Trần Kiêm Đoàn
(VNTB) – Sự cấm cản quyền tự do phát biểu khắt khe của một xã hội thường tạo ra một lớp người thụ động, buông xuôi và thậm chí dối trá
Các cháu thân mến,
Ngày 2-9-2024, đánh dấu 79 năm lịch sử của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện diện trên đất nước chúng ta. Bản thân tôi cũng sinh ra đồng thời với khung thời gian nầy và được xếp vào “thế hệ Chiến tranh Việt Nam”, thế hệ đàn anh cao tuổi nhất còn tồn tại trong khi có ¾ người đồng thời đã về đất. Thế hệ các cháu như Chu Ngọc Quang Vinh được xem như là “thế hệ thứ ba” chuẩn bị thay thế cho thế hệ “bắc cầu” đang lãnh đạo và xây dựng đất nước.
Là một người Việt cao niên đang ở Mỹ, tuy xa quê đã 42 năm nhưng hàng ngày tôi vẫn theo dõi tin tức quê nhà. Từ vài hôm nay, chúng tôi bỗng chú ý đến nguồn tin “bão mạng” về trường hợp vấp ngã của cháu Chu Ngọc Quang Vinh – một học sinh lớp 12 ở Yên Bái – học giỏi, được giải thưởng đứng hàng đầu, từng xếp thứ nhất cuộc thi tuần và tháng tại chương trình Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 24 trong năm 2023.
Cũng theo nguồn thông tin đại chúng, trong dịp lễ Quốc Khánh 2/9, trong bài viết trên trang mạng Facebook cá nhân vào hôm 1/9, Quang Vinh cho biết sau khi tiếp cận “cao trào” văn hóa phương Tây, bản thân Vinh dần dần phát hiện ra những gì học ở trường lâu nay không hoàn toàn đúng sự thật và bắt đầu nhìn Đảng như “một thế lực không tốt, gạt dân” nên muốn gắng học giỏi để có cơ hội ra sinh sống ở nước ngoài.
Quan điểm mang tính “bứt phá” của cháu Quang Vinh đã gây nên những luồng sóng công kích dữ dội với các nội dung quy kết là “không yêu nước”, “phản động”, “vô ơn”… từ phía chính quyền, hội đoàn, cũng như cư dân trên các trang mạng xã hội.
Trong Story (mục chuyện kể trên Facebook) chỉ giới hạn cho 16 người xem, sau khi nói lên dòng suy nghĩ về hiện trạng Việt Nam, Quang Vinh viết: “… chúc nước Việt Nam, dù dưới chế độ nào cũng ngày càng phát triển về mọi mặt, vì quê hương của tôi mãi là Việt Nam.”
Phía phản biện chống quan điểm hài tội tấn công Quang Vinh cho rằng, lời nói trung thực, phản ánh quan điểm cá nhân của một học sinh lớp 12 cần được tôn trọng và nếu có chăng sự phê phán từ phía trái chiều thì cũng nên thể hiện theo tinh thần văn hóa ứng xử công bằng và thuyết phục.
Các cháu thân mến,
Tuổi trẻ thế hệ các cháu, Đông cũng như Tây, đẹp nhất là phẩm chất trong sáng, thẳng thắn và lương thiện. Tuy nhiên, điều khó nhất là sự biểu hiện thích nghi khi biến ý nghĩ thành hành động phù hợp với hoàn cảnh văn hóa và xã hội cụ thể tại nơi mình đang ở. Ví như tại Mỹ, tuổi trẻ đốt cờ Hoa Kỳ nhân danh quyền Tự do Ngôn luận được Tối cao Pháp viện cho phép (1989 thuận 5/4), trong khi tại các nước khác thì đốt cờ bị buộc can tội phản quốc.
Tuổi trẻ các nước phương Tây có quyền công khai phê phán, chỉ trích lãnh tụ và các nhân vật cộng đồng, trong khi phần lớn các nước phương Đông lại cho là phạm tội, là phản động.
Quy ước xã hội cũng như quyền bính chính trị tại một số nước thứ ba không chấp nhận đối lập nên hành động ngược lại với thế lực cầm quyền là phạm tội. Ngay trong gia đình Việt Nam, con cái cãi lại cha mẹ hay người lớn vẫn bị cho là hỗn hào, vô phép…
Sự cấm cản quyền tự do phát biểu khắt khe của một xã hội thường tạo ra một lớp người thụ động, buông xuôi và thậm chí dối trá; ngược lại, sự tự do phóng túng quyền phát biểu như tại Mỹ và xã hội phương Tây, tạo ra không ít tình trạng xung đột tranh cãi, lạm dụng ngôn từ và từ khước cha mẹ, phụ huynh của tuổi trẻ.
Trong báo cáo mới nhất của PEW, số trẻ bỏ nhà ra đi (run away), từ bỏ gia đình (family alienated) đang gia tăng đáng quan ngại vì sự xung đột giữa hai thế giới người lớn và tuổi trẻ. Chỉ có con đường Trung đạo tránh hai phía cực đoan, thái quá – bất cập, là có khả năng đưa con người tiến xa trong bình yên, tới bờ, tới bến.
Tâm trạng tuổi trẻ mong được sống và học hành ở nước ngoài là một biểu tỏ chân thành và hợp lý. Tuổi trẻ thường lạc quan nhìn lên thế hệ cha anh để trồng mầm mơ ước. Hầu hết thế hệ tiền bối đều có cơ hội tiếp cận với văn hóa nước ngoài. Những khuôn mặt lãnh đạo chính trị và khoa học lớn của nước Việt Nam đều được có cơ hội học hỏi, đào tạo và sinh sống ở nước ngoài.
Con cháu của đại gia và quan chức Việt Nam hàng đầu có ai không tìm cách đưa con em ra nước ngoài du học.
Bởi vậy tâm lý muốn ra nước ngoài sinh sống có thể nói là lĩnh chiếm ý hướng tiến thân của tuyệt đại đa số thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay. Và, như tâm tư được bày tỏ trong “Story” của cháu Quang Vinh đã gửi giới hạn trong vòng thân hữu 16 người với câu kết luận “…chúc nước Việt Nam dù dưới chế độ nào cũng ngày càng phát triển về mọi mặt, vì quê hương của tôi mãi là Việt Nam” đã là sự biểu tỏ quá thật thà và nhân hậu.
Các cháu ơi!
Việt Nam của các cháu đang vươn lên. Chưa bao giờ thế giới lại biết đến Việt Nam nhỏ bé với lòng mong đợi tích cực nhiều đến thế. Với trái tim yêu nước, khối óc thông minh và tấm lòng trung hậu, các cháu hãy biết tránh lối chông gai để còn tồn tại vững bước mà đi. Sự im lặng sấm sét trước phong ba hiện tại lắm lúc còn mạnh hơn bão tố tương lai.
Đừng nhẹ dạ để lời khen chê nhất thời níu lại trong tù ngục của chính mình các cháu nhé!
Chúc các cháu thế hệ kế thừa Việt Nam sức khỏe và bình yên, sự bình yên của con thuyền trên biển sóng; khi không thay đổi được hướng gió thì điều chỉnh cánh buồm.
Thân ái
Sacramento: 4-9-2024
__________________________
Nguồn: Facebook Trần Kiêm Đoàn