Tác giả Wiley Rein
(VNTB) – Quyết định có lợi cho các ngành công nghiệp và người lao động Hoa Kỳ phụ thuộc vào luật chống bán phá giá
Vào ngày 2 tháng 8 năm 2024, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã xác định rằng Việt Nam vẫn là một nền kinh tế phi thị trường và sẽ tiếp tục được đối xử như vậy theo mục đích của luật thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ. Nhiều ngành công nghiệp và người lao động trên khắp Hoa Kỳ sẽ coi đây là một chiến thắng quan trọng, vì nó đảm bảo rằng Bộ Thương Mại sẽ có các công cụ pháp lý cần thiết để giải quyết các biến dạng trong nền kinh tế Việt Nam khi tính toán biên độ bán phá giá.
Các công cụ này rất quan trọng đối với các nhà sản xuất Hoa Kỳ đang cố duy trì sự bình đẳng và hỗ trợ các cơ hội tăng trưởng và thương mại công bằng tại Hoa Kỳ. Hơn nữa, quyết định này không thể được kháng cáo lên tòa án Hoa Kỳ, điều đó có nghĩa là Việt Nam sẽ vẫn là một nền kinh tế phi thị trường trừ khi và cho đến khi có thể chứng minh rằng nền kinh tế của Việt Nam thực sự hoạt động theo các nguyên tắc dựa trên thị trường.
Quyết định của Bộ Thương Mại được đưa ra theo yêu cầu của Chính phủ Việt Nam vào ngày 8 tháng 9 năm 2023, xem xét lại tình trạng Kinh tế phi thị trường của nước này.
Việt Nam lần đầu tiên được chỉ định là nền kinh tế phi thị trường vào năm 2002 với vụ kiện thuế chống bán phá giá đầu tiên đối với Việt Nam (Phi lê cá đông lạnh). Bộ khi đó nhận thấy rằng nền kinh tế Việt Nam không hoạt động theo nguyên tắc thị trường tự do do sự can thiệp mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam.
Những nhận định thực tiễn của Bộ Thương mại nhất quán với Hiệp định chống bán phá giá của Tổ chức Thương mại Thế giới, rằng khi có sự can thiệp đáng kể của chính phủ vào nền kinh tế trong nước, giá cả và chi phí có thể không phản ánh đúng các hoạt động thương mại không công bằng và do đó không thể được sử dụng một cách đáng tin cậy để tính toán biên độ bán phá giá chính xác.
Theo đó, việc chỉ định là nền kinh tế phi thị trường cho phép Bộ Thương Mại sử dụng giá cả và chi phí dựa trên thị trường của nước thứ ba để đánh giá mức độ bán phá giá từ các nước phi thị trường.
Thông qua yêu cầu của mình, Chính phủ Việt Nam đang tìm cách đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế thị trường, qua đó loại bỏ các công cụ mà Bộ Thương Mại có thể điều chỉnh đối với một số biến dạng kinh tế khi tính thuế chống bán phá giá.
Do đó, yêu cầu của Chính phủ Việt Nam đã bị nhiều ngành công nghiệp Hoa Kỳ phản đối mạnh mẽ, như cá da trơn, nhôm, thép, năng lượng mặt trời, gỗ dán cứng, đồ gỗ đúc và tháp gió, cũng như các tổ chức thương mại và công đoàn lao động, trong số những ngành khác. Trong số hơn 36.000 trang bình luận mà Bộ Thương Mại nhận được, nhiều bình luận như thông tin ghi lại sự kiểm soát rộng rãi của Chính phủ đối với nền kinh tế Việt Nam và nêu bật tác động tiêu cực đáng kể đến sản xuất trong nước do việc coi Việt Nam là nền kinh tế thị trường gây ra.
Khi tiến hành đánh giá, Bộ Thương Mại đã xem xét các điều kiện kinh tế tại Việt Nam trong bối cảnh của sáu tiêu chí theo luật định: (1) tiền tệ; (2) lao động và thương lượng tự do; (3) sự hiện diện của đầu tư nước ngoài; (4) chính phủ sở hữu các phương tiện sản xuất; (5) chính phủ kiểm soát các nguồn lực và giá cả; và (6) các yếu tố khác mà Bộ Thương Mại cho là phù hợp. Bộ Bộ Thương Mại nhận thấy rằng mỗi yếu tố này đều hỗ trợ cho kết luận rằng Việt Nam vẫn là một nền kinh tế phi thị trường. Cụ thể:
1. Chính phủ tiếp tục duy trì các hạn chế về khả năng chuyển đổi đối với tiền tệ của mình, đồng Việt Nam và ngân hàng trung ương của Việt Nam không phải là một thực thể độc lập.
2. Chính phủ không công nhận hợp pháp các công đoàn độc lập và việc kiểm soát các tổ chức lao động đã làm tổn hại đến khả năng của người lao động trong việc tổ chức và thương lượng tập thể để có mức lương cao hơn. Hơn nữa, sự hiện diện của lao động trẻ em và lao động cưỡng bức vẫn là mối quan tâm đáng kể ở Việt Nam.
3. Chính phủ Việt Nam vẫn duy trì các hạn chế quá mức đối với đầu tư nước ngoài và tạo ra nhiều thách thức đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài như các rào cản tiếp cận thị trường chung, thủ tục hành chính rườm rà, thiếu minh bạch trong các quy trình quản lý và không bảo vệ được quyền sở hữu trí tuệ.
4. Các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, hiện diện trong một số lĩnh vực, chẳng hạn như sản xuất, mà không có lý do chính đáng rõ ràng. Các DNNN của Việt Nam tiếp tục nhận được sự ưu đãi của Chính phủ Việt Nam và quản trị doanh nghiệp đối với các DNNN còn kém, với sự tham gia đáng kể của chính phủ. Chính phủ Việt Nam cũng vẫn sở hữu tất cả đất đai tại Việt Nam và các hạn chế đối với quyền sử dụng đất cá nhân mang lại cho Chính phủ quyền kiểm soát đáng kể đối với việc sử dụng đất và thị trường.
5. Chính phủ Việt Nam tiếp tục thực hiện các biện pháp kiểm soát đáng kể đối với việc phân bổ nguồn lực, với các biện pháp kiểm soát giá cả phổ biến hơn so với các nước châu Á khác, kiểm soát nhiều đối với lĩnh vực ngân hàng và lập kế hoạch do nhà nước chỉ đạo, tạo cơ sở để Chính phủ Việt Nam phân bổ nguồn lực theo quyết định của riêng mình.
6. Tình trạng tham nhũng ở cấp cao nhiều và lan rộng cũng như thiếu sự độc lập của hệ thống tư pháp.
Dựa trên các yếu tố này, Bộ Thương mại xác định rằng sự can thiệp sâu rộng và toàn diện của chính phủ vào nền kinh tế Việt Nam vẫn tiếp diễn, bóp méo giá cả và chi phí và cản trở hoạt động theo nguyên tắc của cơ chế thị trường tự do.
Do đó, Bộ Thương Mại kết luận rằng Việt Nam vẫn là một nền kinh tế phi thị trường.
Quyết định của Bộ Thương Mại đại diện cho một chiến thắng quan trọng cho các ngành công nghiệp tại Hoa Kỳ. Nhập khẩu từ Việt Nam đã tăng đáng kể trong thập niên qua, tăng từ 24,4 tỷ đô la vào năm 2013 lên 112,4 tỷ đô la vào năm 2023, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia nhập khẩu hàng đầu của Hoa Kỳ. Do đó, việc trang bị cho các ngành công nghiệp Hoa Kỳ các công cụ đầy đủ để chống lại thương mại không công bằng là rất quan trọng nhằm đối phó với những đợt tăng đột biến như vậy.
Hơn nữa, Việt Nam đã trở thành một nền tảng xuất khẩu chính cho các công ty tại Trung Quốc đang tìm cách tránh thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp và các loại thuế quan khác áp dụng cho hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Nếu Bộ Thương Mại xác nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường và do đó tước đi các ngành công nghiệp tại Hoa Kỳ những công cụ quan trọng để chống lại thương mại không công bằng, thì các công ty Trung Quốc sẽ đẩy mạnh hoạt động tại Việt Nam để tiếp cận với thị trường Hoa Kỳ nhiều hơn.
Luật khắc phục thương mại mạnh mẽ rất quan trọng đối với các nhà sản xuấtvà người lao động Hoa Kỳ muốn chống lại hàng nhập khẩu được giao dịch không công bằng. Việc Bộ Thương Mại xác nhận Việt Nam là một nền kinh tế phi thị trường sẽ giúp duy trì sân chơi công bằng cho các nhà sản xuất và công nhân Hoa Kỳ và sẽ hỗ trợ sự tăng trưởng và thịnh vượng của các ngành công nghiệp Hoa Kỳ và các cộng đồng trên toàn quốc.
________________________
Nguồn: Commerce Confirms that Vietnam Remains a Non-Market Economy