Hoàng Lan Mộc Châu
(VNTB) – Người Mông gốc Lào và gốc Việt vẫn chưa đoàn kết trong việc đấu tranh cho tự do tôn giáo.
Trong một cuộc hội thảo tại Hội Nghị Thượng Đỉnh về Tự Do Tôn Giáo Thế Giới diễn ra tại Thủ Đô Hoa Kỳ hồi cuối tháng 6 vừa qua, một người tham dự đã đặt câu hỏi với đại diện người Mông Việt Nam về quan hệ của họ đối với người Mông gốc Lào tại Hoa Kỳ trong hoạt động bênh vực cho nhân quyền, tự do tôn giáo toàn cầu nói chung và cho Việt Nam, Lào nói riêng.
Trả lời câu hỏi trên, Mục Sư Vàng Chỉ Mình nói, từ nhiều năm nay ông đã vận động sự hợp tác của anh em người Mông từ Lào sang tỵ nạn tại Hoa Kỳ trong việc bênh vực cho tự do tôn giáo nhưng vẫn không thành công. Một trong những nguyên nhân chính là sự ngờ vực đối với ông của những tổ chức, hay ngay cả của các hội thánh Tin Lành anh em Mông Lào.
Người Mông nguyên thuỷ từ Nam sông Hoàng Hà, bị tộc Hán đánh đuổi dần xuống phương Nam, nhóm còn ở Trung quốc, nhóm đến VN, Lào, Miến, Thái.
Năm 1975, sau khi quân đội Bắc Việt chiếm được Lào, tướng Vàng Pao tư lệnh quân khu Long Tieng chạy sang Thái Lan kéo theo tất cả quân nhân thuộc quyền ông và gia đình lần lượt vượt sông Mekông.
Tướng Vàng Pao, người được cộng đồng Mông Lào và ông William E. Colby gọi là “vị anh hùng lớn nhất trong chiến tranh VN”. Ông Giám Đốc CIA cục Viễn Đông này xây dựng cuộc chiến bí mật tại Lào chống cộng. CIA đào tạo và vũ trang cho các thành viên bộ tộc Mông chiến đấu chống lại quân đội Pathet Lào và quân đội Bắc Việt. Hàng ngàn người Mông hy sinh trong cuộc chiến ngăn chặn bước tiến của quân cộng sản Bắc VN xâm lược Nam VN qua ngả Lào. Được CIA huấn luyện phải sống sót và chiến thắng trong cuộc chiến bí mật chung quanh là cạm bẫy, người Mông Lào cảnh giác với tất cả.
Vàng Chỉ Mình có cha nguyên là sĩ quan trong quân đội Nhân dân Việt Nam, ông đã chiến đấu trong chiến trường B và biên giới Việt Trung, bị thương, có nhiều huân, huy chương. Ông từ bỏ các hủ tục, theo đạo Tin Lành, bị công an bắt, đánh đập, và bỏ tù nhiều năm. Ra tù, ông tiếp tục giữ đạo, bị truy nã, phải trốn trong rừng sâu và chết vì các vết thương bị công an đánh không có thuốc chữa.
Vàng Chỉ Mình học trở thành Mục Sư, bị công an bắt, đánh đập và bỏ tù 9 năm. Ra khỏi tù ông dẫn gia đình trốn sang Thái Lan. Ông và vợ con là gia đình người Mông đầu tiên từ Bắc Việt Nam được sang Hoa Kỳ tỵ nạn. Họ định cư tại thành phố St. Paul, Minnesota. Một thành phố có gần 70 ngàn người Mông từ Lào định cư, nhiều người đã từng phục vụ dưới quyền tướng Vàng Pao, từng là cựu nhân viên tình báo CIA, từng là quân nhân trong quân Đội Hoàng Gia Lào, hay ít nhất cũng ở trong vùng Cánh Đồng Chum dưới sự bảo vệ của quân khu Long Tieng.
Những người chống cộng tích cực này nhìn gia đình người Mông duy nhất, từng sống với cộng sản miền Bắc, dưới con mắt nghi ngờ.
Mục sư Mình có một quán bán trà trong khu chợ Hmong Village tại Minnesota, nơi đó ông có rất nhiều người bạn Mông Lào, trong số đó có nhiều trí thức và cả các mục sư. Họ có thể tán gẫu với người đàn ông hoạt bát, hài hước, nói tiếng Mông có phần khác họ, về mọi chuyện, đến hàng giờ, nhưng không có hoạt động chung.
Người viết bài này có dịp đi với Mục Sư Vàng đến nhiều cộng đồng người Mông Lào ở Minnesota, Fresno, Sacramento … để xin chữ ký ủng hộ, bênh vực nhân quyền như dự luật về Bảo Vệ Nhân Quyền, tự do tôn giáo cho Việt Nam của dân biểu Liên Bang Chris Smith, Vietnam Human Rights Act (HR 1383), nhưng ít được ủng hộ. Xem thái độ, hình như họ không hiểu hay không để ý đến những chuyện như thế. Mục sư Mình cũng tìm sự liên kết bênh vực cho tự do tôn giáo cho các hội thánh Tin Lành người Mông Việt Nam đang bị chính quyền Cộng sản đàn áp với các hội Thánh Tin Lành người Mông Lào, cũng thấy ở họ sự không mặn mà.
Tuy nhiên, Mục Sư Vàng Chỉ Mình cho biết ông không lẻ loi trên đường đấu tranh cho tự do tôn giáo của người Mông Việt Nam nói riêng, cho toàn Việt Nam và thế giới nói chung. Ông được sự liên kết chặt chẽ và ủng hộ tích cực của nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền, bảo vệ tự do tôn giáo của người Việt, Hoa Kỳ và quốc tế.
Tháng 9 năm 2021, MS Vàng và hai đại diện hội Nhà Báo Độc Lập VN có dịp gặp hầu hết đại diện cộng đồng, hội nhóm Mông tiểu bang Minnesota và ông Thượng Nghị Sĩ tiểu bang Foung Hawj gốc Mông Lào để trình bày về tình trạng người Mông Việt Nam bị nhà cầm quyền VN đàn áp vì tự do tôn giáo; những người Mông Lào có mặt đều tỏ ra sửng sốt, đau xót. Ông Thượng Nghị Sĩ hứa sẽ tìm hiểu về vấn đề này, hứa nếu có lời mời tham gia các hội nghị đấu tranh cho tự do tôn giáo, nhân quyền cho người Mông ông sẽ tham dự. Hy vọng đó là khởi đầu một sự thông cảm, xoá đi sự nghi ngờ đối với những người Mông Lào và Mông Việt, từ ngàn xưa cùng một gốc, cùng chung một số phận.
Thiếu Tướng Vang Pao, tư lệnh vùng chiến thuật Long Tieng, quân Đội Hoàng Gia Lào.