Tám tổ chức nhân quyền vừa gửi thư chung cho Đại diện Thường trực của các Quốc gia thành viên của Đại hội đồng LHQ kêu gọi không nên bỏ phiếu cho Việt Nam làm thành viên Hội đồng Nhân quyền, với lý do rằng “Việt Nam là một quốc gia vi phạm nhân quyền nghiêm trọng và triền miên, không tuân thủ các cam kết, có thành tích hợp tác kém với Hội đồng Nhân quyền (HRC)”.
Việt Nam hiện đang ứng cử làm thành viên HRC nhiệm kỳ 2023-2025 cùng nhiều cam kết, ưu tiên với thông điệp “Tôn trọng và Hiểu biết-Đối thoại và Hợp tác-Tất cả các quyền con người cho tất cả mọi người.”
Bức thư được viết với sự hỗ trợ của Khoa Luật Nhân quyền Quốc tế thuộc Trường Luật Berkeley, Đại học California, Hoa Kỳ, và được công bố ngay khi kỳ họp thứ 77 của Đại hội đồng LHQ (UNGA77) khai mạc hôm 13/9.
Thư chung kêu gọi các thành viên của UNGA tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định khi bầu các thành viên mới vào HRC, như được ghi trong Nghị quyết 60/251 của Đại hội đồng, trong đó nhấn mạnh rằng các quốc gia thành viên sẽ tính đến sự đóng góp của các ứng cử viên vào việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền cũng như những cam kết của họ, đồng thời phải duy trì các tiêu chuẩn cao nhất trong việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền và hợp tác đầy đủ với Hội đồng.
Bức thư cũng đưa ra một số trường hợp nêu bật tình trạng nhân quyền đang xấu đi ở Việt Nam như chính quyền Việt Nam đàn áp các tổ chức phi chính phủ, các vụ bắt bớ tùy tiện các nhà báo độc lập, một số hạn chế đối với các nhóm tôn giáo, sự quấy rối liên tục và phổ biến đối với những người bảo vệ môi trường và đất đai, những người ủng hộ nhân quyền, và liên tục từ chối quyền được xét xử theo đúng thủ tục của những người bảo vệ nhân quyền bị giam giữ và các tù nhân lương tâm khác.
Tám tổ chức nhân quyền, bao gồm cả tổ chức xã hội dân sự và phi chính phủ khác nhau, trong đó có Asia Democracy Network, Committee to Protect Journalists, Innovation for Change – East Asia, Martin Ennals Foundation, PEN America, The 88 Project, bày tỏ tin tưởng chắc chắn rằng “Việt Nam không tuân thủ các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế và nước này không xứng đáng có một ghế trong HRC”.
Dẫn số số liệu của tổ chức Ân xá Quốc tế, Theo dõi Nhân quyền, The 88 Project và từ các nhà báo độc lập, bức thư cho rằng nhà chức trách Việt Nam tiếp tục thực thi án tử hình và xử tử người ở mức báo động, với 429 trường hợp bị xử tử chỉ trong ba năm; bắt bớ các nhà báo một cách tùy tiện và tuyên các bản án hà khắc đối với những người lên tiếng vì những vi phạm nhân quyền, buộc hội các nhà báo độc lập duy nhất và nhà xuất bản độc lập duy nhất trong nước phải ngừng hoạt động…
Bức thư viết: “Việt Nam không phải là ứng cử viên phù hợp cho HRC, và chúng tôi kêu gọi các bạn [các thành viên thường trực của UNGA] để trống lá phiếu của mình và không bỏ phiếu cho Việt Nam”.
VOA đã liên lạc Phái đoàn Việt Nam tại LHQ và Bộ Ngoại giao Việt Nam để xin ý kiến của họ về bức thư chung này, nhưng chưa được phản hồi.
Hôm 14/9, 52 người được trao Giải thưởng Môi trường Goldman từ 41 quốc gia viết thư kêu gọi Hội đồng nhân quyền LHQ (UNHRC) bác đơn của Việt Nam ứng cử làm thành viên của hội đồng vì lý do nước này đàn áp các nhà hoạt động về khí hậu, trong đó nêu trường hợp của bà Ngụy Thị Khanh, người đang thụ án tù 2 năm vì tội “trốn thuế”.
Trong thư, các nhà bảo vệ môi trường kêu gọi Việt Nam sửa đổi luật về thuế “để nó không còn được sử dụng như một công cụ để bịt miệng xã hội dân sự nữa” và kêu gọi trả tự do cho bà Khanh, người đầu tiên của Việt Nam nhận giải thưởng Goldman năm 2018.
Vào năm ngoái, khi phát động chiến dịch vận động cho Việt Nam tham gia ứng cử UNHRC, Phó Thủ tướng Việt Nam Phạm Bình Minh phát biểu tại một phiên họp hội đồng rằng “bảo vệ nhân quyền là nghĩa vụ của mọi quốc gia tiến bộ, văn minh”. Ông Minh khẳng định rằng Việt Nam “bảo vệ và thúc đẩy tất cả các quyền con người và các quyền tự do cơ bản của người dân chúng ta, ngay cả trong thời điểm khó khăn nhất.”
Truyền thông Việt Nam nhận định rằng vào nhiệm kỳ trong HRC trước đây, 2014-2016, quốc gia này “tham gia đầy đủ và có trách nhiệm” vào tất cả các hoạt động và chương trình của hội đồng, tham dự tất cả các cuộc họp cấp cao hàng năm, đưa ra nhiều sáng kiến và “tham gia vào việc thúc đẩy quyền con người”.
Trang Hanoi Times trích lời Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn trong Phiên họp thường kỳ lần thứ 49 của HRC vào ngày 2/3/2022, hứa hẹn rằng Việt Nam sẽ làm việc cùng với các thành viên hội đồng khác trên tinh thần “tôn trọng, đối thoại và hợp tác lẫn nhau”.