Viết Lê Quân

(VNTB) – Sắp bước vào 2015 – năm thứ 8 nền kinh tế VN tiếp diễn suy thoái, một âm mưu lớn đang lộ dần từ bóng đen Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN): Tăng giá điện đến 9,5%!

Song cùng với Petrolimex, EVN cũng là một tác nhân gây “nợ máu” cho tuyệt đại đa số dân chúng Việt Nam bởi quán tính tăng giá điện bất chấp dân sinh từ nhiều năm qua.

Nhưng cũng vì thế, nếu trong tương lai mà các nhóm lợi ích ở Việt Nam bị lớp nhân dân cùng quẫn “tính sổ”, chắc chắn EVN cùng các đời lãnh đạo căng túi của nó không thể là ngoại lệ.

Giờ đây, tập đoàn điện lực này đang phải đối mặt với một thử thách không nhỏ: khi “người anh em song sinh” là Petrolimex vừa phải giảm giá xăng dầu 10 lần liên tiếp chỉ trong vòng 3 tháng, hành xử của EVN sẽ ra sao?

Hồ sơ “tội ác”

Nếu động thái giảm giá không ngừng nghỉ đến mức cực kỳ bất thường của Petrolimex có thể xuất phát từ nguyên do tập đoàn nhà nước siêu độc quyền này e sợ một chiến dịch “diệt ruồi” có thể xảy đến trong tương lai với chính họ, thì EVN không có lý do gì để hoài nghi rằng những gì có thể tiếp biến với Petrolimex lại không đến với doanh nghiệp ngành điện siêu độc quyền không kém.

Được “bảo kê” bởi cơ quan chủ quản là Bộ Công thương, hồ sơ “tội ác” của EVN đã dày quá khổ, không chỉ bởi quá nhiều lần tăng giá điện vô lối đánh úp túi tiền nghèo kiệt của người dân, mà hành vi cực kỳ nhẫn tâm còn xảy đến vào mùa mưa bão cuối năm 2013: tập đoàn này hoàn toàn vô trách nhiệm khi để 15 nhà máy thủy điện đồng loạt xả lũ lên đầu người dân vùng rốn Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên, Đắc Lắc… khiến gây ra cái chết cho hơn năm chục mạng người.

Vào năm ngoái, một cuộc thanh tra của Tổng thanh tra chính phủ đã khơi gợi không ít khuất tất trong hạch toán giá thành của EVN, trong đó tập đoàn này đưa cả việc xây dựng khách sạn và hồ bơi vào giá để “thanh toán” nhân dân. Những tưởng vụ việc sẽ được làm rõ trắng đen, nhưng qua một thời gian, giới quan chức của hai bộ Tài chính và Công thương lại vẫn ung dung mở ra lối thoát cho EVN. Vụ việc này cũng gần như chìm xuồng.

Nhưng làm gì thì làm, hiện thực còn nguyên cho tới nay là EVN vẫn nghiễm nhiên đóng vai con nợ bậc nhất của các ngân hàng. Số nợ mà doanh nghiệp siêu độc quyền này đang phải gánh lên tới ít nhất 118.000 tỷ đồng – con số mà mới chỉ được “tiết lộ” vào năm bi đát kinh tế 2013, cũng là thời điểm mà “Phe lợi ích” phải gánh búa rìu dư luận và áp lực phải tiến hành “minh bạch hóa”.

Một phần trong số nợ trên đến từ chiến dịch đầu tư chứng khoán, ngân hàng, bảo hiểm, quỹ đầu tư, bất động sản, tài chính của EVN vào thời kinh tế “hoàng kim” những năm 2006 – 2007. Sau đó, không phải ngoại lệ của ít nhất 1/3 doanh nghiệp nhà nước tham lam đến mức mất cả lý trí, EVN đã phải rước lấy số lỗ khủng khiếp – hơn 30.000 tỷ đồng – khi tất cả biểu đồ của chứng khoán và bất động sản xuống đáy.

Chưa kể đến “thành tích” suốt gần một chục năm qua, EVN đã nhập khẩu điện từ Trung Quốc với giá cao gấp 3 lần giá bình quân trong nước…

Sẽ là “con ruồi EVN”?

Bất chấp một chỉ đạo khẩn cấp từ Chính phủ vào năm 2012, cho tới nay sự nghiệp thoái vốn từ các doanh nghiệp khác của EVN vẫn chưa đi đến đâu. Không khí nhà đất bất động cùng thị trường chứng khoán chẳng có triển vọng gì “cất cánh” đã khiến tỷ lệ thoái vốn chung cho tới nay mới chỉ khoảng 15-20% số cần phải thoái.

Tình hình đang trở nên ngày càng căng thẳng đối với EVN, dù rằng gần đây doanh nghiệp này được mô tả “đã có lãi sau mấy lần tăng giá điện”. Thế nhưng một phép tính đơn giản của “chiến lực ngành điện” đã cho thấy để thu hồi được toàn bộ thất thoát do đầu tư trái ngành, EVN sẽ có thể phải tăng giá liên tục trong… 11 năm nữa.

Không có gì bảo đảm là dân chúng Việt Nam sẽ đủ sức chịu đựng cơn dày vò của EVN trong 11 năm tới. Không có gì chắc chắn là xã hội Việt Nam sẽ không “biến chứng” như đất nước Bungaria vào đầu năm 2013 khi hàng chục ngàn người dân ùa xuống đường mà rốt cuộc đã làm cho toàn bộ chính phủ phải từ chức.

Còn ngay trong những tháng tới, cũng không có gì bảo đảm là nếu một chiến dịch “diệt ruồi” tương tự Trung Quốc nảy nở ở Việt Nam, EVN sẽ nằm ngoài danh sách “nạn nhân”, cùng với Petrolimex và một số ngân hàng nào đó có mối liên quan quá khắng khít với giới quan chức.

Vậy tại sao EVN còn muốn nhắm mắt đòi tăng giá điện?