Hoài Nguyễn – Hạnh Dung
(VNTB) – Đảng chấp nhận chịu tai tiếng về tham nhũng trong ngành y tế
Phiên tòa sơ thẩm xét xử nhà báo Phạm Đoan Trang kết thúc cuối giờ chiều ngày 14-12-2021 với mức án tù 9 năm dành cho bà về tội “tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, quy định tại điều 88 Bộ luật Hình sự 1999.
Một số nhà ngoại giao quốc tế đã được vào quan sát phiên toà, gồm đại diện của các Đại sứ quán Mỹ, Canada, Đức và Liên minh Châu Âu. Rất nhanh sau đó xuất hiện làn sóng khủng hoảng truyền thông chính trị khi nhiều quốc gia, tổ chức lên tiếng phản đối bản án này của nhà nước Việt Nam.
Sau phiên tòa, ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Châu Á, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch), ra thông cáo nói: “Thật phẫn nộ khi Phạm Đoan Trang bị kết án 9 năm tù chỉ vì chỉ bày tỏ quan điểm và bảo vệ niềm tin của mình. Việc bỏ tù một nhà cải cách tận tụy với mục đích thúc đẩy nhân quyền, quản trị tốt và công lý là một bản cáo trạng nhức nhối”.
Ông David Brown, cựu nhân viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam nói: “Phiên tòa xét xử Phạm Đoan Trang sẽ chứng minh rằng theo quan điểm của công an, các công tố viên và thẩm phán của họ, việc nói hoặc viết bất cứ điều gì chỉ trích hành động của nhà nước là phạm trọng tội. Điều này không có gì mới. Trong những năm qua, nhiều người khác đã bị kết án với cùng một ‘tội’. Trong vài năm gần đây, nhiều người dùng Facebook đã bị truy tố chỉ vì chia sẻ thông tin chỉ trích nhà nước.
Tội ‘lật đổ’ độc đáo của Trang nằm ở chỗ bà giả vờ rằng các thể chế của Việt Nam thực chất là như những gì hiến pháp mô tả, nghĩa là dân chủ, để những gì bà đang làm trở thành giúp Nhà nước dạy mọi người cách trở thành công dân tốt.
Cái được gọi là ‘Phong trào Dân chủ’ đang bị xáo trộn hoàn toàn. Các nhà lãnh đạo giỏi nhất của Phong trào Dân chủ Việt Nam đang ở trong tù hoặc lưu vong, trong khi nhiều người trong số còn lại đang lãng phí thời gian của họ để ngưỡng mộ Donald Trump. Chế độ hiện nay có quyền kiểm soát hà khắc hơn nhiều với những gì công chúng có thể xem trên internet. Chế độ này triển khai công nghệ và chiêu trò để gạt bỏ những lập luận, chỉ trích có căn cứ. Những cái được xem là đối thoại online hiện này hầu hết chỉ là những lời vu khống.
Liệu đường lối cứng rắn này có tồn tại lâu hơn ông Trọng? Đó là câu hỏi lớn bây giờ. Sức khỏe của ông Trọng không tốt, và một số lãnh đạo trẻ hơn – đương kim thủ tướng, lãnh đạo Quốc hội, và có lẽ cả chủ tịch nước đương nhiệm – đều được cho là đang cân nhắc cơ hội kế nhiệm ông Trọng làm người đứng đầu Đảng.
Tại Đại hội 14, nếu vẫn còn tại vị, chắc chắn ông Trọng sẽ nhắm đến việc đảm bảo bầu được người mà ông cho là người kế nhiệm xứng đáng. Bất kể kịch bản là gì, chúng ta có thể chờ đợi sẽ trông thấy một cuộc chiến căng thẳng khác giữa phe bảo thủ trong Đảng và phe có tư tưởng ‘tiến bộ’ và cởi mở hơn”.
Ravina Shamdasani, người phát ngôn Văn phòng Cao ủy Liên hợp quốc về Nhân quyền, hôm 17-12 bày tỏ lo ngại về các vụ kết án tại Việt Nam mới đây đối với các nhà hoạt động xã hội. Thông cáo nói: “Chúng tôi vô cùng lo lắng trước bản án khắc nghiệt đối với những người bảo vệ nhân quyền và đất đai bị kết tội truyền bá tuyên truyền chống Nhà nước ở Việt Nam”.
Văn phòng Cao ủy Liên hợp quốc về Nhân quyền chỉ ra rằng trong ba ngày, bốn “nhà bảo vệ nhân quyền nổi bật” – Trịnh Bá Phương, Nguyễn Thị Tâm, Đỗ Nam Trung và Phạm Đoan Trang – đã lần lượt bị kết án tù. Thông cáo nhắc đến người thứ năm, nhà báo Lê Trọng Hùng sẽ bị xét xử vào ngày 31-12 sau khi bị giam từ tháng Ba mà không có luật sư và không được phép gặp gia đình.
Bộ Ngoại giao Pháp trên trang web bộ này kêu gọi trả tự do cho bà Phạm Đoan Trang và tái khẳng định cam kết về quyền tự do ngôn luận và tự do biểu đạt. “Các quyền và tự do này được bảo đảm bởi Công ước Quốc tế về các Quyền dân sự và Chính trị mà Việt Nam đã tham gia. Pháp kêu gọi Việt Nam tuân thủ các cam kết quốc tế mà nước này đã tự do thực thi”, thông cáo viết.
Vào ngày 15-12, sứ quán Anh Quốc tại Hà Nội đưa lên Facebook bình luận của Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao và Phát triển phụ trách khu vực châu Á, Amanda Milling với nội dung như sau: “Việc nhà báo Việt Nam Phạm Đoan Trang phải nhận mức án 9 năm tù là vô cùng đáng lo ngại. Bỏ tù các nhà báo chỉ vì họ bày tỏ quan điểm một cách ôn hòa gửi thông điệp sai trái tới những người ủng hộ sự phát triển của đất nước và con người Việt Nam”.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Ned Price ngày 14-12 nói, theo bản dịch của Sứ quán Mỹ: “Hoa Kỳ lên án việc kết tội và tuyên án 9 năm tù đối với tác giả, nhà báo Phạm Đoan Trang, người không làm gì hơn ngoài việc bày tỏ ý kiến của mình một cách ôn hòa. Chúng tôi cũng ghi nhận ý kiến gần đây của Nhóm công tác của Liên hợp quốc về giam giữ tùy tiện, cho thấy việc giam giữ bà Trang là tùy tiện và vi phạm các cam kết và nghĩa vụ quốc tế của Việt Nam về nhân quyền”. (…)
Với hàng loạt phản ứng của cộng đồng quốc tế như trên, dường như nhà nước Việt Nam chọn việc xử lý khủng hoảng truyền thông chính trị về nhân quyền, bằng chủ động đẩy lên một sự kiện truyền thông nội bộ được đánh giá thu hút mạnh và sẽ đẩy lên làn sóng yêu cầu ‘thanh trừng’ quyết liệt hơn bao giờ hết – đó là việc vào chiều ngày 18-12-2021, người phát ngôn của Bộ Công an là tướng Tô Ân Xô chủ động cho báo chí biết tin cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) đang tổ chức đấu tranh chuyên án với đường dây vi phạm pháp luật trong việc sản xuất, kinh doanh bộ trang thiết bị y tế kit test Covid-19 xảy ra tại Công ty cổ phần công nghệ Việt Á và các đơn vị, địa phương có liên quan.
Những ngày sau đó, tài liệu vụ việc này liên tục được báo chí cả trong và ngoài nước tập trung khai thác. Đảng chấp nhận chịu tai tiếng về tham nhũng trong ngành y tế, và rất nhanh, công luận ‘quên lãng’ dần chuyện luận bàn nhân quyền Việt Nam vi phạm các cam kết quốc tế.