VNTB – Ngẩn người vì những đề văn cũ… hơn người yêu cũ

Mai Lan

(VNTB) – Nếu để ý sẽ thấy, cả chục năm rồi, đề nghị luận văn học lớp 12 cứ quanh quẩn với Vợ chồng A Phủ, với Lặng lẽ Sapa, với Ai đã đặt tên cho dòng sông… Chẳng lẽ, trong văn học Việt Nam, đáng để học sinh tìm hiểu chỉ có loanh quanh vài tác phẩm đó thôi sao?

Và mới đây, trong bối cảnh dịch bệnh đến từ con virus mới toanh xuất xứ từ thành phố Vũ Hán, thì khi đề minh họa cho đề thi trung học phổ thông quốc gia năm nay của Bộ Giáo dục và Đào tạo được công bố, người ta đã gặp lại người quen cũ. Ở phần nghị luận văn học vẫn là Mỵ của cặp đôi Vợ chồng A Phủ…

Không ít thầy cô giáo đã nghĩ rằng cả chục năm rồi, đề văn nghị luận văn học lớp 12 cứ quanh quẩn với Vợ chồng A Phủ, với Lặng lẽ Sapa, với Ai đã đặt tên cho dòng sông… Chẳng lẽ, trong văn học Việt Nam, đáng để học sinh tìm hiểu chỉ có loanh quanh vài tác phẩm đó thôi sao?

Trong khi Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn quẩn quanh về những đề văn còn cũ hơn cả người yêu cũ, thì xem ra Bộ Y tế cùng chính quyền Hà Nội và Sài Gòn lại cập nhật cái mới với thái độ cầu thị, và kiên quyết thực thi mà không phải chờ thông qua các cấp liên quan của cung cách thường thấy ở khẩu ngữ ‘cả hệ thống chính trị vào cuộc’.

Những cái tên cụ thể đứng mũi chịu sào trong đối mặt với điều hành phòng chống dịch bệnh, có lẽ không cần kể ra đây vì mật độ xuất hiện luôn đều đặn trong các bản tin hàng ngày ở tất cả tờ báo.

Thế thì vì sao không được quyền nghĩ đến chuyện ngay cả trong đảng chính trị cũng có thể mạnh dạn thoát khỏi những ‘đèn cù’ tìm kiếm cho thế nào là ‘định hướng xã hội chủ nghĩa’; bởi vì tại sao lại cứ khăng khăng tìm mọi cách để ‘định hướng’? Nó cũng giống như phải đâu trong văn chương cho thi cử tú tài, chỉ có các khuôn mẫu của bút pháp Tô Hoài với ‘Vợ chồng A Phủ’, của Nguyễn Thành Long ‘Lặng lẽ Sapa’, của Hoàng Phủ Ngọc Tường ‘Ai đã đặt tên cho dòng sông’…

Nếu cứ mãi như thế thì khác nào là một định hướng tư tưởng từ thế hệ này sang thế hệ khác về sự trung thành mà không được quyền phản biện. Đừng trách học sinh cứ học thuộc lòng văn mẫu cả tập dày cộp, bởi chúng ta có “cởi trói” cho tư duy thẩm mỹ của tụi nhỏ đâu. Chúng ta cứ bắt chúng quanh quẩn với những tác phẩm và chủ đề ‘nhẵn mặt’ ấy. Hễ nói đến Mỵ của Vợ chồng A Phủ là phải nói đến sự áp bức, sự cùng cực… Những đề kiểm tra đánh giá khác nào máy photocopy siêu tốc in hàng loạt cực nhanh, mà chẳng cần chút cảm xúc nào.

Và rộng ra hơn một chút, tại sao cứ đảng chính trị ở Việt Nam là phải bất biến trong khuôn mẫu ‘định hướng xã hội chủ nghĩa’, bởi chủ nghĩa cộng sản mà đảng chính trị ở Việt Nam gắn với tên gọi, thì đó là chủ nghĩa cộng sản nào: Chủ nghĩa cộng sản là học thuyết triết học xã hội và chính trị do K. Marx và F. Engels xây dựng, sau đó được Lenin áp dụng và phát triển vào những điều kiện lịch sử mới?

Sau khi hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, đảng chính trị ở  Việt Nam vẫn tiếp tục kiên trì con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Đảng xác định chủ nghĩa xã hội hiện thực có bị thu hẹp phạm vi, nhưng lý tưởng cao cả của chủ nghĩa xã hội vẫn là niềm mơ ước của loài người tiến bộ và đi lên chủ nghĩa xã hội vẫn là xu thế tất yếu của xã hội loài người trong thời đại ngày nay.

Nếu cách xác định đó là đúng, thì đảng chính trị ở Việt Nam không cần thiết phải chăm chăm vào các ‘định hướng’ cho nền kinh tế thị trường, và cả ở nền giáo dục. Người dân luôn hiểu lựa chọn nào là đúng đắn. Điều này thể hiện rõ nét qua chuyện dân chúng đang ủng hộ các quyết sách trong phòng chống dịch Covid lây lan của chính quyền Hà Nội, Sài Gòn và của Chính phủ.

Có lẽ từ câu chuyện về lòng tin của dân chúng dành cho chính quyền Sài Gòn, Hà Nội và chính phủ nội các thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ở đại dịch Covid-19, đây sẽ là cơ hội cho đảng chính trị Việt Nam nắm bắt, đưa ra các quyết sách đúng đắn và kịp thời.

Theo đó, phải đẩy nhanh việc cải cách, cơ cấu lại các ngành, lĩnh vực và toàn bộ nền kinh tế, đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, nâng cao sức cạnh tranh… nhằm đủ sức tham gia ngay các trật tự mới, cấu trúc mới sau khi hết dịch. Không thể một lần nữa lại đứng ngoài hoặc đi sau, đi theo một cuộc chơi mới, sân chơi mới sắp diễn ra…