Minh Tâm
(VNTB) – Một con én không làm nên mùa xuân nhưng ít nhất cũng cần phải có một con én đầu tiên để khởi đầu, thức tỉnh những con én khác…
Với 12 tháng còn lại của nội các Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, nếu “điểm mặt” những vị bộ trưởng “ăn điểm” trong mắt người dân, có lẽ không ngoài hai cái tên: Đinh La Thăng và Bùi Quang Vinh.
“Làm gì có cái thứ đó mà đi tìm”
Trong một lần Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh được mời đến nói chuyện về các vấn đề kinh tế ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, thính giả là các lãnh đạo của hầu hết các tỉnh, thành phố. Kết thúc buổi nói chuyện, nhiều người hỏi bộ trưởng: “Thế nào là thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa?”
Ông đáp: “Chúng ta cứ nghiên cứu mô hình đó, mà mãi có tìm ra đâu. Làm gì có cái thứ đó mà đi tìm”.
Gần ba mươi năm trước, khi còn là bí thư chi bộ kiêm lớp trưởng của một lớp lý luận cao cấp học tại học viện, ông Vinh cũng đã hỏi câu hỏi đó với các thầy giáo là các nhà lý luận, nhưng không được trả lời. Nay, câu hỏi đó vẫn làm băn khoăn những thế hệ sau ông.
Đầu năm 2015, ông lại trăn trở một điều rất cũ khi trò chuyện với báo chí: “Muốn có thay đổi thì cần không chỉ vài giải pháp cụ thể, mà đòi hỏi thay đổi cả nền tảng thể chế kinh tế. Tôi nhắc lại là phải thay đổi thể chế kinh tế. Chúng ta phải khẳng định là Việt Nam phải đi theo kinh tế thị trường. Có nhiều yếu tố chúng ta tưởng là thị trường rồi, nhưng không phải…”.
“Cá nhân tôi cho rằng đến thời điểm này các động lực phát triển đã tới hạn rồi, tức là đã hết động lực phát triển rồi. Chúng ta có tiếp tục đổi mới không, sau năm 2015 có tiếp tục cải cách thể chế, khắc phục các yếu kém để tạo sung lực mới cho đất nước phát triển không. Nói thì dễ nhưng làm rất khó… Tranh chấp cái được và không được đang rất cam go. Tôi không chỉ lo cho năm 2015 đâu, tôi lo cho những năm sau đó. Nếu không làm triệt để, thì chúng ta sẽ khó khăn”.
Ông Vinh nói, và ưu tư này của người đứng đầu ngành kinh tế của VN xem ra gần như trái ngược lại với sự tự tin vào “nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa” của người đứng đầu Bộ chính trị.
Những que diêm đã bật…
Cùng bật lên đóm lửa với Bộ trưởng Vinh là sự quyết liệt trong phát ngôn lẫn hành động của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Đinh La Thăng.
Thông tin được đăng tải rộng rãi trên báo chí về sự cố sập giàn giáo tại công trường dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông vào cuối tháng 11-2014, Bộ trưởng Thăng đã có những tuyên bố bất chấp ông bạn “16 vàng – 4 tốt”: Cảnh cáo tổng thầu, Công ty Hữu hạn Tập đoàn Cục 6 đường sắt Trung Quốc; yêu cầu Tổng thầu chấm dứt hợp đồng ngay với tư vấn giám sát tại cuộc họp chiều 4-1-2015.
Ông Thăng đã buộc Tổng thầu EPC phải bồi thường toàn bộ thiệt hại do các sự cố xảy ra vừa qua, hoàn thành trước ngày 15-1-2015. Ông Thăng còn có Công hàm gửi ông Hồng Tiểu Dũng, Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam, đề nghị chấn chỉnh Công ty Hữu hạn Tập đoàn Cục 6 đường sắt Trung Quốc và Tư vấn giám sát (TVGS) dự án là Công ty TNHH Giám sát xây dựng – Viện Nghiên cứu thiết kế công trình đường sắt Bắc Kinh.
Qua Công hàm, Bộ GTVT đề nghị đại sứ Hồng Tiểu Dũng có ý kiến với Tổng thầu và TVGS phía Trung Quốc cần thực hiện nghĩa vụ và trách nhiệm chính về mọi sự cố xảy ra, đồng thời có kế hoạch hành động toàn diện, cụ thể để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho toàn bộ dự án tới khi hoàn thành và đi vào khai thác; có trách nhiệm động viên, thăm hỏi kịp thời và bồi thường thỏa đáng đối với những thiệt hại về người và tài sản do sự cố này gây ra.
Ông Thăng nói rằng việc thực hiện dự án quá kém của Tổng thầu EPC dẫn đến dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông thực hiện kém cỏi nhất trên đất nước Việt Nam. Việc thi công làm ảnh hưởng môi trường, đi lại, tai nạn từ dự án gây bức xúc, phẫn nộ trong nhân dân.
Cũng trong tuần lễ đầu năm, Bộ trưởng Thăng còn “trảm” một thứ trưởng, và thông tin này chỉ báo chí trong ngành giao thông mới “nắm được” và đã không đưa tin.
Vào chiều 6-1-2015, Bộ trưởng Đinh La Thăng đã chủ trì cuộc họp yêu cầu lập lại kỷ cương thi công Dự án luồng vào sông Hậu, đồng bằng sông Cửu Long. Ông Thăng đã yêu cầu Thứ trưởng Nguyễn Văn Thể thay Thứ trưởng Nguyễn Văn Công làm Trưởng ban chỉ đạo trực tiếp phụ trách dự án, đồng thời chấn chỉnh, xem xét lại toàn bộ từ thiết kế, quy trình thi công nghiệm thu, thanh toán của dự án này.
Thông tin tại cuộc họp này có nội dung rất sốc. Ông Ngô Văn Tuấn – Tổng giám đốc Vinawaco và ông Tăng Văn Chúc – Tổng giám đốc Tổng Công ty Xây dựng Lũng Lô (Bộ Quốc Phòng) – hai nhà thầu thi công cho biết, lỗi chậm trễ do tư vấn giám sát chưa có đề cương giám sát.
Gói thầu yêu cầu hợp đồng 22 người, song mới có 11 người. Trưởng tư vấn giám sát vắng mặt tại nhiều cuộc họp. Đại diện đi họp không dám ký cái gì. Về phần cát, giá hiện đã gấp 3 lần giá gói thầu, song tư vấn bắt phải nạo cát đi thay cát mới vào cực kỳ tốn kém. Nhà thầu khoan 4 lỗ, tư vấn giám sát vào kiểm tra có 1 lỗ thấy không đạt yêu cầu là nói tất cả không đạt yêu cầu, trong khi có thể có nhiều cách tháo gỡ cho nhà thầu. Nhà thầu xin được tự thi công theo hồ sơ thiết kế, bảo hành công trình 5 năm. Tư vấn giám sát không đồng hành với nhà thầu thì không đẩy được tiến độ…
Đại diện Ban Quản lý dự án cho biết, trưởng tư vấn giám sát không thường xuyên có mặt ở hiện trường. Ba lần Ban có văn bản nhưng tư vấn vẫn không có đề cương giám sát gói 10A. Với Port Coast – tư vấn dự án, theo ông Trần Tấn Phúc – Tổng giám đốc nói rằng, nhà thầu báo cáo không chính xác, không trung thực.
“Tư vấn giám sát đã có nhiều báo cáo gửi Cục Hàng hải VN và Ban chỉ đạo. Đề cương giám sát có hết. Nhà thầu thực ra chỉ muốn lấy cát cách đó 12km, là cát bụi, siêu bụi, cách khai thác là đặt ống vào bơm lên có lẫn bùn. Trong khi giá tại mỏ chỉ có 800-1.000đ/m3. Kênh Chợ Gạo thiết kế tương tự dự án này, mà đang lưu thông thi công phức tạp hơn, song cũng có 3 tháng xong. Poscosst đơn độc trong dự án này”, ông Phúc nói.
Và với những tình tiết “nội bộ” như trên cho thấy việc “trảm” một thứ trưởng là còn quá nhẹ nhàng…