VNTB – Làm sao để phòng chống nạn buôn người? (Bài 8)

Hoạt Động Truy Tố (tiếp theo)

Bài 8 trong loạt bài về phòng, chống buôn người

(Loạt bài về phòng, chống buôn người này là sản phẩm của sự hợp tác giữa Việt Nam Thời Báo và Liên Minh Bài Trừ Nô Lệ Mới ở Á Châu (Coalition to Abolish Modern-day Slavery in Asia, CAMSA), một chương trình của tổ chức BPSOS.)

Theo Nghị Định Thư Palermo về phòng, chống buôn người (bổ sung Công Ước LHQ về bài trừ tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia) mà Việt Nam ký năm 2011, các thủ phạm ngoài việc bị truy tố hình sự còn phải bồi thường thỏa đáng cho nạn nhân. Bản phúc trình của Bộ Ngoại Giao năm 2022 nhận xét là chính phủ Việt Nam không cung cấp dữ liệu đầy đủ về các khoản bồi thường mà nạn nhân được nhận.

Trong phần “Hoạt Động Truy Tố” (xem bài 3), bản phúc trình đề cập nhiều giới chức chính quyền cao cấp đã bị truy tố hình sự do thông đồng bán vé chuyến bay “giải cứu” với giá cắt cổ. Bản phúc trình ghi nhận rằng 4 giới chức cao cấp của cục lãnh sự bị truy tố hình sự. Tuy nhiên, không có bất cứ tin tức gì về việc các nạn nhân của họ phải được bồi thường, trong đó có những nạn nhân buôn người ở Ả Rập Xê Út vì không thể mua vé chuyến bay “giải cứu” nên đã kẹt lại trong tình cảnh nô lệ.

Cũng trong phần này của bản phúc trình, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho biết là, theo báo cáo của nhà nước Việt Nam, các nạn nhân buôn người sau khi hồi hương được thụ hưởng nhiều dịch vụ và khoản hỗ trợ. Trong thực tế, các nạn nhân buôn người trở về từ Ả Rập Xê Út chưa một ai nhận được bất cứ khoản hỗ trợ nào từ chính phủ.

******

Báo Cáo Buôn Người 2022 

BẢO VỆ NẠN NHÂN (tiếp theo)

Thời gian cách ly bắt buộc và các hạn chế khác liên quan đến đại dịch đã ảnh hưởng tiêu cực đến một số dịch vụ hỗ trợ và chăm sóc nạn nhân trong thời gian báo cáo. Chính phủ tiếp tục hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm nạn nhân buôn người, thông qua 51 cơ sở bảo trợ xã hội và 43 trung tâm dịch vụ xã hội trên toàn quốc; một số cơ sở này hoạt động với sự tài trợ của tổ chức phi chính phủ và không có cơ sở nào cung cấp dịch vụ dành riêng cho nạn nhân nam hoặc trẻ em. 

Chính phủ cũng đã công bố một loạt các hành động liên quan đến bảo hộ để bổ sung hoặc làm rõ các chính sách, luật và sáng kiến ​​đã có từ trước trong kỳ báo cáo. Vào tháng 5 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định chính thức phê duyệt Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021 – 2025, tập trung vào việc hỗ trợ kịp thời cho tất cả trẻ em bị buôn bán tình dục và lao động cưỡng bức.

Chính phủ cũng đã phê duyệt hướng dẫn chính sách mới cho luật Lao động ở nước ngoài năm 2020, bổ sung hoặc tăng các lựa chọn hỗ trợ tài chính, pháp lý và nghề nghiệp cho người lao động Việt Nam về nước trước khi kết thúc hợp đồng, bao gồm cả những người đang bỏ trốn khỏi lao động cưỡng bức. Một chính sách mới khác đã vạch ra sự phát triển của các dự án tạo thu nhập cho nạn nhân bị buôn bán trong các cộng đồng dân tộc thiểu số chủ yếu ở các vùng miền núi. Nhà chức trách không cung cấp thông tin về việc thực hiện bất kỳ chính sách nào trong số này vào năm 2021. Các nhà chức trách cho phép nạn nhân ở lại các cơ sở hỗ trợ trong tối đa ba tháng với một khoản tiền ăn uống và hỗ trợ y tế theo một thông tư ban hành vào năm 2020.

Một nghị định ban hành trong giai đoạn báo cáo trước cho phép các nạn nhân bị buôn bán người nước ngoài được hưởng bốn dịch vụ hỗ trợ: nhu cầu thiết yếu và chi phí đi lại, hỗ trợ y tế, hỗ trợ tâm lý và trợ giúp pháp lý. Tuy nhiên, các tổ chức phi chính phủ cho biết chính phủ đã không đào tạo đầy đủ các nhân viên xã hội có kinh nghiệm hoặc được đào tạo để cung cấp hỗ trợ thích hợp cho nạn nhân buôn người. 

Luật pháp Việt Nam bảo đảm cho nạn nhân bị mua bán quyền được đại diện trước pháp luật; luật không yêu cầu nạn nhân phải có mặt hoặc làm chứng trực tiếp trước tòa. Luật cũng cho phép các nạn nhân buôn người được bồi thường trong các vụ buôn người; chính phủ không cung cấp dữ liệu đầy đủ về quyền lợi này, nhưng xem xét hồ sơ trường hợp cho thấy ít nhất bảy trường hợp được kết luận với lệnh bồi thường từ 10 triệu đến 100 triệu đồng (439 đô la đến 4.390 đô la) vào năm 2021 (so với ít nhất mười trường hợp có lệnh bồi thường không tách biệt, trong đó cao nhất là 45,3 triệu đồng, tương đương 1,990 đô la, vào năm 2020). 

Chính phủ khuyến khích nạn nhân buôn người hỗ trợ tố tụng tư pháp chống lại những kẻ buôn người; tuy nhiên, các tổ chức phi chính phủ đã báo cáo nạn nhân trước đây đôi khi ít có khả năng trình bày về việc họ bị lạm dụng trong môi trường tư pháp do lo ngại họ có thể phải đối mặt với việc bắt giữ hoặc trục xuất vì vượt biên mà không có giấy tờ. Trong giai đoạn báo cáo, Bộ công an đã thành lập 25 phòng điều tra biết dùng kỹ năng thân thiện với trẻ em ở cấp tỉnh để lấy lời khai của những người dưới 18 tuổi, nhưng các quan chức không báo cáo thống kê về việc sử dụng chúng.

(Còn tiếp)