(VNTB) – Trong tư duy chung của nhiều người dân trong nước, không khó để thấy rằng chính sách theo lối mòn cũ của đảng chỉ dẫn đến phát triển cầm chừng so với các nước trong vùng…
Theo báo Đầu Tư, ông Tổng Bí thư Tô Lâm, trong bài phát biểu ngày 31/10/2024 tại kỳ họp Quốc hội, nhấn mạnh rằng việc tinh gọn bộ máy nhà nước là yếu tố then chốt để phát triển đất nước. Ông chỉ ra rằng hiện nay, khoảng 70% ngân sách quốc gia được chi cho trả lương và các chi phí thường xuyên, dẫn đến chỉ còn 30% ngân sách dành cho các lĩnh vực quan trọng như quốc phòng, an ninh, giáo dục, y tế, và an sinh xã hội. Điều này không đủ để thúc đẩy đầu tư phát triển bền vững. [1]
Ông khẳng định rằng để đảm bảo sự phát triển lâu dài, ít nhất 50% ngân sách cần được phân bổ cho các mục tiêu phát triển và các lĩnh vực thiết yếu. Ông cũng giải thích lý do không thể tăng lương trong bối cảnh bộ máy nhà nước quá cồng kềnh; nếu tăng lương, chi phí có thể chiếm tới 80-90% ngân sách, khiến không còn nguồn lực cho các hoạt động khác. [1]
Ông nhấn mạnh rằng việc tinh gọn bộ máy cần thực hiện từ cấp trung ương xuống địa phương. Trung ương phải làm gương trong việc tổ chức lại các ban ngành để đảm bảo hiệu lực và hiệu quả. Theo ông, đây là một vấn đề lớn cần được bàn bạc kỹ lưỡng để tránh tình trạng hình thức mà phải đạt được kết quả thực chất. [1]
Trên VNTB, nhà báo Cảnh Chân phân tích các định hướng chính sách của ông Tô Lâm và chỉ ra một số điểm yếu trong các định hướng đó. Đầu tiên, ông Tô Lâm muốn cắt bớt quan chức để giảm gánh nặng tiền lương. Nhưng nên nhớ rằng lương cán bộ cộng sản thật ra không cao, đặc biệt là giới giáo viên, y tá, hoặc những viên chức cấp trung trở xuống ở các xã phường, quận huyện. [2]
Thứ hai, với “truyền thống tham nhũng đã ăn vào xương tủy”, thì việc tăng tiền đầu tư vào các dự án, quốc phòng, an ninh, giáo dục, y tế, an sinh xã hội liệu có tránh được tiêu cực hay không? Lương thấp mới sinh ra chuyện hối lộ, tham nhũng.
Thứ ba, trên thực tế thì quốc phòng, an ninh là hai nhóm nhận được phân bổ nhiều nhất. Từ trước tới nay, mức chi ngân sách cho quốc phòng, an ninh luôn cao gấp mấy chục lần so với giáo dục và y tế. Ví dụ, theo dự toán chi ngân sách năm 2024, Bộ Quốc phòng được chi hơn 207 ngàn tỷ đồng, Bộ Công an được duyệt 113 ngàn tỷ đồng, còn Y tế và Giáo dục mỗi bộ chỉ được chi hơn 7 ngàn tỷ. Bây giờ cho dù có tăng tỷ lệ đầu tư dự án, mà vẫn giữ tỷ lệ cũ thì giáo dục, y tế, hay an sinh xã hội cũng sẽ lép vế so với an ninh quốc phòng. [2]
Những điểm nhà báo Cảnh Chân phản biện đường lối làm việc của ông Tô Lâm lại chính là những bế tắc trong hàng thế hệ lãnh đạo bên nhà hiện nay. Nỗi ám ảnh của ông Tô Lâm trong chuyện tinh gọn bộ máy có đúng chỗ không?
Nếu bạn là dân thường và thử tưởng tượng bạn ở vào vị trí của ông Tô Lâm, có thể có đường lối thay thế cho cách làm của Tô Lâm không?
| Cơ cấu | Ngân sách hoạt động | Ngân sách đầu tư | Đổi mới và sáng tạo |
| Đảng | Tiền thuế của dân chi cho đảng ủy các cấp | Không chi 1 xu nào cả | Hủy bỏ cơ cấu đảng trong cơ chế nhà nước-đảng |
| Nhà nước | Tiền thuế của dân chi cho hoạt động của chính phủ | Đầu tư cho tương lai | Cân bằng ngân sách hoạt động và đầu tư |
Ông Tô Lâm làm việc trong hệ thống nhà nước-đảng, nơi đảng và nhà nước gắn bó chặt chẽ với nhau. Đảng giữ vai trò thống trị trong việc ra quyết định chính trị, trong khi các cơ quan chính phủ đóng vai trò thực thi các chính sách của đảng. Cách tổ chức này dẫn đến việc tồn tại các cấu trúc song song và hoạt động song hành giữa đảng và bộ máy nhà nước.
Ngân sách tài chính cả nước bao gồm chi tiêu cho cả chức năng của đảng và chính phủ. Ví dụ, các đảng ủy được lồng ghép vào tất cả các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp nhà nước và tổ chức công, nhằm đảm bảo sự kiểm soát của đảng ở mọi cấp độ. Điều này có nghĩa là nguồn lực phân bổ cho các chức năng của chính phủ thường gián tiếp hỗ trợ các hoạt động của đảng. Mặc dù có sự phân biệt trên danh nghĩa giữa ngân sách của đảng và chính phủ, nhưng tính chất gắn kết của các hoạt động này khiến việc tách biệt chi tiêu trở nên khó khăn.
Đương nhiên, việc duy trì hai hệ thống song song vốn dĩ sẽ phát sinh thêm chi phí hành chính. Ưu điểm của cách tổ chức như thế là sự kiểm soát tập trung cho phép ra quyết định nhanh chóng và thực hiện chính sách đồng bộ. Cấu trúc này có thể hỗ trợ năng lực quản lý cao của nhà nước trong các lĩnh vực như quy hoạch kinh tế, kiểm soát xã hội và quản lý khủng hoảng.
Nhưng những nhược điểm thì vô số. Sự chồng chéo giữa vai trò của đảng và chính phủ có thể dẫn đến tình trạng dư thừa, kém hiệu quả và không rõ ràng trong trách nhiệm giải trình. Ngoài ra, hệ thống bảo trợ gắn liền với sự thống trị của đảng có thể thúc đẩy hành vi tham nhũng và trục lợi, làm suy yếu kỷ luật tài chính.
Việc tháo gỡ những nỗi ám ảnh của Tô Lâm đòi hỏi sự triệt để trong cách giải quyết vấn đề. Bên dưới kết cấu những suy nghĩ rất bình thường mà tôi chắc ai có chút suy nghĩ cũng dễ dàng đề xuất.
Việc đổi mới sáng tạo thứ nhất là hủy bỏ cơ cấu đảng trong cơ chế nhà nước-đảng. Sự tồn tại và các quyết định lớn của đảng là căn nguyên tại sao dân mình vẫn nghèo trong khi có phần tăng trưởng về GDP.
Việc đổi mới sáng tạo thứ hai là đầu tư cho tương lai. Những thách thức và lĩnh vực mà đất nước đang tụt hậu ở đâu so với các nước trong khu vực?
Cơ sở hạ tầng và phát triển đô thị: Cơ sở hạ tầng của đất nước, đặc biệt là giao thông và logistics, kém phát triển hơn so với các nước như Malaysia, Singapore và Thái Lan. Điều này hạn chế khả năng tận dụng tối đa đầu tư trực tiếp nước ngoài và cơ hội thương mại. Quy hoạch đô thị gặp khó khăn trong việc theo kịp tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, dẫn đến tình trạng ùn tắc giao thông và dịch vụ công không đáp ứng đủ nhu cầu tại các thành phố lớn.
Tham nhũng và quản trị: Tham nhũng lan rộng vẫn là một vấn đề nghiêm trọng, làm suy giảm niềm tin của người dân và cản trở các nhà đầu tư nước ngoài. Theo xếp hạng của Tổ chức Minh bạch Quốc tế (Transparency International), đất nước có thứ hạng thấp về nhận thức tham nhũng so với các nước trong khu vực như Singapore. Hiệu quả quản lý hành chính thấp và tình trạng gia đình trị trong đảng làm giảm hiệu quả của hệ thống quản trị.
Các thách thức về môi trường: Đất nước đang đối mặt với sự suy thoái môi trường nghiêm trọng, đặc biệt là tại Đồng bằng sông Cửu Long, do ô nhiễm và khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên. Điều này đe dọa đến nông nghiệp, thủy sản và sức khỏe cộng đồng. Tác động của biến đổi khí hậu, như mực nước biển dâng cao và thời tiết cực đoan, ảnh hưởng nghiêm trọng đến Việt Nam do đường bờ biển dài và sự phụ thuộc vào nông nghiệp.
Đổi mới sáng tạo và công nghệ: Mặc dù đất nước đã có bước tiến trong sản xuất công nghệ cao, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo vẫn tụt hậu so với các nước như Singapore và Malaysia. Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) còn thấp. Trình độ kỹ thuật số và khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến cần được cải thiện để hỗ trợ nền kinh tế số đang phát triển.
Bất bình đẳng thu nhập và dịch vụ xã hội: Dù kinh tế tăng trưởng mạnh, bất bình đẳng thu nhập vẫn tồn tại, với các khu vực nông thôn kém phát triển hơn các trung tâm đô thị về giáo dục, y tế và cơ hội việc làm. Hệ thống y tế công cộng và giáo dục còn thiếu nguồn lực so với các quốc gia ASEAN giàu có hơn như Malaysia hoặc Thái Lan.
Phụ thuộc vào thương mại toàn cầu: Nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, khiến quốc gia dễ bị tổn thương trước căng thẳng thương mại toàn cầu và các chính sách bảo hộ từ các đối tác lớn như Mỹ hoặc Trung Quốc. Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu vẫn là một thách thức.
Mặc dù đất nước thể hiện tiềm năng kinh tế mạnh mẽ và khả năng phục hồi tốt, việc giải quyết những vấn đề mang tính cấu trúc này là rất quan trọng để duy trì đà tăng trưởng và thu hẹp khoảng cách với các quốc gia Đông Nam Á phát triển hơn.
Trong tư duy chung của nhiều người dân thường trong nước, chắc cũng không khó gì để thấy rằng chính sách theo lối mòn cũ của đảng chỉ dẫn đến phát triển cầm chừng so với các nước trong vùng, khi các nước ấy tăng tốc trong phát triển toàn diện, về kinh tế, xã hội, sức khỏe và mức độ tham gia của dân trong những quyết định lớn về tương lai đất nước.
__________________
Tham khảo:
- https://baodautu.vn/tong-bi-thu-to-lam-khong-tinh-gon-bo-may-khong-phat-trien-duoc-d228827.html
- https://vietnamthoibao.org/vntb-su-that-chuyen-to-lam-noi-chia-nhau-het-roi-an-nuoi-nhau-het-roi/