Hàn Lam
(VNTB) – Tôm Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ, EU giảm trên 45%.
Ông Hồ Quốc Lực – cựu Chủ tịch VASEP (Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam), Chủ tịch hội đồng quản trị FIMEX Việt Nam, chuyện ồn ào từ cuối năm trước là giá tôm tiêu thụ giảm, sức mua các thị trường lớn trên thế giới chậm.
Từ đầu vụ nuôi đầu năm nay, thêm ồn ào là tôm nuôi bị bệnh tấn công khá “toàn diện” khiến tôm chậm lớn và bị thiệt hại đầu con. Gần đây nhất là giá tôm thương phẩm giảm giá hàng ngày, thậm chí có ngày giảm tới ba lần! Và tất cả các yếu tố tiêu cực này đang có sự cộng hưởng nên sự ồn ào trong ngành tôm trở thành thời sự, khiến các bên tham gia chuỗi giá trị con tôm đều như ngồi trên đống lửa, chưa biết cách nào mà lần!
Thống kê của VASEP cho biết, 4 tháng đầu năm nay, tôm Việt Nam được xuất khẩu sang 92 thị trường. Trong top 10 thị trường nhập khẩu đơn lẻ của tôm Việt Nam, xuất khẩu sang Mỹ, EU ghi nhận giảm mạnh nhất, trên 45%. Xuất khẩu sang các thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc ghi nhận giảm quanh mức 30%.
Tính riêng trong tháng 4/2023, theo ghi nhận của VASEP, trong top 10 thị trường nhập khẩu đơn lẻ, Anh và Hồng Kông là 2 thị trường có ghi nhận tăng trưởng lần lượt 2% và 16% so với cùng kỳ năm ngoái. Mỹ vẫn là thị trường nhập khẩu đơn lẻ lớn nhất của tôm Việt Nam, chiếm 18% tỷ trọng. Tính tới tháng 4 năm nay, xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt 159 triệu USD, giảm 45%. Riêng trong tháng 4 năm nay, xuất khẩu sang thị trường này đạt 55 triệu USD, giảm 42% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo số liệu của tổ chức FAS.USDA, 3 tháng đầu năm 2023, tổng nhập khẩu tôm vào Mỹ đạt hơn 181.111 tấn, trị giá 1,5 tỷ USD, giảm 18% về khối lượng và 29% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.
Giá trung bình tôm nhập khẩu vào Mỹ cũng liên tục giảm. Giá trung bình tôm nhập khẩu vào Mỹ trong quý 1 năm nay đạt khoảng 8,3 USD/kg, thấp hơn 13% so với cùng kỳ năm ngoái, và thấp hơn 11% so với giá trung bình của cả năm 2022. Hầu hết quốc gia xuất khẩu tôm sang Mỹ đều sụt giảm mạnh.
Trong bối cảnh kinh tế khó khăn tại Mỹ, các nhà nhập khẩu Mỹ hầu hết trong trạng thái nghe ngóng tình hình. Dự kiến của VASEP là phải đến tháng 8 năm nay, nhập khẩu tôm của Mỹ mới có thể sôi động trở lại.
Bên cạnh đầu ra thị trường, thì chuyện nuôi tôm ở Việt Nam cũng đang đối mặt nhiều rủi ro về dịch bệnh, và điều này nếu xử lý dằn dai kéo dài sẽ đe dọa cả ngành xuất khẩu tôm vốn đang tụt giảm rất mạnh của Việt Nam.
Ông Hồ Quốc Lực đặt lên bàn các cơ quan quản lý và đội ngũ khoa học thủy sản của Việt Nam, rằng khó khăn đầu tiên là tôm nhiễm bệnh sớm.
Nhiều phân tích cho thấy, khác trước đây, tôm có thể nhiễm bệnh từ tôm bố mẹ, từ đó làm giảm tỉ lệ nuôi thành công, người nuôi chùng tay thả giống. Liền ngay sau đó, giá tôm thương phẩm giảm giá mạnh liên tục, có thể đã tới mức 30%, nghĩa là vượt qua mức lãi nếu nuôi trúng khá, có nghĩa là nuôi tôm thu hoạch trung bình là cầm chắc lỗ.
Khi mà đã cầm chắc lỗ thì ai dám nuôi, đại lý nào dám đầu tư cho hộ nuôi, khiến người nuôi nhỏ lẻ thêm bế tắc. Các bên liên quan đã chuẩn bị các mặt rồi, giờ tính sao?
“Như trại giống đã nhập tôm bố mẹ, nay hạn chế đẻ vì sức cầu tôm giống thấp. Như nhà máy cung thức ăn đã nhập nguyên liệu, mà nguyên liệu này có thời hạn sử dụng! Các cơ sở cung ứng chế phẩm nuôi tôm chắc cũng sẽ giảm mạnh doanh số.
Người nuôi treo ao vì có lý do chính đáng, nhưng người nuôi sẽ sinh sống bằng cách nào, bao lo âu. Vài tháng nữa tôm thương phẩm sẽ không nhiều, các doanh nghiệp chế biến sẽ không đủ nguyên liệu cho chế biến, trả nợ đơn hàng. Kim ngạch xuất khẩu tôm năm nay sẽ giảm không nhỏ. Một vòng tròn đi xuống, đang với tốc độ khá mạnh hiện nay! Làm sao hạn chế tình hình không tốt này?” – ông Hồ Quốc Lực gióng hồi chuông S.O.S về ‘sức khỏe’ của cả nền kinh tế đang đối mặt.
Xem chừng đang chờ đợi “định hướng xã hội chủ nghĩa” sẽ được Đảng vận dụng ra sao cho xử trí loạt trường hợp rất cụ thể trên của kinh tế thị trường ở ngành nuôi tôm xuất khẩu của Việt Nam.