(VNTB) – Các chuyên gia Liên Hiệp Quốc đã bày tỏ mối quan ngại về việc vi phạm nhân quyền trong phiên tòa xét xử 100 người Thượng vào tháng 1 năm 2023.
Điểm chỉ trích chính trong báo cáo của các chuyên gia Liên Hiệp Quốc là phiên tòa xét xử khoảng 100 người Thượng theo đạo Tin Lành. Phiên tòa bị cáo buộc không đáp ứng các tiêu chuẩn và đưa ra các cáo buộc tóm tắt, tra tấn và ngược đãi. Các giai đoạn của phiên tòa và vai trò của phương tiện truyền thông cũng bị lên án.
Trong một báo cáo gửi cho Hà Nội vào ngày 14 tháng 6, chỉ mới được công bố trong những ngày gần đây, các chuyên gia Liên Hiệp Quốc đã bày tỏ mối quan ngại về phiên tòa xét xử 100 người Thượng vào tháng 1 năm ngoái, trong đó xuất hiện các hành vi vi phạm nhân quyền rõ ràng.
Trên thực tế, phiên tòa bị cáo buộc không đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về một phiên tòa công bằng và bình đẳng, trong khi các bị cáo liên quan đến vụ án bị cáo buộc đã bị bắt giữ và giam giữ bất hợp pháp, trong đó cũng xuất hiện các vụ bức cung, nhục hình.
Ngoài ra còn có các cáo buộc tóm tắt về khủng bố, tử vong không rõ nguyên nhân trong phòng giam và hạn chế quyền tự do ngôn luận cũng như tham gia phương tiện truyền thông, cũng như phân biệt đối xử với người bản địa và các nhóm tôn giáo thiểu số, trong trường hợp này là người theo đạo Thiên chúa.
Người Thượng là thuật ngữ do người Pháp cho một nhóm khoảng 30 dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên Việt Nam.
Từ sau Chiến tranh Việt Nam năm 1975, chính phủ đã thực hiện chính sách di cư, đưa hơn ba triệu người Kinh đến khu vực này; theo số liệu thống kê của chính phủ có từ năm 2019, người Kinh chiếm 39% tổng dân số 5,8 triệu người ở tỉnh Đắk Lắk.
Tháng 1 năm ngoái, 100 tín đồ Tin Lành ở Đắk Lắk đã bị đưa ra xét xử vì tội tấn công vào ngày 11 tháng 6 năm 2023 vào hai trụ sở Công an xã khiến chín người thiệt mạng.
Trong số này, ít nhất 10 người đã bị kết án tù chung thân vì tội khủng bố. Những người còn lại nhận các bản án từ ba năm rưỡi đến 20 năm tù, chủ yếu là các tội liên quan đến khủng bố. Trong khi đó có sáu người bị xét xử vắng mặt mà không được pháp luật bảo vệ tại tòa án.
Báo cáo của Liên Hiệp Quốc gửi Hà Nội nêu rằng “các quan chức chính phủ cấp cao của Việt Nam” bị cáo buộc đã bình luận về phiên tòa ngay cả trước khi chúng bắt đầu bằng “những lời lẽ cực kỳ định kiến về trách nhiệm bị cáo buộc của các bị cáo đối với tội phạm khủng bố”.
Ngoài ra, “truyền thông nhà nước (kể cả truyền hình) gọi các bị cáo là ‘những kẻ khủng bố’ và công bố hình ảnh của một số bị cáo” sau khi họ bị bắt.
Những người phát biểu cũng đặt câu hỏi về việc sử dụng “tòa án lưu động” cho phiên tòa xét xử Đắk Lắk, việc sử dụng tòa án này sẽ không được quy định trong luật hình sự Việt Nam và thiếu “cơ sở pháp lý phù hợp” cũng như mang tính “tính tùy tiện”. Bản thông báo nêu rõ: “Chúng tôi lo ngại rằng các phiên tòa không phục vụ chức năng giáo dục hợp pháp, nhưng lại dẫn đến việc làm bẽ mặt, xấu hổ, làm nhục hoặc hạ thấp danh dự của các bị cáo và gia đình họ trước công chúng.”
Vào ngày 15 tháng 8, phái đoàn thường trực của Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc đã yêu cầu gia hạn thêm hai tháng để trả lời các câu hỏi, phát hiện và chỉ trích có trong báo cáo, trong khi Bộ Ngoại giao Việt Nam từ chối bình luận trước các yêu cầu làm rõ hoặc giải thích của Đài Á Châu Tự Do (Rfa).
“Phản ứng thái quá đối với vụ tấn công ngày 11 tháng 6 năm 2023; phiên tòa xét xử hàng loạt bất công vào tháng 1 năm 2024; việc đưa tổ chức Người Thượng Vì Công Lý vào danh sách khủng bố vào tháng 3 năm 2024; và cáo buộc đe dọa những người tị nạn Việt Nam tại Thái Lan vào tháng 3 năm 2024 dường như là trong khuôn khổ của mô hình [đàn áp] rộng lớn và gia tăng hơn”, báo cáo của Liên Hiệp Quốc kết luận, ‘về giám sát phân biệt đối xử và đàn áp, kiểm tra an ninh, quấy rối và đe dọa’ đối với nhóm thiểu số người Thượng.
Trong nhiều năm, “các buôn làng người Thượng” đã bị đàn áp tôn giáo, một di sản từ thời Chiến tranh Việt Nam khi người Thượng đứng về phía Hoa Kỳ với mong muốn thành lập một quốc gia tự trị. Theo thời gian, chính quyền Hà Nội tiếp tục đàn áp, cáo buộc người Thượng muốn “ly khai”, và tịch thu đất đai của họ dưới cái cớ đó.
Đức tin của người Thượng cũng đại diện cho một yếu tố nghi ngờ bổ sung, kết hợp các cuộc tấn công chính trị dân tộc với sự đàn áp tôn giáo mặc dù trong thời gian gần đây, chính quyền đã bắt đầu xích lại gần hơn với Giáo hội.
Việc đàn áp tôn giáo diễn ra trong khi Đức ông Paul Richard Gallagher, thư ký của Vatican về Quan hệ với các quốc gia mới đến thăm Hà Nội và hy vọng Việt Nam sẽ được sớm chào đón Đức Giáo hoàng Phanxicô trong một chuyến tông du.
________________
Nguồn:
UN condemns Hanoi for human rights abuses and violations of Montagnard