Nguyễn Nam
(VNTB) – Biến thể phụ BA.5 của chủng Omicron lần đầu được phát hiện tại Nam Phi vào tháng 1-2022 hiện đã ghi nhận tại Việt Nam.
Một viên chức của Bộ Y tế phác họa kịch bản trong tình hình mới với các biện giải như sau:
Vi-rút SARS-CoV-2 liên tục biến đổi và ghi nhận các biến thể mới như Alpha, Delta, Omicron, XE (một biến thể tái tổ hợp giữa biến thể phụ BA.1 và BA.2 của Omicron); kể cả trong các biến thể cũng liên tục xuất hiện các biến thể phụ, ví dụ biến thể Omicron đã ghi nhận các biến thể phụ BA.1, BA.2, BA.3, BA.4, BA.5 và các biến thể này có thể né được miễn dịch, gây tái nhiễm; do đó tỷ lệ mắc tại các quần thể cảm nhiễm là rất khó xác định, chưa có tính ổn định.
Trong nước, số trường hợp nhiễm vi-rút SARS-CoV-2 ghi nhận tại tất cả các tỉnh, thành phố song tỷ lệ mắc bệnh Covid-19 chưa ổn định và có sự khác biệt rất lớn giữa các địa phương.
Trong thời gian tới, số ca nhiễm có thể tiếp tục theo xu hướng giảm hoặc tăng trở lại khi gặp các điều kiện về tác nhân như xuất hiện các biến thể mới nguy hiểm, về chính sách như thay đổi các biện pháp phòng chống dịch; đối tượng cảm nhiễm có thể còn khá lớn; các biến thể, biến thể phụ đáng lo ngại mới vẫn tiếp tục xuất hiện với tốc độ khá nhanh trên thế giới; tình hình dịch bệnh ở một số quốc gia vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp, tác động hậu Covid-19 chưa có nghiên cứu đầy đủ; hơn nữa miễn dịch do tiêm vắc xin phòng bệnh và miễn dịch mắc phải không bền vững, do đó rất khó trong dự báo dịch.
Tại Việt Nam, với nỗ lực của toàn thể hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của người dân, hiện tại cũng đã đạt được tỷ lệ bao phủ vắc-xin phòng Covid-19 cao gần 80% dân số tiêm đủ 2 mũi vắc-xin trở lên, trong đó nhóm tuổi 18 trở lên đã đạt khoảng 100%, nhóm 12 đến dưới 18 tuổi đạt trên 96,7%, nhóm 5 đến dưới 12 tuổi đã triển khai tiêm trong tháng 4 và phấn đấu cơ bản hoàn thành trong tháng 6-2022.
Số mắc mới và tử vong do Covid-19 tại Việt Nam cũng có xu hướng giảm tương đối ổn định từ cuối tháng 3 đến nay, trong những ngày gần đây chỉ ghi nhận dưới 1.000 ca/ ngày, so với thời kỳ đỉnh dịch khoảng trên 170.000 ca/ ngày; số tử vong cũng giảm rõ, một số ngày gần đây ghi nhận dưới 5 ca/ngày.
Như vậy, Việt Nam cơ bản đáp ứng được những điều kiện cần thiết để chuyển dần các biện pháp phòng bệnh từ phòng chống đại dịch sang quản lý bền vững; tuy nhiên, cũng phải luôn cảnh giác với các biến thể mới của vi-rút và đòi hỏi chính quyền các cấp, các ngành tiếp tục quan tâm đầu tư hơn nữa cho hệ thống y tế để sẵn sàng đáp ứng với tình huống xuất hiện biến thể mới nguy hiểm hơn có khả năng làm giảm hiệu quả vắc-xin hoặc miễn dịch, khiến ca nặng hoặc tử vong tăng lên, dịch có nguy cơ bùng phát mạnh, trên diện rộng, vượt quá năng lực của hệ thống y tế.
Theo viên chức y tế nói trên thì BA.4 và BA.5 mang những đột biến độc đáo của riêng chúng là L452R và F486V trong protein đột biến của vi-rút, có thể điều chỉnh khả năng bám vào tế bào vật chủ và một số phản ứng miễn dịch. BA.5 cũng chính là biến chủng phụ Omicron mới vừa được phát hiện ở Việt Nam.
Các quan sát sơ bộ tại các quốc gia mà BA.4 và BA.5 đã xâm nhập từ hồi tháng 5 cho thấy nó có vẻ lây nhanh hơn và dần lấn át dòng phụ Omicron chiếm ưu thế trước đó là BA.2. Các bằng chứng ban đầu cho thấy khả năng lây nhanh này dường như chính nhờ các đột biến nói trên giúp chúng dễ dàng thoát miễn dịch ở khía cạnh lây nhiễm – kể cả miễn dịch từ vắc-xin và từ lần nhiễm Omicron trước đó.
Tuy thoát miễn dịch, nhưng tin tốt là 2 biến chủng phụ này dường như không tăng độc lực, tức khả năng gây bệnh nặng, khi so sánh với Omicron “gốc” và các dòng phụ trước.