VNTB – Hành tím Sóc Trăng ế vì khó cạnh tranh

Thới Bình

(VNTB) –  Củ hành tím trong năm 2022 và hai tháng đầu năm 2023 chỉ xuất được 240 tấn so với sản lượng trên 200.000 tấn.

Sóc Trăng là tỉnh có sản lượng củ hành tím lớn nhất nước. Có năm giá củ hành lên cao 40.000 – 50.000 đồng/kg, nhưng cũng có khi rớt giá chỉ còn 7.000 – 8.000 đồng/kg. Đặc biệt có năm không có thương lái thu mua như niên vụ 2014 – 2015 và niên vụ 2020 – 2021.

Ông Trần Trọng Khiêm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Sóc Trăng cho biết hành tím là một trong những cây trồng đặc sản của tỉnh Sóc Trăng, được trồng tại huyện Trần Đề và thị xã Vĩnh Châu. Tổng diện tích xuống giống hành tím hằng năm là 6.500 ha, năng suất bình quân 18 tấn/ha, sản lượng trên 90.000 tấn.

Về tình hình tiêu thụ hành tím mùa vụ 2022-2023, trước Tết Nguyên đán, giá hành tím thương phẩm dao động từ 38.000 – 45.000 đồng/kg chủ yếu là hành sớm (tương đương với giá hành năm trước). Sau Tết giá hành bắt đầu giảm, tính đến hiện nay giá hành dao động từ 15.000 – 26.000 đồng/kg.

Tại diễn đàn “Kết nối giao thương, xúc tiến tiêu thụ hành, hành tím” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp cùng Ủy ban nhân dân tỉnh Sóc Trăng tổ chức ngày 17-3-2023, ông Trần Quang Huy, Tham tán Nông nghiệp, Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ chia sẻ về quy mô thị trường hành, hẹ và nhu cầu của Mỹ đối với mặt hàng nông sản này.

Ông Huy thông tin, quy mô thị trường hành, hẹ thế giới năm 2023 là khoảng 42 tỷ USD và dự kiến sẽ tăng lên khoảng 70 tỷ USD trong những năm tới. Đối với thị trường Mỹ, với hơn 300 triệu dân, sức tiêu thụ lớn đối với các mặt hàng nông sản trong đó có rau gia vị.

Về khó khăn khi tiếp cận thị trường này, ông Huy cho biết hệ thống quy định, tiêu chuẩn của Mỹ về an toàn thực phẩm, kiểm dịch thực vật rất cao, đặc biệt là đối với thực phẩm nhập khẩu. Tuy nhiên, thuận lợi ở đây là với hành chế biến xuất khẩu sang thị trường này sẽ không phải qua rào cản kiểm dịch thực vật và phân tích nguy cơ dịch hại và có thể sử dụng ở nhiều hình thức khác nhau thông qua hệ thống phân phối.

Một vấn đề khác là khoảng cách địa lý, gây khó khăn cho vấn đề logistic và vấn đề bảo quản hành. Khi tiến vào thị trường Mỹ, hành, hẹ Việt Nam không chỉ phải cạnh tranh với sản phẩm của các nước khác như Thái Lan, Trung Quốc, Mexico vốn có lợi thế về chi phí vận chuyển, hệ thống phân phối và thương hiệu.

Theo ông Huy thì để tiến vào thị trường Mỹ, các doanh nghiệp sản xuất hành Việt Nam cần chứng minh điểm mạnh của mình về giá cả, chất lượng, trong khi đó, doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn yếu, thiếu tính liên kết, chưa đủ khả năng đáp ứng được đơn hàng lớn. Ông Huy cho rằng cần tận dụng lợi thế các kênh phân phối để tiếp cận thị trường khi hành, hẹ được dùng cho nhiều mục đích tại Mỹ như sử dụng làm thực phẩm, gia vị bột khô, gia vị làm bánh, chuỗi nhà hàng ăn nhanh…

Ngoài những khó khăn thì hành, hẹ Việt Nam đang đứng trước nhiều thuận lợi như cộng đồng cư dân gốc Á hay cộng đồng Việt kiều tại Mỹ đang dần lớn mạnh tại các thành phố lớn, tạo điều kiện để liên kết phân phối tại chuỗi trung tâm thương mại gốc Á; quan hệ Việt Nam và Mỹ đang ngày càng phát triển với nhiều cuộc tiếp xúc cấp Bộ, ngành, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp thúc đẩy thương mại.

Để thúc đẩy hành, hẹ Việt Nam sang thị trường Mỹ, ông Huy đề xuất cần đa dạng hóa sản phẩm, hình thức sản phẩm để kéo dài thời gian bảo quản, tiếp cận các chuỗi siêu thị lớn của Mỹ. Các thương vụ, bộ, ngành cần xây dựng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tham gia trực tiếp, trực tuyến vào hội chợ nông sản.

Bên cạnh đó, cần tận dụng lợi thế khi Mỹ và Việt Nam có đường bay thẳng để phát triển hệ thống logistic, tối ưu hóa hạ tầng và kêu gọi sự vào cuộc của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, tăng cường tính liên kết với doanh nghiệp Việt kiều.

Có một thật tế, theo diễn giải của ông Lê Vương Quốc, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Gimex Việt Nam thì đúng là hành tím Việt Nam có đặc trưng riêng và đa số được xuất đi các nước là để phục vụ cộng đồng người Việt Nam ở nước sở tại. Tuy nhiên còn để xâm nhập vào các thị trường tiêu thụ gia vị nhiều thì khó cạnh tranh do giá cao. “Mặt hàng củ hành của Trung Quốc, Ấn Độ thường rẻ hơn Việt Nam khoảng 50%”, ông Quốc dẫn chứng.

Về mẫu mã, loại hành 1 củ được thế giới ưa chuộng nhiều do dễ bóc vỏ chế biến, trong khi Việt Nam lại trồng loại hành 1 củ có nhiều tép, khó làm sạch vỏ và khi tách ra thì lại quá nhỏ.

“Hành tím Sóc Trăng, Quảng Ngãi, Ninh Thuận sản lượng nhiều, đủ sức đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước nhưng chúng ta nhập từ các nước về rất nhiều, gây áp lực cho tiêu thụ nội địa. Và giá hành của họ luôn rẻ hơn của chúng ta, cụ thể hành Ấn Độ củ tròn từ 3 cm trở lên giá chỉ 250 USD/tấn, trong khi của Việt Nam là 25.000 – 30.000 ngàn đồng/kg, mà còn nguyên bó, chưa cắt rời…” – ông Lê Vương Quốc, dẫn chứng với số liệu rất đáng quan tâm như vậy.