Khánh An dịch
(VNTB) – Tập Cận Bình đã học được một điều quan trọng từ cha mình: Đảng trên hết.
Vào tháng 4 năm 1989, ngay sau cái chết của Hồ Diệu Bang, cựu Tổng bí thư của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Tập Cận Huân, cha của Chủ tịch Trung Quốc đương nhiệm Tập Cận Bình, đã viết một lá thư cho các nhà lãnh đạo cấp cao của đảng, ông cảnh báo rằng nếu sắp xếp tang lễ không được xử lý đúng cách, sự hỗn loạn sẽ xảy ra.
Trước khi bị buộc phải từ chức hai năm trước, Hồ Diệu Bang là một nhà cải cách quyền lực và Tập Cận Huân sợ hãi rằng cái chết của nhà lãnh đạo này có thể khơi dậy một cuộc biểu tình.
Khi Hồ Khải Lập, một thành viên của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị khóc trước cái chết của Hồ Diệu Bang, Tập Cận Huân nói rằng không có thời gian để làm việc đó. Cha của Tập Cận Bình đã vô cùng kích động trong cuộc khủng hoảng, với kết thúc bằng sự đàn áp đổ máu và bạo lực vào ngày 4 tháng 6 năm 1989.
Trong một cuộc họp Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc vào năm 1990, Tập Cận Huân đã tranh cãi với Thủ tướng Lý Bằng. Ngay sau khi xảy ra tranh chấp, Tập Cận Huân đã chuyển đến Quảng Đông và không trở về Bắc Kinh cho đến năm 1999.
Chứng kiến khoảng thời gian như vậy trong lịch sử Trung Quốc và trong gia đình của mình, Tập Cận Bình đã giữ im lặng vào ngày 4 tháng Sáu. Kể từ khi nhậm chức, ông không đưa ra tuyên bố công khai nào về vụ việc này. Tuy nhiên, Tập Cận Bình đã nói về ngày 4 tháng 6, trực tiếp hoặc gián tiếp, và thông qua hành động của mình, qua đó chúng ta có thể thấy được những gì ông ta học được từ đó và những gì Tập Cận Bình có thể nói với chúng ta trong tương lai.
Đầu tiên, Tập Cận Bình thấy cuộc biểu tình của sinh viên là một mớ hỗn độn nguy hiểm, tương tự như sự hủy diệt của Cách mạng Văn hóa. Gia đình Tập Cận Bình đã phải chịu đựng rất nhiều trong chiến dịch của Mao Trạch Đông và tình trạng bất ổn chính trị chiếm đóng đất nước. Tập Cận Huân đã bị Hồng vệ binh bắt cóc và buộc phải đưa đến Tây An, nơi ông ta trải qua các cuộc đấu tố và sau đó bị giam giữ tại thủ đô.
Tập Cận Bình bị lên án vì cha ông ta như một kẻ thù giai cấp. Năm 1969, ông đến tỉnh Thiểm Tây với tư cách là một thanh niên cộng sản bị kèm kẹp và buộc phải sống vài năm ở một ngôi làng hẻo lánh. Một người chị cùng cha khác mẹ của Tập Cận Bình đã bị bức hại đến chết. Bản thân Tập Cận Bình bị tách khỏi cha mình một thời gian dài, đến nỗi ngay cả đoàn tụ, Tập Cận Huân thậm chí còn không nhận da con trai mình.
Tập Cận Bình đã có mặt tại Quảng trường Thiên An Môn sau cái chết của Chu Ân Lai vào tháng Tư năm 1976. Nhưng ông ta từ chối tham gia, và cảnh báo những người khác không tham gia.
Vào tháng 5 năm 1989, Tập Cận Bình đã nói về Cách mạng Văn hóa với tư cách là một quan chức địa phương ở tỉnh Phúc Kiến, ông cho đó là sự mê tín và ngu ngốc, gây ra sự nhầm lẫn nghiêm trọng, và hỏi: “liệu những ngày này có thể lặp lại không? Không có sự ổn định và thống nhất, điều đó có thể diễn ra!”
Tập Cận Bình cân bằng rất rõ quyền lực chính trị với khả năng kiểm soát và áp đặt bạo lực đối với Quân đội. Trong sự hỗn loạn của Cách mạng Văn hóa, quân đội đã kiểm soát các khu vực rộng lớn của đất nước để vãn hồi trật tự, bao gồm các trận chiến đẫm máu với Hồng vệ binh và các nhóm khác.
Tập Cận Bình cũng đổ lỗi cho sự sụp đổ của Liên Xô liên quan đến việc đảng mất quyền kiểm soát quân đội.
Giới học giả Trung Quốc đã giải thích những quan điểm này như một sự chứng thực cho hành vi đúng đắn của Bắc Kinh vào tháng 6 năm 1989.
Trong bài phát biểu bế mạc của Tập Cận Bình tại Quân khu Bắc Kinh vào tháng 7 năm 2013. Tập Cận Bình nói rõ rằng Trung Quốc đã tránh khỏi “bất ổn chính trị” vì “kiên quyết tuân theo mệnh lệnh của đảng và kẻ thù đã không đánh cắp một người lính nào.”
Tập Cận Bình sau đó tiếp tục trích dẫn chi tiết quan điểm của Đặng Tiểu Bình vào ngày 9 tháng 6 năm 1989, ca ngợi quân đội Trung Quốc “đã vượt qua bài kiểm tra.”
Cả Tập Cận Bình và Đặng Tiểu Bình đều đưa ra được kết luận tương tự về tầm quan trọng của giáo dục và tuyên truyền đối với thế hệ trẻ.
Vào tháng 11 năm 2013, sau khi nghe báo cáo công việc của Đại học Công nghệ Quốc phòng, Tập Cận Bình đã đề cập đến nhận xét của Đặng Tiểu Bình 1989, rằng sai lầm lớn nhất của chúng ta là trong giáo dục. Tất nhiên, Đặng Tiểu Bình đổ lỗi cho cuộc biểu tình về việc đảng không có khả năng thuyết phục sinh viên tin vào sứ mệnh tư tưởng và lịch sử của đảng. Sự tập trung vào lý tưởng và động lực của Tập Cận Bình cho thấy ông đã không bỏ lỡ những lời sâu sắc Đặng Tiểu Bình liên quan đến giáo dục ý thức hệ trong hệ thống trường học.
Thoạt nhìn, điều này có thể cho thấy Tập Cận Bình đã khẳng định cuộc đàn áp và học được một bài học từ thảm kịch đó, do đó bác bỏ di sản của cha ông. Theo một nghĩa nào đó, sự nghiệp của Tập Cận Huân cho thấy ông tin vào sự hỗn loạn chính trị, mặc dù ban đầu không mong muốn, nhưng nó thường có thể được giải quyết thông qua thảo luận và thuyết phục.
Tuy nhiên, không cần quá coi trọng sự khác biệt giữa các thế hệ – Đảng Cộng sản vẫn là Đảng Cộng sản. Giống như ca sĩ nhạc rock Cui Jian hát bài hát “Không có tên tôi” vào năm 1989, đã truyền cảm hứng cho giới sinh viên, “Miễn là những bức ảnh của Mao treo trên Quảng trường Thiên An Môn, thì chúng ta cùng một thế hệ.”
Bất kể những suy nghĩ thực tế của Tập Cận Huân về các cuộc biểu tình tại Thiên An Môn năm 1989, chúng ta không có bằng chứng nào cho thấy ông ấy đã thực hiện bất kỳ bước nào để phản đối việc đàn áp hoặc bảo vệ học sinh. Điều gây sốc là sau khi đưa ra một kết luận bạo lực, ông đã nhiều lần và tích cực bày tỏ sự ủng hộ cho quyết định này.
Ví dụ, vào ngày 4 tháng 7 năm 1989, Tập Cận Huân nói: “Cơn bão trong hai tháng qua là một cuộc khủng hoảng chính trị chống Đảng và chống xã hội chủ nghĩa, một cuộc nổi loạn phản cách mạng được tạo ra bởi rất ít người lợi dụng cuộc hỗn loạn.” Giống như Đặng Tiểu Bình, Tập Cận Huân chắc chắn hiểu rằng giới quân ngũ “đã vượt qua bài kiểm tra.” Cả hai cha con Tập Cận Bình đã nhiều lần chứng minh rằng kỷ luật đảng phải vượt qua mọi nghi ngờ cá nhân.
Toàn bộ sự nghiệp chính trị của Tập Cận Huân với tư cách là một nhà cách mạng và chính trị gia đặc trưng bởi những thất bại và khó khăn liên tục. Điều này thường được gây ra bởi cuộc đấu tranh quyền lực trong Đảng Cộng sản, nhưng ông không bao giờ mất niềm tin vào sứ mệnh của đảng.
Năm 1935, ông bị đồng chí của mình bắt và không được thả ra khi Mao Trạch Đông đến Thiểm Tây. Tập Cận Huân bị thanh trừng năm 1962, sớm hơn hầu hết các tầng lớp lãnh đạo khác trước khi Cách mạng Văn hóa bắt đầu vào năm 1966.
Công việc đầu tiên của ông Tập Cận Huân sau Cách mạng Văn hóa là bí thư đảng ủy ở Quảng Đông, nơi ông thấy một số lượng lớn người nhập cư chạy trốn khỏi chủ nghĩa cộng sản và đến với tư bản Hồng Kông. Người bạn của ông và cấp trên trực tiếp của ông, Hồ Diệu Bang, đã bị bãi bỏ chức vụ và bị làm nhục vào năm 1987. Tuy nhiên, niềm tin của Tập Cận Huân vào chủ nghĩa cộng sản và đảng không bao giờ dao động, và con trai ông thường ngưỡng mộ điều đó.
Tầm quan trọng của ngày 4 tháng 6 năm nay đặc biệt mạnh mẽ. Hồng Kông đã cấm buổi cầu nguyện Thiên An Môn sau gần ba thập niên với lú do phòng chống corona. Tuy nhiên xét dưới góc độ Luật an ninh quốc gia mới do Bắc Kinh áp dụng, điều này có nghĩa là sự kiện tưởng niệm này sẽ không bao giờ xảy ra nữa, ít nhất là trong các điều kiện an toàn và hợp pháp.
Khi các cuộc biểu tình ở Hồng Kông và Hoa Kỳ tiếp diễn, mọi người đang cố gắng hiểu được ý nghĩa cuối cùng của bài học Thiên An Môn.
Nhưng đối với những người quyền lực nhất của Trung Quốc, Thiên An Môn đã xác định quan điểm trước sau như một: đó là mối đe dọa nguy hiểm và hỗn loạn phải được ngăn chặn thông qua tuyên truyền và giải quyết bằng bạo lực. Những người hoài nghi phải đứng trên đường lối của đảng và nhận ra rằng chỉ có đảng và chủ nghĩa cộng sản mới có thể cứu Trung Quốc.
*Joseph Torigian là thành viên tại Ủy ban Đối ngoại và là nhà nghiên cứu toàn cầu tại Trung tâm Wilson.
Nguồn: https://foreignpolicy.com/2020/06/04/xi-jinping-tiananmen-lessons-chinese-communist-party/