Việt Nam Thời Báo

VNTB – Cuộc chia tay lạnh lùng: Lithuania sơ tán đại sứ quán ở Trung Quốc

 

Anh Khoa dịch

 

(VNTB) – Đây là cuộc khủng hoảng ngoại giao tồi tệ nhất giữa Trung Quốc và một quốc gia châu Âu trong hàng chục năm qua

 

Ngày 16 tháng 12 năm 2021

 

Mt trong nhng bin pháp yêu thích ca chính ph Trung Quc là cnh báo các quốc gia dân ch phương Tây không nên khơi mào mt cuc chiến tranh lnh mi. Quan chc Đng Cng sn Trung Quc lên giọng, mt thế gii hòa bình cn hp tác “đôi bên cùng có li” hơn ch không phi nhiều bè phái ý thc h. Mùa đông năm nay, nhng t đó đã tr nên vô nghĩa các khu đi s quán Bc Kinh. Trên bình din ngoi giao, chính Trung Quc dường như đã phát đng mt cuc chiến tranh lnh ngầm. H có v t tin vào chiến thng.

Mt cuc giao tranh sm đã din ra vào ngày 15 tháng 12, khi nước cng hòa nh bé vùng Baltic là Lithuania đưa tt c nhà ngoi giao cùng gia đình ra khi Bc Kinh đ “tham vn”, bỏ trống toà nhà đi s quán. Vic họ di tn din khi chiến dch gây sc ép kéo dài nhiu tháng ca Trung Quc leo thang, nhm trng pht Litva vì đã cho phép hòn Đài Loan m văn phòng đi din ti th đô Vilnius. Trung Quc gi văn phòng Đài Loan là s xúc phm ch quyn vì cho rằng Đài Loan thuộc lãnh th Trung Quốc.

Vic sơ tán không diễn ra nh nhàng. Lithuania khng đnh là không đóng ca đại sứ quán vĩnh vin, nhưng đây là cuc khng hong ti t nht trong quan h gia Trung Quc và mt quc gia châu Âu k t năm 1981. Đi s Trung Quc ti Hà Lan đã b triu hi năm 1981 do Hà Lan bán tàu ngm cho Đài Loan. Mi quan h Trung Quốc-Hà Lan b giáng cp trong ba năm sau đó. Lithuania không có đi s Bc Kinh k t tháng 9, sau khi Trung Quc yêu cu đc phái viên ca h ri đi. Vào tháng 11, Trung Quc đã đơn phương tuyên b đi s quán hai bên s b giáng cp xung thành văn phòng đi din do mt tùy viên hoc lãnh đo tm thi ph trách.

Các nhà ngoi giao Lithuania có đến ngày 14 tháng 12 đ nộp và đi chng minh thư Trung Quc đ phn ánh tình trng b giáng cp phái b ca h. Không biết liu nhân viên sư quán có được gi quyn min tr ngoi giao hay không và liệu họ có không chp nhn vic giáng cp đi s quán hay không, Lithuania yêu cu tt c nhân viên ngoi giao cùng gia đình gi giy t tùy thân và ri Bc Kinh ngày hôm sau trên chuyến bay ca Air China đến Paris. Giống như cảnh trong mt b phim chiến tranh lnh, nhng người Litva t tp cnh mt con đường vành đai đông đúc gn đi s quán vào mt bui sáng gia tun xám xt. Nhng người di tn — người lớn trông có v căng thng, thanh thiếu niên đeo tai nghe và mt con mèo — đi lên xe buýt, b cnh sát mc thường phc theo dõi. Đng nghip t các đi s quán thân quen đến đ h tng h ra sân bay.

Theo quan chc Trung Quc, bt kỳ cuc chiến tranh lnh nào đang có nguy cơ xy ra đu là li ca M, mt k bt nt đy him ác nhưng yếu đui đang âm mưu ngăn cn s tri dy ca Trung Quc. Truyn thông nhà nước Trung Quốc nói rng Lithuania với 2,8 triu dân quá nh đ tự quyết đnh chng li Trung Quc, và cho rng Lithuania đang c gây thin cm vi M hoc tuân theo lnh ca Washington. Trên thc tế, nhng nghi ng tương t v các chính ph Liên minh châu Âu đã tng được lan truyn, đc bit là trong nhim kỳ tng thng ca Donald Trump, khi quan chc M đi khp thế gii kêu gi đng minh thách thc Trung Quc.

Nhưng nước cng hòa Baltic ch ra lch s chng li hành đng bt nt ca ngoi bang lâu đời như Đc Quc xã và Liên Xô. Vào năm 2019, Lithuania đã t cáo đi s quán Trung Quc ở Lithuania tp hp người dân nhằm gây ri ti mt cuc biu tình ng h các nhà dân ch ca Hng Kông (các nhà ngoi giao Trung Quc b chp nh đang trao biu ng cho nhng k gây ri). Năm 2021, Lithuania tuyên b rút khi Nhóm “17 cng mt”, mt nhóm các nước cng sn trước đây do Trung Quc lãnh đo Trung và Đông Âu, gi đây là s chia r.

Đã có những phàn nàn t các chính tr gia và quan chc EU khi ln đu tiên Lithuania tuyên b m “Văn phòng đi din Đài Loan” ti Vilnius. Liu Lithuania có thc s phi chp thun cái tên c th đó không, nhng người châu Âu càm ràm? Dù gì đi na, Trung Quc chp nhn các văn phòng thương mi nước ngoài được đt tên theo th đô ca Đài Loan, Đài Bc. Tâm trng bây gi khác hn. S háo hức s dng các hình thc cưỡng bc kinh tế và ngoi giao ngầm ca Trung Quc đang ln ti. Ngược li vi chiến tranh lnh chng li Liên Xô, điu đáng lo ngi không phi là Trung Quc mun xut khu cách mng hay lt đ ch nghĩa tư bn toàn cu. Thay vào đó, Bc Kinh được coi là k không tuân theo lut: sn sàng s dng các công c thương mi và quan h ngoi giao làm vũ khí, ngay c khi lãnh đo Trung Quc nói v ch nghĩa đa phương và thương mi t do. Cách đi x ca Trung Quc vi Lithuania đi theo mt mô hình đã thy trong các mâu thun khác gn đây vi các đng minh ca M. Trong s đó có Australia và Canada, đã b ty chay thương mi không công bố và công dân họ b bắt làm con tin trong các tranh chp song phương. Trước đó, Nht Bn và Hàn Quc phi đi mt vi các bin pháp trng pht kinh tế không công khai vì làm mt lòng Trung Quc.

Trong vài tun, các nhà nhp khu đã không th lit kê Lithuania là quc gia xut x trong cơ s d liu hi quan ca Trung Quc, khiến không th thông quan hàng hóa (tuy vy, Lithuania không xut khu nhiu sang Trung Quc). Các công ty ca Đc và Pháp đã được cnh báo rng h có th không được phép vn chuyn hàng hóa có thành phn xut x t Litva đến Trung Quc. Điu này có kh năng làm cho hàng trăm container đã được vn chuyn không được thông quan. Có tin đn rng Ngân hàng Nhân dân Trung Quc, ngân hàng trung ương, đã cm các ngân hàng phát hành tín dng thư liên quan đến các hot đng thương mi ra vào bt kỳ cng nào các nước Baltic. Khi quan chc EU nêu lên nhng lo ngi này, nhà chc trách Trung Quc đã phn pháo li rng Lithuania nói di và EU nên cn thn vi vic tr thành con tin của mt k gây ri tí hon.

Vi mong mun trng pht Lithuania, Trung Quc đang đánh cược rng các cường quc EU ln hơn s nghĩ đến th trường ca Trung Quc và t b vùng Baltic. Khi làm như vy, Bc Kinh không đ ý đến mc đ các quc gia châu Âu nh hoc trung bình phi khiếp s v mt thế gii mà các cường quc đt ra lut l ca riêng h. Người châu Âu ghê tm ông Trump vì các chính sách thương mi ưu tiên nước M ca ông. H cũng ghê tm vic bt nt caTrung Quc, đc bit là khi nó đe da tính toàn vn ca th trường chung châu Âu.

Vì Lithuania trước hết

Trong EU, ngay c Hungary, quc gia thường thân thin vi Trung Quc, cũng lên tiếng vì Lithuania. Ngày 30 tháng 11, tng thng Pháp Emmanuel Macron nói vi Tổng Thống Lithuania Gitanas Nauseda , rng Pháp coi s giao thương vi các cường quc là li ích quan trng — nhưng vn đt ưu tiên cao hơn cho s đoàn kết gia các nước trong Liên Minh Âu Châu. Ngày 8 tháng 12, hai quan chc EU cp cao cnh báo rng lnh cm thương mi rõ ràng, nếu được xác nhn, có th khiến Trung Quc vi phm các nghĩa v vi T chc Thương mi Thế gii. Ngay sau đó, EU đã công b các công c mi đ tr đũa s cưỡng bc kinh tế ca các nước th ba. Các quc gia ng h thương mi t do trong khi này không chc rng các công c như vy có th có hiu qu hay không. Nhưng chính các chính ph này cũng gp rc ri bi hành vi ca Trung Quc.

Khi th tướng mi ca Đc, Olaf Scholz, có cuc đin đàm song phương đu tiên vi Tp Cn Bình, Lithuania chc chn s có trong chương trình ngh s. Nhìn chung, năm 2021 kết thúc vi quan h Âu-Trung đang trong tình trng ti t. Các phái viên bi quan Bc Kinh e rng lãnh đo Trung Quc không quan tâm. H sợ Trung Quốc đang say sưa vi ch nghĩa dân tc. H cũng phát hin ra mt nim tin rng đó là s phn ca mt Trung Quc đang tri dy đ đu tranh vi mt nước M đang tàn li. Tình đoàn kết vi Litva có th ch là thoáng qua; Người châu Âu có th bt đu phi nhượng b Trung Quc v các vn đ khác. Nhưng vic đui mt đi s quán khi Bc Kinh s không nhanh chóng b lãng quên.

Nguồn: The Economist


 

Tin bài liên quan:

VNTB – Hà Nội có thể đoàn kết ASEAN chống lại yêu sách Biển Đông của Bắc Kinh?

Phan Thanh Hung

VNTB – Cái bóng chiến tranh lạnh bao trùm giới tinh hoa chính trị Trung Quốc

Phan Thanh Hung

VNTB – Mười năm mùa xuân Ả Rập: chẳng có cớ gì để ăn mừng

Phan Thanh Hung

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.