Ngân Bình dịch
(VNTB) – Khi các nhà cung cấp của Apple mở rộng sản xuất tại Việt Nam, sự cạnh tranh về nhân công ngày càng gay gắt và đang cố thu hút nhân công mới bằng tiền thưởng và quà tặng.
Các nhà tuyển dụng chào mời những nhân công tiềm năng trên TikTok, hứa hẹn tiền thưởng và chỗ ở miễn phí.
Đối với các nhà cung cấp của Apple tại Việt Nam, cuối mùa hè là mùa tuyển dụng. Trong những tháng trước khi diễn ra đợt mua sắm lễ hội bận rộn, các công ty như Luxshare và Foxconn cố gắng tuyển dụng cho đủ số người cho hàng nghìn công việc lắp ráp cố định và tạm thời, sản xuất các sản phẩm như AirPods và iPad. Sự cạnh tranh cho những công việc này từng rất khốc liệt. Nhưng trong vài năm trở lại đây, khi ngày càng nhiều nhà sản xuất chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam, lợi ích của sự lựa chọn đã chuyển sang người lao động.
“Có nhiều nhà máy cạnh tranh để có cùng một nhóm công nhân và rất nhiều nhà máy đã phải tăng chế độ đãi ngộ và tìm cách thu hút người lao động”, Tống Diệp Anh, giám đốc tiếp thị tại Việc làm 3 Miền, một công ty tuyển dụng cho các nhà sản xuất của Apple, chia sẻ với Rest of World. “Trước đây, khi nhu cầu việc làm cao, người lao động phải trả tiền để có việc làm. Bây giờ thị trường việc làm đã bão hòa, người lao động có quyền lựa chọn.”
Trên TikTok và Facebook, các nhà sản xuất và nhà tuyển dụng cố gắng thu hút sự chú ý của những người lao động tiềm năng bằng cách đăng video và tổ chức các buổi phát trực tiếp hàng ngày về các công việc mà họ cung cấp. Một số nhà sản xuất hứa hẹn mức lương hàng tháng lên tới 12 triệu đồng (492 đô la), cộng với tiền thưởng khi ký hợp đồng.
“Bạn tự đến hay thông qua giới thiệu?”, một người dẫn chương trình tuyển dụng hỏi một ứng viên xin việc tại Foxconn, trong một video được đăng trên TikTok.
“Tự tôi đến”, người lao động nói. “Được thôi, công ty sẽ thưởng cho bạn 500.000 đồng”, người dẫn chương trình trả lời, đồng thời nói thêm rằng khoản tiền thưởng khoảng 20 đô la là dành cho tất cả những người nộp đơn trong hai tháng tới. “Anh chị em, bạn bè giới thiệu một người lao động cũng sẽ được thưởng 500.000 đồng.”
Chỉ riêng năm ngoái, sự suy thoái trong sản xuất điện tử của Việt Nam đã khiến hàng chục nghìn công nhân mất việc. Tuy nhiên, theo dữ liệu từ S&P Global, quý 2 năm 2024 đã chứng kiến sự gia tăng mạnh nhất về đơn đặt hàng cho các nhà sản xuất Việt Nam trong hơn một thập niên.
“Bây giờ những người lao động này, đặc biệt là thế hệ trẻ, đã có công việc khác, nên không dễ để đưa họ trở lại làm việc trong các nhà máy với những công việc đơn giản và khá nhàm chán cùng giờ làm việc dài”, David Yuen-Tung Chan, một nhà nghiên cứu tại Đại học Lĩnh Nam ở Hồng Kông, chia sẻ với Rest of World qua email. “Họ có ý tưởng tốt hơn về cách lựa chọn nhà máy. Đó có thể là một tín hiệu tốt để ngành công nghiệp quan tâm hơn đến các hoạt động làm việc tử tế để thu hút người lao động”.
Việt Nam là địa điểm phổ biến nhất đối với các nhà sản xuất công nghệ muốn chuyển khỏi Trung Quốc để tránh thuế quan của Hoa Kỳ. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn đã đăng ký vào các dự án mới và mở rộng trong các lĩnh vực bán dẫn, năng lượng, sản xuất linh kiện và điện tử trong tám tháng đầu năm nay.
Các nhà cung cấp của Apple và các nhà cung cấp con đã tăng đáng kể tại Việt Nam, với Luxshare, Foxconn và Goertek đều mở các nhà máy mới. Năm 2015, Việt Nam chỉ có tám nhà cung cấp của Apple; đến năm 2023, đã có 35 nhà cung cấp lắp ráp AirPods, iPad và MacBook tại Việt Nam.
Một trong những điểm bán hàng chính của Việt Nam đối với các nhà sản xuất công nghệ là lực lượng lao động tương đối rẻ và dồi dào. Tiền lương sản xuất tại Việt Nam chưa bằng một nửa so với Trung Quốc, ngay cả khi mức lương tối thiểu thực tế tăng 11,3% mỗi năm trong từ 2010 đến 2019, một trong những mức tăng nhanh nhất ở châu Á.
Vào tháng 7, Việt Nam đã tăng mức lương tối thiểu hàng tháng thêm 6% lên 4,96 triệu đồng (200 đô la). Tuy nhiên, mức lương này thường không đủ và người lao động phải dựa vào làm thêm giờ. Các cuộc đình công trong ngành không phải là hiếm và người lao động thường xuyên yêu cầu mức lương cao hơn, trợ cấp ăn, tiền thưởng và các chế độ phúc lợi khác.
Luxshare, công ty đã mở rộng sản xuất tại tỉnh Nghệ An trong năm nay, đang gặp khó khăn trong tuyển dụng lao động. Vào tháng 3, Luxshare đã yêu cầu chính quyền địa phương hỗ trợ 1.500 vị trí tuyển dụng mỗi tháng. Để đáp lại, chính quyền đã kêu gọi các trường đại học và trường dạy nghề địa phương cung cấp thực tập sinh và công nhân cho công ty.
Ba tháng sau, tài khoản TikTok của Luxshare đăng một video thông báo rằng họ sẽ tăng phần thưởng cho những nhân viên giới thiệu thành công người lao động mới từ 1 triệu đồng (40 đô la) lên 1,8 triệu đồng (73 đô la) nếu người mới được tuyển dụng làm việc trong 60 ngày. Video đưa ra các mẹo về cách tìm kiếm ứng viên tiềm năng, như đăng bài trên mạng xã hội, phát tờ rơi và khai thác mạng lưới cá nhân. Luxshare quảng cáo rằng “ngôi sao tuyển dụng” hàng đầu của mình đã giới thiệu thành công 37 người.
Vương Văn Hùng, một nhân viên bảo vệ 25 tuổi làm việc tại một cơ sở khác của Luxshare ở tỉnh Bắc Giang đã đưa trò chơi giới thiệu lên một tầm cao mới. Trên tài khoản TikTok của mình, anh đăng các video về cuộc sống thường ngày khi làm việc ở đó, bao gồm cả chuyến tham quan ký túc xá của công ty có bàn bóng bàn và bi-a, phòng tập thể dục và phòng chơi game. “Nếu bạn chưa có việc làm, hãy liên hệ với tôi. Tôi sẽ giúp bạn từ A đến Z”, anh nói với gần 14.000 người theo dõi của mình.
Đối với mỗi người anh tuyển dụng, Luxshare đã hứa sẽ trả cho anh 5 triệu đồng (203 đô la), Hung nói với Rest of World. “Mọi người đều đăng bài, tuyển dụng và mọi người thích được bạn bè và gia đình giới thiệu”, anh nói.
Nguyễn Quang Nghiêm, một người quản lý tại Tri Thức Việt, một công ty tuyển dụng có trụ sở tại trung tâm sản xuất của Bắc Ninh, nói với Rest of World rằng công ty của anh đã tập trung vào phương tiện truyền thông xã hội. Nếu họ “không đầu tư vào TikTok, họ không thể tìm được người lao động”, anh nói.
Tri Thức Việt điều hành nhiều tài khoản TikTok phổ biến. Chiến lược của công ty là cung cấp nhiều đặc quyền hơn — họ cung cấp khoản hoàn trả cho chi phí đi lại để phỏng vấn. Công ty cũng là công ty duy nhất cung cấp chỗ ở miễn phí cho công nhân tại ký túc xá, Nghiêm cho biết.
Công ty giới thiệu việc làm 3 Miền trao cho ứng viên phần thưởng bằng tiền mặt và quà tặng như ô và chăn.
Trong tám tháng đầu năm 2024, Trung Quốc đứng đầu về số lượng dự án FDI mới đăng ký tại Việt Nam, chiếm gần 30%. Nhưng các nhà sản xuất Trung Quốc đang phải tìm kiếm các kỹ thuật viên lành nghề nói tiếng Quan Thoại, theo công ty tuyển dụng Navigos Search. Pegatron, công ty có một nhà máy tại Hải Phòng, có trợ cấp cho những công nhân học tiếng Trung. Các buổi tuyển dụng trực tiếp của Foxconn trên TikTok đôi khi bao gồm các bài giới thiệu trực tiếp đến những công nhân nói tiếng Trung và tôn giáo.
Đó là cách Dương Quang Khánh, 21 tuổi sinh viên mới tốt nghiệp và đang học tiếng Quan Thoại. Khánh tìm được việc làm tại Foxconn vào tháng 9 tại Bắc Giang. Khánh nói với Rest of World răng Foxconn có khá nhiều chính sách phát triển nghề nghiệp cho nhân viên, chẳng hạn như gửi họ sang Trung Quốc để đào tạo.
Hung, nhà tuyển dụng TikTok cho Luxshare, cho biết đã nói chuyện với hơn 100 ứng viên tiềm năng. Cuối cùng, ông cho biết, người lao động quan tâm nhất đến mức lương và môi trường làm việc: “Bây giờ người lao động có rất nhiều sự lựa chọn. Nhiều người gia nhập công ty, nhưng nhiều người cũng bỏ đi. Họ nhảy giữa Luxshare, Foxconn và các công ty khác.”
_________________________
Nguồn: Apple manufacturers moved from China to Vietnam. Now they’re desperate for workers