VNTB – Bản án của nhà hoạt động Nguỵ Thị Khanh ảnh hưởng gì đến các tổ chức phi chính phủ ở Việt Nam
Anh Tú dịch
(VNTB) – Các nhà hoạt động cho rằng việc bà Khanh bị bỏ tù là một bước lùi cho hoạt động chống biến đổi khí hậu ở Việt Nam, và tạo ra nghi ngờ về cam kết của chính phủ trong việc giảm thải và hướng tới một chiến lược phát triển xanh.
Việc bỏ tù một nhà hoạt động môi trường cao cấp Việt Nam vì trốn thuế đã tạo một hiệu ứng đáng sợ trong cộng đồng các tổ chức phi chính phủ của đất nước.
Một lãnh đạo tổ chức phi chính phủ, tên viết tắt là H.C. vì sợ bị rắc rối, cho biết họ đang xem xét đóng cửa tổ chức của mình: “Tôi nghĩ rằng các lãnh đạo của nhiều tổ chức phi chính phủ, và tất nhiên là đặc biệt là những người hoạt động vì môi trường, cũng đang nghĩ như vậy, và rất lo lắng và sợ hãi.”
Những nhà hoạt động xã hội dân sự khác từ chối bình luận về việc này dù là ẩn danh.
Ngày 17 tháng 6, tòa án Hà Nội đã kết án bà Nguỵ Thị Khanh hai năm tù vì tội trốn thuế. Bà Khanh được cho là nhà vận động môi trường nổi tiếng nhất của Việt Nam.
Năm 2018, bà Khanh, người sáng lập Trung tâm Sáng tạo và Phát triển Xanh (GreenID) có trụ sở tại Hà Nội, đã trở thành người Việt Nam đầu tiên giành được Giải thưởng Môi trường Goldman. Bà đã được trao giải thưởng tù việc hợp tác với chính phủ Việt Nam trong Kế hoạch Phát triển Điện lần thứ bảy để giảm sự phụ thuộc vào điện than trong khi tăng tỷ lệ năng lượng tái tạo theo kế hoạch.
Sự dịch chuyển này đã làm giảm lượng khí thải carbon của Việt Nam ước tính khoảng 115 triệu tấn mỗi năm. Trong khi đó, Việt Nam đã phát triển năng lượng mặt trời lớn nhất ở Đông Nam Á.
Bà Khanh cũng là người đồng sáng lập Liên minh Năng lượng Bền vững Việt Nam và là thành viên hội đồng quản trị của Mạng lưới các tổ chức phi chính phủ Việt Nam về Hiệp định Thương mại Tự do Châu Âu – Việt Nam (VNGO-EVFTA).
Khánh Linh được truyền thông Việt Nam tung hô sau khi giành được giải thưởng Goldman. Năm 2019, GreenID được bầu chọn nhận giải thưởng Dự án Đột phá Khí hậu.
Bản án của bà Khanh không được truyền thông trong nước công bố trong gần một tuần, vụ bắt giam bà Khanh trước đó nhiều tháng cũng không được báo chí nhà nước đưa tin cho đến khi chuyện đã rồi. Vụ bắt giữ bà đã tạo những làn sóng chấn động trong giới xã hội dân sự Việt Nam.
“Tôi rất ngạc nhiên,” M.Y. (không phải tên viết thật), người đứng đầu một tổ chức phi chính phủ về bảo tồn và cũng yêu cầu ẩn danh để nói chuyện tự do về chủ đề này. “Tôi gặp chị Khanh nhiều lần trước đây … chị ấy luôn rất lịch sự, rất hào phóng và thẳng thắn. Cá nhân tôi không tin rằng chị ấy có thể bị bắt vì trốn thuế. Chị bị bắt vào cuối tháng 12 hoặc đầu tháng 1, nhưng tới tháng 2 mới được đưa tin hạn chế về ‘vi phạm’ của chị ấy.”
Mặc dù vụ án đã không được truyền thông nhà nước Việt Nam đưa tin nhiều, bản án chỉ được đưa tin sau khi Bộ Ngoại giao bác bỏ tuyên bố rằng bà Khanh đã bị bắt giam vì vận động chống sử dụng than trong một cuộc họp báo, nhưng lại thu hút được sự chú ý của quốc tế.
Chính phủ Hoa Kỳ và Canada , cũng như Liên minh châu Âu và các tổ chức khí hậu quốc tế nổi tiếng đã kêu gọi thả bà Khanh.
Điều này diễn ra trong bối cảnh Việt Nam cam kết đưa lượng khí thải ròng bằng không vào năm 2050 tại hội nghị thượng đỉnh khí hậu COP26 năm ngoái. Chính phủ Việt Nam cũng đang chật vật với Kế hoạch Phát triển Điện lực 10 năm tiếp theo, dự kiến sẽ được phát hành vào năm 2021 nhưng vẫn chưa được hoàn thành một phần do bất đồng về cách thức giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch và bao nhiêu năng lượng tái tạo để lập kế hoạch.
M.Y cho biết việc bà Khanh bị bắt giam khiến cho người ta nghi nghờ cam kết này.
“Điều này chắc chắn sẽ không giúp Việt Nam hướng tới một tương lai bền vững; làm dấy lên nghi ngờ về cam kết của chính phủ đối với một kế hoạch phát triển năng lượng tái tạo và xanh”, M.Y. cho biết. “Nhưng tôi tin rằng người dân được truyền cảm hứng từ công việc của chị Khanh, và do đó họ sẽ tiếp tục công việc của chị. Chuyện sẽ không dừng lại ở đó.”
Công việc như vậy sẽ không dễ dàng, người đứng đầu NGO nhận biết rằng tâm trạng trong không gian của các NGO là “dữ dội”.
“Đó là một bước lùi cho các hoạt động về biến đổi khí hậu ở Việt Nam,” M.Y. nói. “Chị Khanh rất được kính trọng trong ngành; chị ấy rất trực tinh, nhưng cũng rất cẩn thận với lời nói và hành động của mình. Nếu một người như vậy có thể bị bắt, chúng tôi không biết điều gì có thể xảy ra với bất kỳ ai trong chúng tôi, do đó có lời nhắc nhở ‘hãy cẩn thận, đừng làm hoặc nói bất cứ điều gì để tạo sự chú ý.’”
Bản án trốn thuế của bà Khanh diễn ra sau khi một số nhà hoạt động khí hậu khác bị bỏ tù vào đầu năm nay vì tội gian lận thuế, mặc dù không có chi tiết nào về cáo buộc trốn thuế bị cáo buộc của họ được công bố.
H.C, người đứng đầu một tổ chức phi chính phủ, cho biết họ cũng sợ rằng các nhà tài trợ quốc tế có thể ngần ngại tài trợ cho các tổ chức ở Việt Nam để tránh những rắc rối pháp lý tiềm ẩn cho cả họ và các đối tác trong nước, mặc dù cuối cùng sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất là người dân trong nước.
“Tôi đã nỗ lực rất nhiều để xây dựng tổ chức phi chính phủ của mình với một đội ngũ tận tâm và chúng tôi tự hào đã đạt được nhiều kết quả tích cực,” H.C. cho biết. “Tôi không bao giờ bỏ cuộc, nhưng tất cả những hoang tưởng và rắc rối mà chúng tôi gặp phải trong vài tháng qua khiến tôi nghĩ rằng không đáng như vậy. Đó là một kết thúc đáng buồn, bởi vì tôi tin rằng Việt Nam vẫn cần được hỗ trợ rất nhiều để giải quyết các vấn đề môi trường và xã hội.”
Nguồn: https://news.mongabay.com/2022/07/worries-and-whispers-in-vietnams-ngo-community-after-activists-sentencing/
*****