Ghi nhanh của Nguyễn Nam
(VNTB) – So với hai ông tổng thống trước, giờ dường như không nhiều người bày tỏ quan tâm chuyện ngài tổng thống Hoa Kỳ công du đến Việt Nam lần này.
Có thể lý do chính là chuyến công du diễn ra quá ngắn ngủi, khi ông tổng thống vào ngày 10, và rời cũng ngày 10 nếu tính theo chuyện chênh lệch múi giờ giữa hai quốc gia.
Trước đó, tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama được cho là đã tạo ra một ‘cơn sốt’ ở Việt Nam khi ông tới thăm Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh từ ngày 23 đến 25 tháng 5 năm 2016. Giới xã hội dân sự ở Việt Nam lúc đó cũng bị “ăn bánh canh” đến mức thô bạo.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đến Hà Nội lúc gần 21g ngày 26-2-2019, đây là lần thứ hai ông đến Việt Nam. Trước đó, tháng 11-2017, ông Trump đã thăm chính thức Việt Nam và tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Đà Nẵng. Cả hai lần này đều thu hút những hoạt động của giới xã hội dân sự tại Sài Gòn.
Tuy nhiên có lẽ với hàng loạt bắt bớ với khá nhiều nhà hoạt động xã hội dân sự bất đồng chính kiến đã vướng lao lý nên giờ đây người ta không còn thấy “tạo sóng” từ các chuyến công du của người đứng đầu nước Mỹ đến Việt Nam. Những lên tiếng về vấn đề đấu tranh cho nhân quyền, chủ yếu qua các yểm trợ từ cộng đồng người Việt và những hội đoàn dân sự ở nước ngoài.
Ngay cả vụ việc tù nhân tôn giáo Nguyễn Bắc Truyển được trả tự do và phải rời khỏi đất nước, người ta cũng thấy việc loan tin qua mạng xã hội chỉ dừng lại ở chừng mực, ít có bình luận như trước đó với những tù nhân chính trị khác.
Phải chăng bề mặt phẳng lặng cho những cơn sóng ngầm tiềm ẩn?
Trong một ghi nhận “micro vỉa hè” của VOA tại Sài Gòn, người ta cũng thấy cách trả lời của người dân cũng rất chi là… ngoại giao. Nhân quyền vẫn là nhạy cảm đến mức không thấy đặt câu hỏi xoay quanh vấn đề này không chỉ với người Sài Gòn, mà cả với người Hà Nội.
Chuyện ngại đề cập nhân quyền ở nơi công cộng đã mang đến cảm giác như người dân chẳng mấy ai quan tâm đến các đối thoại nhân quyền mà giới xã hội dân sự Việt Nam từng rất sôi động bàn luận và tranh đấu.
Một luật sư thuộc Đoàn Luật sư TP.HCM – ông cũng là nhà báo từng tham gia công tác quản lý, đã trả lời nhanh về cái ngại nhất của ông ở chuyến công du này của ngài tổng thống, đó là “những cái đầu bảo thủ” từ phía Hà Nội.
“Việt Nam lâu nay vẫn hay rào trước, đón sau. Lẩy Kiều để mượn tích xưa nói nay đang là một ‘trend’ của mấy vị chính khách. Người Mỹ hiểu rõ điều đó và họ chìu lòng Việt Nam khi cũng lẫy Kiều thay cho những bày tỏ tình cảm màu sắc Á Đông.
8 năm trước, trong chuyến thăm Hoa Kỳ theo lời mời của Tổng thống Barack Obama, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã dự tiệc chiêu đãi do ông Joe Biden- khi ấy trên cương vị Phó Tổng thống Mỹ chủ trì. Tại đây, bất ngờ, ông Joe Biden đã đọc hai câu Kiều để nói về mối quan hệ của hai nước Việt – Mỹ:
“Trời còn có để hôm nay
Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời”.
Ngần ấy năm, liệu giờ đây thật sự sương đã tan chưa, điều ấy có lẽ phải chờ đợi thêm thời gian nữa, kiểu của cung cách rất quen thuộc ở xứ Việt về “độ trễ chính sách”.
Chưa biết có câu Kiều nào sẽ được lẩy trong chuyến thăm của Tổng thống Joe Biden đến Việt Nam lần này, và liệu nước sông Tiền Đường có gội rửa được những cái đầu bảo thủ ở Hà Nội hay không, đó là “độ trễ” mà có lẽ người Việt chờ đợi ngay từ sau khi Tổng thống Mỹ Bill Clinton đã dùng hai câu Kiều để nói về cơ hội khép lại quá khứ, hướng tới tương lai trong quan hệ hai nước ở chuyến thăm Việt Nam cuối năm 2000:
“Sen tàn Cúc lại nở hoa
Sầu dài ngày ngắn Đông đà sang Xuân”.
Khi ấy, người đứng đầu nước Mỹ chắc cũng không quá rảnh rỗi đi nửa vòng trái đất đến Việt Nam chỉ để lẩy Kiều cho vui…”.
Clip: Phái đoàn của Tổng thống Mỹ trên đường đến Phủ Chủ tịch ở Hà Nội.