng đoạt và xác định lại từ vựng về tự do dân chủ chỉ thúc đẩy xã hội tiến nhanh về phái lụi bại và chết lâm sàng, trước khi ngoại bang hoàn tất công việc còn lại (đô hộ, xâm lược).
Xã hội dân sự tỏ ra hữu ích trong những trường hợp nguy biến, bản thân nó cũng thổi sức sống, duy trì xã hội không rơi vào trạng thái chết lâm sàng: thời điểm mà sợ hãi khiến mọi người im lặng trước những bất công.
Đại dịch Covid-19 tại Việt Nam và Trung Quốc đã chứng minh sức sống tiềm tàng và vai trò cực kỳ hữu ích của xã hội dân sự.