VNTB- Tết này chơi chọi gà liệu có bị ‘truy đuổi’ vì bài bạc?
Nguyễn Phúc
(VNTB ) – Chơi xuân Đinh Dậu ba ngày tết, thú đá gà (có nơi gọi là chọi gà) xem ra khó thể thiếu của trò chơi dân gian ông bà để lại. Cá cược độ gà chút đỉnh, thử nhau tài nghệ coi giò, coi cẳng gà…, phải đâu là trò đỏ đen, sát phạt. Ông bà mình ngày xưa chắc rằng cũng thử cược nhau rất nhiều bận, để sao đó đúc kết thành câu ca dao truyền tụng đến ngày nay: Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh/ Gái nào bảnh bằng gái Nha Mân…
Đá gà: từ trò chơi dân gian…
Một tiếng gà gáy sáng mở ra một ngày mới, tiếng gà gáy trưa đem lại cảnh làng quê thanh bình yên ả. Và tự bao giờ, hình ảnh con gà xuất hiện trong đời sống người Việt như một nét đẹp văn hóa, qua thú vui chọi gà dịp tết.
Vượt qua nhiều thú vui dân gian khác cùng thời, đá gà tự hoàn thiện và vươn lên thành một môn nghệ thuật không của riêng ai. Tính phổ biến và đại trà đậm nét dân gian của bộ môn nghệ thuật này cho phép đá gà có mặt trên mọi miền đất nước, và trở thành thú vui có một vị trí nhất định trong văn hóa người Việt.
Phần lớn, thú vui đá gà được tổ chức vào các dịp lễ, tết, hội hè. Và, sôi nổi nhất vẫn là dịp Tết Nguyên đán. Bắt đầu từ tháng chạp cho đến hết tháng giêng từ trong xóm, ngoài làng đều chơi đá gà. Tuỳ theo cấp độ, quy mô khác nhau mà phong trào chơi đá gà càng trở nên sôi nổi hay lắng dịu. Nhiều cụ cao niên tại các làng gà nổi tiếng miền Nam cho biết: Người xưa rất quý con gà trống và xem nó như một dũng tướng hội đủ vũ (dáng điệu uy nghi), dũng (sự hăng hái không sợ đối thủ khi xung trận), tín (qua tiếng gáy đúng thời điểm), văn (qua dáng vẻ đường hoàng, sạch đẹp).
Thế nên, người xưa cho rằng, đá gà vào đầu xuân, dịp tết để thể hiện sức mạnh, xua đuổi vận rủi, cầu mong cuộc sống bình yên. Hiện nay, nhiều địa phương ở các tỉnh miền Nam vẫn giữ quan niệm đá gà tết để bói lộc đầu năm.
Như đã thành lệ, một thú vui mang hơi hướng của tín ngưỡng, người dân miền Nam vẫn thường có lệ đá gà dịp tết để vui xuân, bói lộc. Theo đó, đầu năm gà làng mình, xã mình thắng là có lộc, làm ăn sẽ phát đạt. Gà thắng độ được thưởng tiền, thưởng cờ, giấy khen của ban tổ chức.
Ở nhiều tỉnh miền Tây Nam Bộ, các gia đình cũng thường tổ chức các cuộc so tài cao thấp giữa gà của những lò luyện khác nhau. Tại những lò luyện này, ngày tết, người ta quên đi sự hơn thua, tiền bạc mà cố công thể hiện nghệ thuật chơi gà chọi của mình. Ở đó, người xem được thưởng thức những linh kê như những dũng tướng, với những miếng đánh ngoạn mục hòa cùng không khí thượng võ. Đó cũng là dịp các kỳ nhân bật mí những tuyệt kỹ thần dưỡng linh kê của mình.
Ở các tỉnh miền Trung như gà chọi Bình Định hay miền Tây nổi lên gà An Giang, gà Long An, gà Chợ Lách (Bến Tre), gà Cao Lãnh (Đồng Tháp),… Những địa danh này đã đi vào huyền thoại bởi sản sinh ra những giống gà không chỉ đẹp mà còn cho những miếng đánh đẹp, lạ mắt.
… Đến cờ bạc, sát phạt
Theo nhà nghiên cứu Trương Ngọc Tường: “Người Bình Định thường tổ chức chọi gà vào mùng 2 Tết Nguyên đán thật ra là một biến tướng từ tín ngưỡng cúng thần hành binh, hành khiến (vị thần của chiến tranh và dịch bệnh) của người xưa với mục đích cầu an, may mắn trong cuộc sống. Qua thời gian, nghi thức trên từ chỗ làm gà để cúng rồi lấy hai cái chân để bói sự hên xui, may rủi trong năm mới trở thành tục cho gà sống giao chiến với nhau. Thế nhưng, hiện nay, đá gà từ một thú vui tao nhã đang dần biến tướng thành trò sát phạt, hơn thua. Tuy nhiên, vào dịp tết, nếu biết giữ gìn những giá trị tốt đẹp, chọi gà ngày tết vẫn là một nét văn hóa đẹp của người Việt”.
Trò cờ bạc sát phạt này thể hiện rất rõ qua việc hiện nay người ta đã mở đấu trường đá gà trực tuyến trên mạng internet. Các địa chỉ: http://ucw18.com/vn/cockfight; http://dagatructuyen.com/; http://choidaga.com/; http://m8winvn.com/vn/da-ga-
Theo lời giới thiệu trên các trang cá độ kiểu đó, người chơi có thể ngồi tại nhà và chơi đá gà cả ngày lẫn đêm cùng lời hứa được bảo mật thông tin cao, an toàn tuyệt đối (?!) Khách chơi đơn giản chỉ cần ngồi đặt cược và… chờ nhận tiền! Một tư vấn viên xưng tên Khánh Thy cho biết qua chat: “Anh cứ yên tâm, website bên em được bảo mật rất cao, chúng em luôn quan tâm tới chất lượng dịch vụ cũng như độ an toàn tuyệt đối cho khách hàng”.
Sau đó, sợ người chơi chưa yên tâm, Khánh Thy chốt hạ bằng câu (cũng qua chat trực tuyến ngay trên trang chào mời cá cược): “Anh cứ nạp thử 100 ngàn đồng (số tiền tối thiểu) vào 1 trong 6 tài khoản ngân hàng và đổi điểm chơi thử để cảm nhận. An toàn lắm anh ơi”. Cũng theo tư vấn viên này, các độ gà được tường thuật trực tiếp từ nhiều nước khác nhau như Philippines, Indonesia, Campuchia…
Mỗi trận đá gà trực tuyến sẽ được kéo dài tối đa là 10 phút để phân thắng bại. Trước mỗi trận đấu, thông tin về con vật sẽ được hiển thị đầy đủ đến từng chi tiết như tên, hình ảnh, màu sắc gà, cân nặng, thậm chí là lịch sử chiến thắng của từng con… Ngoài các kèo thắng – thua, nhà cái còn cung cấp cho các con bạc những tỉ lệ cá khác như trận đấu có tỉ số hòa, cả hai con gà cùng còn sống hoặc cùng chết.
Kể từ khi 2 “thần kê” được đưa ra sới đấu, sau màn khởi động và cho con bạc xem giò cẳng gà, website cá cược sẽ liên tục cập nhật tình trạng kèo. Vì chỉ kéo dài tối đa 10 phút cho 1 trận đá gà (xuống kèo thường sẽ kết thúc sau khoảng 1-2 phút), dân chơi đá gà online chỉ có tối đa 1 phút để bấm đặt cược trước khi trọng tài trận đấu bắt đầu.
Cá cược cho vui thì… không phạm tội
Tuy nhiên ở những trò đá gà trong làng xóm, thì lằn ranh giữa vui chơi và bài bạc đến mức phạm tội, thì phải căn cứ vào số tiền bỏ ra của từng người trong chuyện cá độ trận gà chọi ấy. Lưu ý, chủ nhân sới gà ấy nếu cũng đồng thời là nhà cái, thì chắc chắn phạm tội hình sự.
Có 2 trường hợp đặt ra và việc xử lý tùy theo cách đánh giá của nhà chức trách khi ‘bắt’ sới gà đang có trò cá độ.
Thứ nhất, áp dụng Bộ Luật Hình sự năm 2009. Đối với những người tham gia trò chơi chọi gà mà sát phạt được thua bằng tiền thì hành vi đó mang dấu hiệu của tội Đánh bạc. Theo quy định tại Điều 248 Bộ Luật Hình sự: “1. Người nào đánh bạc trái phép dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật có giá trị từ hai triệu đến dưới 50 triệu đồng hoặc dưới hai triệu nhưng đã bị kết án về tội này hoặc tội quy định tại Điều 249 của Bộ luật này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 5 triệu đến 50 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm”.
Thứ hai, nếu người chơi trò cá độ đá gà am tường luật thì nhà chức trách chỉ có thể xử phạm vi phạm hình sự, nếu số tiền dùng cá độ từ 5 triệu đồng/ lần trở lên. Đó là quy định mới theo điều 321 Bộ Luật Hình sự 2015. Sở dĩ nhắc chừng về chuyện cập nhật luật, vì rất có thể những viên chức công an viện cớ Bộ Luật Hình sự 2015 đã bị hoãn, và căn theo Bộ Luật Hình sự 2009 để hăm he xử phạt. Khi ấy, hãy nói với các vị lập biên bản rằng xin nhớ đến Công văn số 276/TANDTC-PC, do Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình ký ban hành ngày 13 tháng 9 năm 2016, về việc hướng dẫn áp dụng một số quy định có lợi cho người phạm tội của Bộ luật hình sự năm 2015.
Theo đó, trong Danh Mục một số quy định có lợi cho người phạm tội của Bộ luật hình sự năm 2015, ở phần có số thứ tự 166, ghi: Tội đánh bạc. “1. Người nào đánh bạc trái phép dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật trị giá từ 5.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 5.000.000 đồng, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc hành vi quy định tại Điều 322 của Bộ luật này hoặc bị kết án về tội này hoặc tội quy định tại Điều 322 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.” (Khoản 1 Điều 321).
Trong chiều sâu tâm tưởng của nhiều người, trò chơi chọi gà có thể vừa mang tính giải trí, vừa là một hình thức nuôi dưỡng tinh thần thượng võ, chất keo gắn kết tinh thần cộng đồng đã từng tồn tại trong một thời gian khá dài trong các hội làng xưa. Đôi khi thắng, thua không quá quan trọng, mà chủ yếu để chia sẻ những kinh nghiệm về trò chơi và tạo niềm vui trong dịp Tết đến xuân về.