Anh Khoa dịch
(VNTB) – Nguyên thủ Ấn – Hoa Kỳ đã lên tiếng phản đối các biện pháp đề xuất của Trung Quốc nhằm sửa đổi Bộ quy tắc ứng xử Biển Đông (COC) với mục đích đặt các đối thủ cạnh tranh và các quốc gia khác ngoài khu vực tránh xa vùng biển gây tranh cãi này.
Hoa Kỳ đã công nhận Ấn Độ là nhà cung cấp an ninh ở Ấn Độ Dương nơi Trung Quốc đã nỗ lực mở rộng phạm vi hoạt động trong vài năm qua.
Thủ tướng Narendra Modi và Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng gửi thông điệp tới Trung Quốc và nhấn mạnh trong một tuyên bố chung rằng quan hệ đối tác chặt chẽ giữa hai nước “là tự do, cởi mở, hòa nhập, hòa bình và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.”
Sau chuyến thăm hai ngày cấp nhà nước ở Ấn Độ, Trump rời New Delhi về Washington vào thứ ba. Ông và Modi đã thảo luận cách thức để tăng cường hợp tác giữa Ấn Độ và Hoa Kỳ, Nhật Bản và Úc để đáp ứng trước bối cảnh Trung Quốc gia tăng bành trướng ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.
“Hợp tác toàn cầu giữa Ấn Độ và Hoa Kỳ dựa trên các giá trị và mục tiêu dân chủ chung của chúng tôi, đặc biệt là ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương và các cộng đồng toàn cầu khác”, Thủ tướng Ấn nói.
Một tuyên bố chung được đưa ra sau cuộc họp Modi-Trump, trong đó ủng hộ vai trò trung tâm của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương, kêu gọi tuân thủ luật pháp quốc tế, cam kết hỗ trợ an toàn và tự do hàng hải, bay và sử dụng biện pháp hợp pháp khác trên biển. Hai bên cũng kêu gọi giải quyết hòa bình các tranh chấp hàng hải theo luật pháp quốc tế.
Hai nhà lãnh đạo Ấn Độ và Hoa Kỳ đã ghi nhận những nỗ lực để phát triển COC, vốn là trung tâm của các cuộc xung đột leo thang giữa Trung Quốc và các nước láng giềng ở Đông Nam Á. Họ “thúc giục mạnh mẽ” bộ quy tắc ứng xử “không nên làm phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tất cả các quốc gia theo luật pháp quốc tế”.
New Delhi và Washington lo ngại về những động thái gần đây của Trung Quốc nhằm sửa lại bộ COC đã được đề xuất và đàm phán với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Bắc Kinh gần đây đã gây áp lực lên ASEAN phải đồng ý với COC có khả năng hạn chế Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ và các nước ngoài khu vực tiến hành hợp tác an ninh hàng hải với các nước Đông Nam Á và thăm dò tài nguyên trong khu vực Biển Đông. Và nếu đề xuất này được thông qua, các nước ASEAN có thể phải có được sự chấp thuận của Bắc Kinh trước để tiến hành các cuộc tập trận quân sự chung ở Biển Đông với Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ hoặc bất kỳ quốc gia nào khác ngoài khu vực.
Điều này sẽ gây khó khăn cho công ty ONGC của Ấn Độ và các công ty tương tự ở các quốc gia khác trong việc tiếp tục khám phá dầu khí và tài nguyên trong và xung quanh vùng biển tranh chấp.
Bộ quy tắc ứng xử đã được xây dựng sau khi Bắc Kinh bắt đầu xây dựng các đảo nhân tạo ở Biển Đông vào năm 2014.
Trung Quốc cũng đã cho xây các cơ sở quân sự trên các đảo nhân tạo, bao gồm đường băng máy bay và tháp radar để đạt được lợi thế chiến lược trong vùng biển gây tranh cãi.
Trung Quốc ban đầu miễn cưỡng đàm phán với ASEAN về COC. Tuy nhiên, cuối cùng Trung Quốc đã đồng ý bắt đầu đàm phán vào tháng 5 năm 2017. Bắc Kinh hiện đang cố gắng biến Bộ COC có lợi cho Trung Quốc để họ có thể tiếp tục thống trị vùng tranh chấp ở Biển Đông.
“Thủ tướng và tôi đang làm việc với Hoa Kỳ, Ấn Độ, Úc và Nhật Bản để hồi sinh sáng kiến Bộ tứ (Quad). Kể từ khi tôi nhậm chức, chúng tôi đã tổ chức cuộc họp cấp bộ trưởng đầu tiên của bốn quốc gia – Tôi nghĩ bạn có thể gọi đó là một cuộc họp, nhưng có vẻ nhiều hơn thế, và mở rộng hợp tác chống khủng bố, an ninh mạng và an ninh hàng hải để đảm bảo tự do và mở cửa khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.” Ông Trump nói truyền thông hôm thứ Ba khi cả hai tham gia họp báo.
Bộ Tứ được giới thiệu lần đầu tiên vào năm 2007, nhưng đã sớm biến mất. Sáng kiến bộ tứ đã được khởi động lại ở Manila vào tháng 11 năm 2017 nhằm xây dựng một pháo đài dân chủ chống lại sự bành trướng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.
Chuyến thăm lần này của Tổng thống Donald Trump cho thấy, Ấn Độ và Hoa Kỳ nâng cấp quan hệ song phương thành quan hệ đối tác chiến lược toàn cầu.