Hàn Giang thực hiện
(VNTB) – Chính quyền Hà Tĩnh có sự nhầm lẫn ở đây khi can thiệp vào việc khiếu kiện của bà con với công ty Formosa. Đó là khiếu kiện giữa một bên là người dân thiệt hại và một bên là một công ty tư nhân, nghĩa là mối quan hệ dân sự và nó phải được giải quyết theo luật dân sự.
Bà Nguyễn Thị Bích Ngà, trưởng nhóm Vì Môi Trường
Cứ tưởng doanh nghiệp có tên Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa có trụ sở đóng tại Kỳ Anh, Hà Tĩnh cũng giống như bao công ty nước ngoài khác có dự án lớn đầu tư vào Việt Nam. Song. Ít ai ngờ sau sự cố thảm họa môi trường biển vào đầu tháng 4/2016, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân ở các tỉnh miền Trung Việt Nam mà thủ phạm sau đó đã thừa nhận chính là Hưng Nghiệp Formosa.
Với số tiền bồi thường là 500 triệu USD cùng nhiều cam kết trong đó có cam kết không tái phạm nhưng người dân ở các tỉnh miền Trung nói riêng và người dân cả nước nói chung không chấp nhận cam kết của Hưng Nghiệp Formosa. Đông đảo người dân đã bày tỏ bức xúc, yêu cầu Hưng Nghiệp Formosa phải ngưng hoạt động, rời khỏi Việt Nam bởi Hưng Nghiệp Formosa còn hoạt động ngày nào thì chắc chắn còn xả thải và biển Việt Nam vẫn tiếp tục bị ô nhiễm.
Rất nhiều cuộc tuần hành, xuống đường biểu tình của người dân Việt Nam nhằm phản đối, tẩy chay Hưng Nghiệp Formosa nhưng đã bị lực lượng công an, an ninh trật tự ở các tỉnh, thành phố bắt bớ, đàn áp khốc liệt. Tường thành Hưng Nghiệp Foromosa vẫn đứng vững và kiên cố trước hàng rào bảo vệ của công an, cảnh sát cơ động cùng quân đội được chính quyền Hà Tĩnh điều động bất cứ thời điểm nào.
Các tổ chức, cá nhân và người dân nói chung tìm đến con đường pháp lý bằng cách đệ đơn kiện Hưng Nghiệp Formosa ra Tòa án thị xã Kỳ Anh. Song. Ngày 29/9/2016, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1880/QĐ-TTg ban hành định mức bồi thường thiệt hại cho các đối tượng tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế bị thiệt hại do sự cố môi trường biển, tức là người dân ở ngoài các tỉnh, thành nêu trong Quyết định 1880 dù có đầy đủ chứng minh mình bị thiệt hại bởi thảm hoại môi trường do Hưng Nghiệp Formosa gây ra cũng không được bồi thường. Tòa án thị xã Kỳ Anh căn cứ vào Quyết định 1880 của Thủ tướng Chính phủ như là một trong những lý do để trả đơn kiện của người dân.
Giờ đây đông đảo người dân Việt Nam đã hiểu, một Hưng Nghiệp Formosa không có gì đáng ngại nhưng đằng sau Hưng Nghiệp Formosa hẳn có một lực chống lưng khá mạnh, khá đáng sợ. Và người dân Việt Nam cũng đã hiểu rằng: cuộc chiến pháp lý chống Hưng Nghiệp Formosa, đòi môi trường sống trong sạch ở Việt Nam giờ đây không phải là nhiệm vụ và trách nhiệm của một cá nhân hay của một vùng miền nào mà là của toàn thể người dân Việt Nam, toàn thể những người quan tâm đến vấn đề môi trường cần phải đoàn kết lại.
Ngày 19/10/2016, Nhóm Vì Môi Trường là tập họp của những người quan tâm và dấn thân đấu tranh đòi môi trường sống trong sạch ở Việt Nam được thành lập, người đứng đầu hiện tại là bà Nguyễn Thị Bích Ngà.
Sự quan ngại lo lắng không tránh khỏi, bởi cũng như bao hội đoàn dân sự độc lập khác, khi mới ra đời đều gặp những khó khăn nhất định từ phía chính quyền nên nhóm Vì Môi Trường hẳn cũng không tránh khỏi. Chia sẻ về vấn đề này với Việt Nam Thời Báo, bà Ngà với tư cách là người đứng đầu của nhóm Vì Môi Trường đã nói:
Bà. Nguyễn Thị Bích Ngà: Tiêu chí hoạt động của nhóm là ôn hòa, đúng Hiến pháp, làm những gì Hiến pháp không cấm. Điều 25 Hiến pháp quy định “Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình.” Mọi sự ngăn cản quyền này đều vi hiến và sẽ bị xử lý theo luật hình sự. Nếu chính quyền không tôn trọng Hiến pháp do Quốc hội đề ra mà có hành vi ngăn trở thì Chính quyền không còn tính công chính.
Liên quan đến thảm họa môi trường do Hưng Nghiệp Formosa gây ra và Quyết định 1880 của Thủ tướng Chính phủ ảnh hưởng đến cuộc chiến pháp lý giữa người dân với Hưng Nghiệp Formosa như thế nào? Môi trường sống ở Việt Nam đã bộ lộ ra những thảm họa mà người dân Việt Nam phải đón nhận như một sự trả giá cho sự lạm dụng và hủy hoại như; khô cạn dòng nước ở Đồng bằng sông Cửu Long, mưa lũ ở miền Trung, cá chết phơi trắng sông ở rất nhiều tỉnh, thành trên cả nước… Bà Ngà và các thành viên trong Nhóm Vì Môi Trường phải làm gì để hòa mình vào dòng chảy của hiện thực xã hội Việt Nam đã và đang diễn ra lẫn với người dân?
PV.VNTB: Thưa bà, từng trả lời phỏng vấn ở lần trước, bà có nói Nhóm Vì Môi Trường sẽ có chương trình trợ giúp bà con ngư dân trong việc khiếu kiện Formosa để đòi họ phải đền bù thiệt hại và cải tạo môi trường biển. Tuy nhiên, Thủ tướng chính phủ đã ra Quyết định 1880 mà Hà Tĩnh đã áp dụng để trả đơn khiếu kiện của người dân, theo bà thì nhóm Vì Môi Trường sẽ nói sao về Quyết định 1880 ?
Bà. Nguyễn Thị Bích Ngà: Chính quyền Hà Tĩnh có sự nhầm lẫn ở đây khi can thiệp vào việc khiếu kiện của bà con với công ty Formosa. Đó là khiếu kiện giữa một bên là người dân thiệt hại và một bên là một công ty tư nhân, nghĩa là mối quan hệ dân sự và nó phải được giải quyết theo luật dân sự. Chính quyền Hà Tĩnh không thể lấy một quyết định hành chính của chính phủ để đơn phương bác bỏ đơn khiếu kiện của người dân vì như vậy là sai luật do chính Quốc hội của nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam đề ra. Đảng, Chính phủ và chính quyền địa phương vẫn là những thực thể dưới luật, họ không thể làm sai luật được. Trong thực tế, họ đã làm sai nên cần nhiều hơn nữa những tiếng nói đấu tranh, lên tiếng của đông đảo người dân. Cuộc đấu tranh đòi công lý luôn khó khăn, vất vả và nhiều gian khó, có cả nước mắt và máu, nhưng cuối cùng thì tôi tin là công lý sẽ thắng, đó là quy luật cuộc sống, cái tốt phải thắng cái sai, sự công chính mới là điều sẽ tồn tại.
PV.VNTB: Bà có đặt niềm tin sự kiên trì đấu tranh của nhóm Vì Môi Trường và người dân ở khắp nơi thì Chính quyền Việt Nam nói chung và chính quyền Hà Tĩnh nói riêng sẽ chấp nhận đáp ứng lòng dân, chấm dứt hoạt động của Hưng Nghiệp Formosa và trả lại biển sạch cho người dân hay không?
Bà. Nguyễn Thị Bích Ngà: Trong ngắn hạn thì không. Nhưng về dài hạn, tôi tin là sẽ ngày càng nhiều người dân ở Hà Tĩnh cũng như cả nước sẽ lên tiếng cho sự công chính, đòi công lý, đòi môi trường sạch, đòi Formosa phải chấm dứt hoạt động. Khi người dân có tiếng nói đồng thuận chung và mạnh mẽ, biết sử dụng quyền lực của mình, thì lúc đó chính quyền Việt Nam mới lắng nghe và giải quyết việc Formosa và nhiều bất cập khác.
PV.VNTB: Ngoài vấn đề Formosa Hà Tĩnh nói riêng thì vấn đề môi trường nói chung, đối với người dân, bà có lời nào chia sẻ nhằm mục đích quan tâm đến vấn đề môi trường?
Bà. Nguyễn Thị Bích Ngà: Với người dân, tôi biết ý thức về bảo vệ môi trường của nhiều người Việt còn chưa tốt. Tôi mong mọi người biết yêu lấy môi trường sống như yêu chính bản thân mình. Hãy hành động từ những việc nhỏ nhất như không vứt rác bừa bãi, giữ vệ sinh công cộng như giữ vệ sinh chính thân thể mình. Hãy lên tiếng nhắc nhở nhau và lên tiếng đấu tranh với các tổ chức, công ty, cá nhân hủy hoại môi trường và đòi hỏi sự minh bạch từ Chính phủ để ngăn chặn việc cấu kết của quan chức với các công ty tàn phá môi trường. Hãy biết tự bảo vệ mình. Chúng ta đã quá muộn rồi!
Cũng cần nói thêm, đến nay Hưng Nghiệp Formosa đã chuyển xong cho Chính phủ Việt Nam số tiền 500 USD bồi thường thiệt hại do gây ra thảm họa môi trường biển. Chính phủ Việt Nam đã đưa ra nhiều bài toán trong việc xử lý nguồn tiền bồi thường đồng thời bảo đảm cho Hưng Nghiệp Formosa tiếp tục hoạt động ở Việt Nam nhưng với những gì xảy ra cho thấy, bài toán lòng dân đang bị tan vỡ. Những khẩu hiệu mà người dân giương cao trong các cuộc tuần hành, xuống đường biểu tình phản đối Hưng Nghiệp Formosa có nội dung như: “Formosa nhận lỗi, Đảng nhận tiền và Nhân dân nhận thảm họa” hay “Chọn Formosa hay chọn Nhân dân” là minh chứng cho Đảng, Nhà nước và Chính phủ Việt Nam thấy rõ điều đó.