Nguyễn Nam
(VNTB) – Quỹ từ thiện là quỹ được tổ chức, hoạt động với mục đích chính nhằm hỗ trợ an sinh trong phạm vi nào đó, không vì mục đích lợi nhuận. Theo quy định của pháp luật Việt Nam thì quỹ thiện nguyện chịu sự điều chỉnh của Nghị định 93/2019/NĐ-CP.
Trên trang Việt Nam Thời Báo hôm 3-3 có bài viết (1) liên quan đến quỹ thiện nguyện do một cá nhân ở Hà Nội lập ra (2), nhằm để chia sẻ với nhiều hoàn cảnh gia đình các tù nhân lương tâm gặp cảnh khốn khó.
Cụ thể, “Quỹ 50K” được bà Nguyễn Thúy Hạnh, một nhà hoạt động xã hội tại Hà Nội thành lập vào ngày 30 tháng 4 năm 2018 để giúp đỡ các tù nhân lương tâm, với việc kêu gọi mỗi người trong cộng đồng đóng góp một số tiền nhỏ, chỉ 50 nghìn đồng, cho quỹ này để trả tiền luật sư cho ba nhà hoạt động là thầy giáo Vũ Hùng, mục sư Nguyễn Trung Tôn và ông Phạm Văn Trội.
Cho đến nay quỹ đã giúp đỡ được khoảng 200 tù nhân lương tâm, cựu tù nhân lương tâm và gia đình họ tại Việt Nam.
Ngoài việc chia sẻ vật chất, Quỹ 50K còn thăm hỏi các gia đình, động viên và an ủi tinh thần người thân của các tù nhân lương tâm với phương châm “Mỗi một đóng góp cho Quỹ là một lá phiếu, là một cánh tay giơ lên ủng hộ cho Tự Do, Dân Chủ, thêm một người đang bước qua nỗi sợ hãi”.
Như vậy, tôn chỉ cho việc kêu gọi xây dựng quỹ thiện nguyện này là rõ ràng, lời kêu gọi ủng hộ “Tự Do, Dân Chủ” là phù hợp với Hiến pháp 2013, điều 3: “Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân; thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện”.
Tuy nhiên, nếu căn cứ vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hành chính, thì Quỹ 50K không nhận được sự hỗ trợ về các chính sách của Nhà nước Việt Nam được ghi ở Nghị định 93/2019/NĐ-CP (3).
Không nhận được sự hỗ trợ của Nhà nước, và Quỹ 50K cũng không vi phạm về “Các hành vi bị nghiêm cấm” của Nghị định 93/2019/NĐ-CP: “Nghiêm cấm lợi dụng việc thành lập và tổ chức các hoạt động của quỹ để thực hiện các hành vi sau:
1. Làm ảnh hưởng đến uy tín của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, cá nhân, cộng đồng; gây phương hại đến lợi ích quốc gia, an ninh, quốc phòng, khối đại đoàn kết dân tộc.
2. Xâm hại đạo đức xã hội, thuần phong, mỹ tục, truyền thống, bản sắc dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo.
3. Tư lợi, gian dối về tài chính trong quá trình thành lập quỹ và quỹ hoạt động.
4. Rửa tiền, tài trợ khủng bố và các hoạt động trái pháp luật.
5. Làm giả, tẩy xóa, chuyển nhượng, cho thuê, cho mượn, cầm cố, thế chấp giấy phép thành lập quỹ dưới bất kỳ hình thức nào.
6. Sử dụng ngân sách nhà nước, sử dụng hoặc hỗ trợ tài sản được ngân sách nhà nước giao hoặc có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước để tham gia góp tài sản thành lập quỹ”.
Với phân tích pháp lý như trên, bước đầu cho thấy việc clip Bản chất của “quỹ 50K” trên trang ANTV của Cục Truyền thông Công an nhân dân (4), với cáo buộc “Lợi dụng vấn đề dân chủ, nhân quyền, các đối tượng chống đối trong nước tìm mọi cách xây dựng, đánh bóng tên tuổi hòng thu hút các nguồn lực tài chính từ nước ngoài và các tổ chức, cá nhân trong nước”, là một nội dung mà trang ANTV có dấu hiệu vi phạm vào điều 4.2.b của Luật Báo chí (5).
Điều 4.2.b quy định chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí, là: “Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất nước và thế giới theo tôn chỉ, Mục đích của cơ quan báo chí; góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hóa lành mạnh của Nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.
Quỹ 50K đang phát huy tinh thần tương thân, tương ái trong nhóm công dân cùng thân nhân, do có những bất đồng trong chính kiến khi lên tiếng cho các vấn đề dân chủ, dẫn tới vướng vòng lao lý. Các hoạt động của Quỹ 50K không vi phạm vào điều 9 “Các hành vi bị nghiêm cấm” của Nghị định 93/2019/NĐ-CP.
Như vậy nếu thực hiện tốt chức năng của Cục Truyền thông Công an nhân dân (6), ở đây cần thiết việc ban biên tập trang ANTV xúc tiến giúp đỡ Quỹ 50K về mặt thủ tục hành chính, để quỹ này có thể nhận được các chính sách hỗ trợ của Nhà nước Việt Nam theo Nghị định 93/2019/NĐ-CP.
Là một “nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân” như đã nhấn rõ ở Điều 2.1, Hiến pháp 2013, thì không thể vì giải thưởng nhân quyền Lê Đình Lượng năm 2019 được một tổ chức người Việt tại nước ngoài trao cho Quỹ 50K hồi trung tuần tháng 12-2019 ở Luân Đôn, mà Cục Truyền thông Công an nhân dân có thể cho rằng đây là một quỹ thiện nguyện có những hành vi vi phạm pháp luật hình sự Việt Nam.
+ Chú thích:
(1) https://vietnamthoibao.org/vntb-nguyen-thuy-hanh-bi-bat-truyen-thong-quoc-doanh-be-tac/
(2) https://www.facebook.com/Melinh.liberty/posts/1279924198874046
(4) http://www.antv.gov.vn/tin-tuc/phap-luat/ban-chat-cua-quy-50k-306372.html
(5) https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Van-hoa-Xa-hoi/Luat-Bao-chi-2016-280645.aspx