VNTB – Đại học Việt Đức cố nới lỏng sự kìm kẹp của chính phủ
Anh Khoa dịch
(VNTB) – Cuộc chiến về việc ai có tiếng nói cuối cùng về việc bổ nhiệm giáo sư cho thấy khó dung hòa được các nền văn hóa học thuật khác biệt
Không có mấy học giả nghe nói về trường đại học Đức của Việt Nam, nhưng những khó khăn ngày càng tăng của tổ chức 15 tuổi này cho thấy khó dung hòa được các nền văn hóa học thuật khác biệt rõ rệt.
Được thành lập với sự hỗ trợ của bang Hessen, Đức và Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam, Đại học Việt Đức gần Thành phố Hồ Chí Minh mô phỏng theo mô hình của các tổ chức ở Đức và cung cấp các chương trình cử nhân và thạc sĩ cho sinh viên Việt Nam.
Ảnh hưởng Đức của Đại học này bao gồm quy trình bổ nhiệm giáo sư, dựa trên quá trình tìm kiếm giảng viên và đề cử từ sinh viên và đại diện ngành. Sau khi giảng thử, một ủy ban đưa ứng viên ra xét duyệt ở hội đồng khoa và thượng viện, nhưng ở Việt Nam, ủy ban chức danh giáo sư quốc gia mới được trao chức danh giáo sư.
Chủ tịch trường Tomas Benz nói với Times Higher Education rằng các đại diện của Đức – tổ chức này cũng được chính phủ liên bang hậu thuẫn – “luôn đưa ra vấn đề này” tại các cuộc họp của hội đồng giám sát trường đại học, nhưng các đối tác Việt Nam vẫn không trao quyền.
Giáo sư Benz cho biết ông hy vọng rằng sẽ có quyền bổ nhiệm giáo sư trong vài năm tới, nhưng ông lưu ý rằng bầu không khí chính trị ở Việt Nam dường như đã thay đổi kể từ khi trường đại học Việt Đức được thành lập vào năm 2008.
Mối lo ngại ngày càng tăng về sự phụ thuộc vào Trung Quốc đã khiến nhiều công ty nước ngoài đầu tư vào sản xuất dự phòng tại Việt Nam. Ông nói, điều đó đã làm gia tăng những ảnh hưởng từ bên ngoài thông qua các hoạt động kinh doanh, điều này đã khiến nhà nước độc đảng phải lo ngại.
“Luôn phải có cấu trúc đảng song song và cố gắng kiểm soát và tác động đến mọi thứ ở mọi cấp độ,” ông nói thêm, đề cập đến Đại học Việt Đức. “Điều này thể hiện trong các cuộc họp chi bộ định kỳ ở trường đại học, các trưởng hoặc phó khoa phải báo cáo những việc họ làm hàng ngày và phải tự bảo vệ chính họ.”
“Chúng tôi có một sự thay đổi đáng kể trong hành vi chính trị của chính phủ. Tôi không chắc liệu chính phủ Việt Nam có đang đi theo chính phủ Trung Quốc với khoảng cách thời gian từ 5 đến 8 năm hay không, vì vậy tôi không chắc liệu họ có còn muốn một dự án như vậy trong dài hạn hay không,” ông nói, đề cập đến việc hỗ trợ cho dự án trường đại học này.
Trong khi có các trường đại học đối thủ do nước ngoài viện trợ tại Việt Nam – Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội do Pháp hậu thuẫn và Đại học Việt Nhật thuộc Đại học Quốc gia Việt Nam – Đại học Việt Đức là đơn vị duy nhất được giao nhiệm vụ thực hiện mô hình quản trị nước ngoài.
Sự tiếp nhận khác nhau đối với sinh viên tốt nghiệp Đại học Việt Đức tại các công ty nước ngoài và trong nước cho thấy một số khó khăn trong việc thu hẹp khoảng cách văn hóa. “Chúng tôi dạy sinh viên tư duy phản biện và cách bảo vệ quan điểm của mình, và được đánh giá cao ở các công ty quốc tế tại Việt Nam, nhưng ở các công ty trong nước, hầu hết họ đều rời công ty sau một năm,” Giáo sư Benz thừa nhận.
Ông nói, sự khác biệt về văn hóa đã xuyên suốt đội ngũ nhân viên tại Đại học Việt Đức và cho đến Bộ Giáo dục. “Ở Việt Nam, không có lịch trình định sẵn; mọi thứ đều khá tự phát. Rất khó có được lịch trình đáng tin cậy cho hơn một tuần.”
Trong số những tổ chức đang cố gắng thu hẹp khoảng cách có Ngân hàng Thế giới, tổ chức này đã đóng góp 165 triệu đô la Mỹ để xây dựng khuôn viên mới của Đại học Việt Đức và khai trương vào tháng 11 năm 2022, để đổi lấy một hệ thống quản trị mạnh mẽ hơn, gồm cả hội đồng học thuật. Giáo sư Benz cho biết cơ quan gồm 10 thành viên đã đẩy nhanh quá trình ra quyết định.
“Mọi người chưa có văn hóa lên tiếng chỉ để đưa ra quan điểm của mình. Họ chỉ nói nếu họ thực sự có điều lo ngại gì đó, nếu họ có quan điểm mạnh mẽ để ủng hộ điều hoặc phản đối điều gì đó, vì vậy các cuộc họp khá hiệu quả,” ông nói, so sánh nó với hội đồng tổng thống.
Tất cả các giảng viên của Đại học Việt Đức đều có bằng tiến sĩ nước ngoài. Giáo sư Benz cho biết khuôn viên lớn hơn gần trung tâm thành phố đã giúp tuyển dụng, với số lượng nhân viên giảng dạy toàn thời gian tăng lên 38 người trong năm nay, tăng 30%.
Nhưng ông nói rằng có sự khác biệt đáng chú ý giữa các nhân viên được đào tạo ở phương Tây và châu Á. Ông nói: “Những người đã học tiến sĩ ở châu Âu có nhiều khả năng tự đưa ra quyết định hơn, tự lập kế hoạch và tự làm việc khi nói đến công việc học tập của họ.
Điều chúng tôi cần ở các trường đại học định hướng nghiên cứu là những người có khả năng lập kế hoạch và điều hành các dự án nghiên cứu của họ hoàn toàn độc lập.”
Đại học Việt Đức được hỗ trợ tài chính và chính trị từ các chính phủ hỗ trợ trong ít nhất ba năm tới. Khi chờ đợi các quan chức và chính trị gia giải tỏa bế tắc về chức danh giáo sư, trường đại học sẽ tập trung vào phát triển các chương trình học tập, nghiên cứu và quốc tế hóa.
Chương trình giảng dạy châu Âu và tín chỉ khóa học được công nhận khiến Đại học Việt Đức trở thành một điểm đầu vào dễ dàng cho sinh viên Việt Nam muốn học tập tại đó. Sau tháng 7, Giáo sư Benz sẽ kết thúc 13 năm làm việc tại Đại học Việt Đức và trở lại Đại học Khoa học Ứng dụng Heilbronn, nơi ông sẽ tiếp tục làm việc về quốc tế hóa.
Ông nói, nhiều trường đại học Đức đang tìm kiếm đối tác nước ngoài do áp lực nhân khẩu học thu hẹp lượng sinh viên trong nước, một vấn đề “chỉ có thể được giải quyết” bằng cách thu hút nhiều hơn từ nước ngoài.
___________
Nguồn: Vietnam’s German university struggles to loosen government grip