Hồng Dân
(VNTB) – Phải chăng vì ‘nhất nguyên’ nên không cần luật?
Đảng Cộng sản Việt Nam – đảng duy nhất cầm quyền. Cầm quyền trong điều kiện thể chế pháp quyền, hệ thống chính trị nhất nguyên đòi hỏi Đảng làm rõ hơn nữa những vấn đề: Tư duy về Đảng cầm quyền; quan niệm về cầm quyền trong mối quan hệ với lãnh đạo, quản lý quản trị xã hội; nội dung cầm quyền; phương thức cầm quyền; thể chế cầm quyền; mô hình cầm quyền; điều kiện để cầm quyền; dự báo những nguy cơ có thể xảy ra đối với Đảng cầm quyền và chủ động tìm kiếm những giải pháp đẩy lùi nguy cơ, tranh thủ và tận dụng thời cơ phát triển đất nước.
Trong các khóa bồi dưỡng chính trị, những tiết học về Tư tưởng Hồ Chí Minh dạy người đảng viên luôn nhớ rõ rằng, giám sát và kiểm soát quyền lực cần được bắt đầu từ trong Đảng, và đi liền với nó là dân chủ trong Đảng. Hồ Chí Minh coi thực hành dân chủ là chìa khóa vạn năng để giải quyết mọi khó khăn. Dân chủ trong Đảng tốt, xã hội sẽ dân chủ.
Kiểm soát quyền lực theo Tư tưởng Hồ Chí Minh, nó sẽ tạo ra một thói quen, một nhu cầu biết lắng nghe ý kiến của dân từ cơ sở, tiếng nói của người dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ, quan chức, công chức bắt đầu từ cơ sở. Cùng với đó, Hồ Chí Minh nói rằng sẽ tìm được cách khắc phục bệnh hình thức trong việc tiếp dân. Lẽ ấy nên tỉnh nào cũng có văn phòng đại biểu Quốc hội, đoàn đại biểu Quốc hội, có cả bộ máy, kinh phí định kỳ tiếp dân.
Như vậy trước mắt nếu làm tốt tất cả những quy trình đang có như nêu ở trên, cho thấy nền chính trị của đảng cầm quyền mới thực sự là chính trị hành động, chính trị có hiệu quả, và đổi mới chính trị khi ấy mới đem lại lợi ích cho nhân dân – dĩ nhiên đó vẫn là dự báo về lý thuyết.
Vẫn theo lập luận của Tư tưởng Hồ Chí Minh ở các khóa bồi dưỡng chính trị, bởi vậy nên những đảng viên luôn cần giải quyết tốt các vấn đề về thực hành dân chủ, nghiên cứu lý luận về Đảng cầm quyền và kiểm soát quyền lực.
Và khi ‘quán triệt’ để tháo gỡ được những vấn đề này, sẽ thúc đẩy kinh tế phát triển chứ không cản trở, thậm chí không làm tổn hại đến kinh tế, và như thế nhân dân được lợi từ đổi mới chính trị, chứ không dừng lại ở các mỹ từ tung hô trang điểm cho nội dung văn kiện Đảng.
Từ góc nhìn căn cứ vào cái gọi là Tư tưởng Hồ Chí Minh, đòi hỏi cần giải quyết tốt mối quan hệ của trục giữa Đảng – Nhà nước – và nhân dân. Đây là quan hệ giữa 3 chủ thể với chức năng nhiệm vụ khác nhau, với thẩm quyền, trách nhiệm khác nhau.
Theo Hiến pháp, thì Đảng có trọng trách lãnh đạo, dẫn dắt xã hội; Nhà nước có trọng trách về thể chế hóa, biến quan điểm đường lối của Đảng thành luật pháp, chính sách để thực hiện; nhân dân là chủ thể gốc của quyền lực. Nó là quan hệ giữa các chủ thể chính trị pháp lý được thể chế hóa, được hiến định. Vì vậy, trước hết, cần nhận thức, xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa Đảng – Nhà nước – Nhân dân.
Thế nhưng đến đây thì vấn đề khác lại nêu ra: vậy Đảng sẽ lãnh đạo, dẫn dắt xã hội dựa trên các nguyên tắc luật định nào, cụ thể ra sao, có chế tài gì trong trường hợp lãnh đạo sai lầm?
Câu trả lời là với đặc điểm “nhất nguyên”, để tránh vết đổ của “độc tài – độc đoán”, cần có sự điều chỉnh của hành lang pháp luật về hoạt động của đảng chính trị.
Luật về đảng chính trị đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống luật pháp của một quốc gia. Trong một thể chế pháp quyền, luật về đảng chính trị cung cấp một khung khổ pháp lý cho hoạt động của các đảng chính trị, nhưng nó cũng là phương tiện để hạn chế sự lạm quyền của các đảng chính trị đang cầm quyền.
Việt Nam là độc đảng toàn trị, là ‘nhất nguyên’, nhưng rõ ràng là vẫn rất cần có luật về đảng chính trị để điều chỉnh các cách thức hoạt động trong nội bộ đảng, ngăn ngừa và hạn chế sự lạm quyền ngay trong nội bộ của đảng chính trị đó.