Nguyễn Nam
(VNTB) – Ngày 31-3, Thủ tướng ban hành Chỉ thị số 16 về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng chống dịch Covid-19. Theo đó, thực hiện cách ly toàn xã hội trong vòng 15 ngày kể từ 0g ngày 1-4-2020 trên phạm vi toàn quốc.
Thắc mắc đặt ra: dân chúng có bổn phận thực hiện theo “Chỉ thị số 16” hay không? Lý do, thể loại văn bản “Chỉ thị” không ‘nằm’ trong luật ban hành các văn bản quy phạm pháp luật.
Khái niệm pháp lý chung, ‘Chỉ thị’ là hình thức văn bản quy phạm pháp luật hoặc văn bản cá biệt do cơ quan hoặc người có thẩm quyền ban hành cho cấp dưới tổ chức thực hiện. Dưới góc độ xã hội, khái niệm chỉ thị được hiểu một cách đơn giản nhất là lệnh cấp trên truyền đạt cho cấp dưới.
Như vậy, về nguyên tắc thì dân chúng không có bổn phận thực hiện theo “Chỉ thị số 16”. Chỉ thị này sẽ được các cấp chính quyền địa phương thực hiện bằng việc ban hành những quyết định hành chính phù hợp; kiểu như văn bản dừng hoạt động xổ số kiến thiết, dừng vận tải hành khách công cộng…
Theo đúng cách hiểu pháp ly đó, cho thấy việc báo chí đưa tin về hình ảnh bãi biển Nha Trang vẫn đông đúc người, một số hàng quán ‘ăn nhậu’ ở khu Trung Sơn – Sài Gòn vẫn ‘ì xèo’, cho thấy ở đây là các quyết định hành chính của chính quyền địa phương đã không được thực thi, và cơ quan công quyền cũng thiếu sót trong giám sát.
Rất có thể do gấp rút chống dịch virus corona lây lan nên nhiều đoạn trong “Chỉ thị 16” cho thấy đã ‘đá nhầm sân’, khi thay vì những yêu cầu sau đây phải được nằm trong nội dung của văn bản ‘Quyết định” từ chính quyền địa phương, chứ không phải là ông Thủ tướng (trích Chỉ thị 16):
“Thủ tướng Chính phủ yêu cầu toàn thể nhân dân tự giác chấp hành các yêu cầu, các biện pháp phòng chống dịch, tích cực tham gia khai báo y tế tự nguyện, thực hiện đầy đủ các biện pháp tự bảo vệ mình, gia đình mình và tham gia có trách nhiệm với các hoạt động phòng chống dịch. Người đứng đầu doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, cơ sở kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu trách nhiệm áp dụng các biện pháp phòng chống dịch tại cơ sở mình, bảo đảm sức khỏe, an toàn cho người lao động”.
Chính vì “Chỉ thị” không nằm trong luật ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, nên hàng loạt câu hỏi sau đây đành chờ câu trả lời từ văn bản “Quyết định”:
Em bán chuối chiên có buộc nghỉ bán không mọi người?
Các tổ chức tín dụng, ngân hàng thì sao nhỉ?
Vậy là đi làm từ quê lên vẫn bình thường phải không?
Shipper vẫn được đi ship chứ ạ?
Đi làm nhà máy điện từ Nha Trang đến Cam Ranh có bị chặn không?
Xin hỏi: có được đến siêu thị quận khác không?
Có được lái xe từ Sài Gòn đi Bình Dương?
Có được đạp xe (thể dục) ngoài đường không?
Có được ra ngân hàng đóng lãi không?; Cách ly toàn quốc là như thế nào?
Vẫn chưa hiểu rõ lắm, vậy các công ty và xưởng vẫn hoạt động thì công nhân và nhân viên phải ra đường đến công ty thì phải làm sao đây?
Vì sao Chỉ thị của Thủ tướng yêu cầu đóng cửa biên giới với Lào, Campuchia, trong khi dịch này lây từ Trung Quốc?…