Matt O’Brien
Điều nực cười đã xảy ra trong cách ông Putin thi hành vòng đua chiến lược chạy quanh phương Tây của ông ta. Nền kinh tế Nga đã đổ sụp.
Tin mới nhất là Ngân hàng Trung ương Nga đã phải tăng lãi suất huy động từ 10,5% lên 17% trong một phiên họp bất thường lúc 1 giờ sáng, như một sự cố gắng cứu vãn sự mất giá hơn nữa của đồng rub, vốn đã mất giá đến 50% trong năm nay so với đồng đôla. Đây là một hành động gần như tuyệt vọng để cứu đồng tiền của nước Nga đi kèm với sự hy sinh của nền kinh tế Nga. Nhưng ngay cả khi biện pháp này có kết quả, thì nhiều thứ vẫn trở nên tệ hơn.
Đó là kiểu khủng hoảng truyền thống của những nền kinh tế mới nổi. Chỉ cần nói một cách đơn giản, nước Nga đã không làm được gì nhiều để có một nền kinh tế như là họ chỉ xuất khẩu dầu mỏ và bao cấp cho tất cả. Và đó là lý do tại sao sự kết hợp giữa tăng nguồn cung từ Hoa Kỳ, sự giảm nhu cầu đồng loạt của Châu Âu, Trung Quốc và Nhật Bản đã đánh quỵ nó (kinh tế Nga.) Dầu rẻ hơn, có nghĩa là các Công ty Nga sẽ có ít đôla hơn để mà chuyển thành rub, điều này cũng có thể nói bằng cách khác là nhu cầu đối với đồng rub sẽ giảm – như là giá dầu tiếp tục “rơi.” Lệnh cấm vận của Phương Tây áp dụng lên nước Nga liên quan đến tình hình Ukraine lại càng góp phần làm cho nền kinh tế Nga thiếu đôla hơn nữa.
Hơn hết thảy, đồng rub đã mất giá 22% so với đồng đôla chỉ trong tháng trước và ngay riêng ngày thứ Hai “đen tối” (15/12/2014 – “Người lang thang cuối cùng”), nó “rơi” 11%. Như bạn có thể thấy dưới đây, đồng rub Nga mất giá thậm chí còn “rơi” hơn cả đồng hryvnia của Ukraine và giá dầu Brent trong năm nay. “Giá trị” [1] duy nhất và tôi dùng từ này một cách nhẹ nhàng, là đồng rub trong năm nay vẫn “đỡ tệ” hơn đồng Bitcoin, một thứ tiền ảo mà đến nay chúng ta cũng chưa biết là liệu chúng ta có cần nó hay không.
Và tình hình chắc chắn sẽ còn tệ hơn nữa. Nước Nga, như bạn biết, kẹt trong một nền kinh tế nhiều rủi ro tiềm tàng [2]. Nền kinh tế của nó cần lãi suất thấp hơn để tăng trưởng, nhưng những Công ty của nó lại cần một lãi suất cao hơn để nâng giá đồng rub và giữ giá đôla họ vay mượn không quá cao. Vì vậy bằng những biện pháp thuần túy kỹ thuật, kiểu gì họ cũng bị kẹt. Nếu tiếp tục giữ lãi suất thấp, đồng rub tiếp tục mất giá và sa vào lạm phát, và không chỉ các công ty lớn sẽ vỡ nợ mà cả nền kinh tế sẽ xuống dốc không phanh.
Thay vào đó, nước Nga đã lựa chọn “liệu pháp sốc” [3] bằng cách tăng lãi suất từ 10,5 lên 17% chỉ với một quyết định. Lãi suất cao như thế này sẽ đẩy nền kinh tế đang hấp hối của Nga vào suy thoái sâu – Ngân hàng Trung ương Nga đã ước tính nền kinh tế Nga sẽ giảm từ 4,5 đến 4,7% nếu giá dầu thô giữ ở mức 60 đôla Mỹ một thùng – nhưng họ có thể và chỉ có thể cố gắng đủ để giữ cho đồng rub không rơi tự do. Rồi chúng ta sẽ thấy. Nhưng nếu không thành công, thì chắc là người Nga sẽ phải dùng đến những biện pháp kiểm soát vốn để giữ giá trị cho đồng rub, và có thể sẽ phải cầu cứu một gói cứu trợ từ Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF.)
Nước Nga của Putin, thật giống Liên Xô trước đây, chỉ mạnh cùng giá dầu. Trong thập kỷ 1970, chúng ta đã sai lầm khi cho rằng nếu Liên Xô xâm lược Afghanistan thì chúng ta sẽ thua trong cuộc Chiến tranh lạnh, nơi mà sau đó họ đã sa lầy trong một cuộc “Chiến tranh Việt Nam” của riêng họ, và thậm chí giá dầu cao trên trời cũng không đủ nuôi dân chúng. Ảo ảnh của nền kinh tế Liên Xô không ai có thể nhìn rõ hơn được người dân của họ – những người đã phải tìm cách kiếm hàng [4] trong những cửa hiệu trống rỗng. Lịch sử đang được lặp lại, chỉ có khác là bây giờ ở Nga không còn chủ nghĩa Mác – Lênin nữa mà thôi. Putin có thể thành công ở Gruzia và Ukraine với giá dầu lên mức ba con số, nhưng chắc điều đó là không thể với giá dầu chỉ còn phân nửa. Người Nga không thể làm gì được nữa rồi.
Putin cứ việc chơi cờ vua trong khi chúng ta chơi checker [5], nhưng chỉ khi chúng ta cho ông ta vay tiền để đặt cửa.
____________
[1] Tác giả dùng từ “asset” – “tài sản.”
[2] Tác giả dùng “economic catch-22” – “khó khăn được giấu kín.”
[3] Tác giả dùng thuật ngữ “shock-and-awe” – “Đột khởi và Kinh hoàng”
[4] Tác giả dùng động từ “scrounge” – ăn trộm, xoáy, nẫng… nhưng gian hàng đã rỗng thì còn gì mà xoáy.
[5] Một loại cờ 24 quân, 2 người chơi.
Nguồn: The Washington Post