VNTB – Hệ thống phòng chống tham nhũng ở Hoa Kỳ và Việt Nam giống và khác nhau ra sao?

VNTB  – Hệ thống phòng chống tham nhũng ở Hoa Kỳ và Việt Nam giống và khác nhau ra sao?

Ngọc Vân 

 

(VNTB) – Thường thì khi thấy ai có gì hay, người ta tìm cách bắt chước. Thậm chí, nhiều người còn cố gắng làm cho hay hơn. 

 

Nhân v Vit Á, tôi xin trình bày vài đim khác bit cũng như tương đng vài nét tương đng cũng như khác bit gia hai h thng phòng chng tham nhũng ti Hoa Kỳ v Vit Nam vi hy vng giúp bn đc có thêm mt góc nhìn v tình trng càng chng, tham nhũng càng nghiêm trng Vit Nam.

Hoa Kỳ có th hng minh bch cao, hng 25/180, trong khi Vit Nam có th hng thp (104/180). Câu hi đt ra là h thng phòng chng tham nhũng ca hai quc gia này có gì khác nhau? Th nht, Hoa Kỳ cho phép người t cáo tham nhũng gi kín danh tính khi t cáo. Nói cách khác, lut pháp Hoa Kỳ cho phép t cáo nc danh. Ngược li, lut pháp Vit Nam yêu cu người t cáo phi công khai danh tính. Khon 2, Điu 9 Lut T Cáo năm 2018 quy đnh: “Người t cáo phi t cáo trung thc, nêu rõ h, tên, đa ch, cung cp thông tin, tài liu mà mình có và hp tác vi cơ quan, t chc, cá nhân có thm quyn gii quyết t cáo. Người t cáo mà c tình t cáo sai s tht phi b x lý nghiêm minh, nếu gây thit hi cho người b t cáo thì phi bi thường theo quy đnh ca pháp lut.” (1) Khi đc điu này, tôi nghĩ rng nhng người t cáo s lo ngi cho s an toàn ca mình, tr khi h là người có quyn lc mnh hơn người, hay t chc h t cáo. Dân gian có câu: “Đu tranh, tránh đâu.” mà. Làm sao mt người dân thường dám công khai chng li mt quan chc quyn lc hơn h. Biết đâu, các quan chc này còn có bè cánh ca mình. Không ch các cp thp, mà còn cp rt cao (2). Dân đen, làm sao biết được nhng mng lưới này? Nếu không biết, có dám liu không?

Có nhng người dám liu bn . Tuy vy, nhìn vào kết qu, có l ngày càng ít người dám noi gương h. Thy Đ Vit Khoa, Hà Tây là mt trong nhng trường hp như vy. Đy là nhng chuyn ni đình ni đám trong xã hi và được nhiu người biết đến. Có nhng chuyn mà nghe người ta cm thy rn người. Bn hc ca tôi, nhà đi din vi Bnh vin Tâm Thn Biên Hòa, k vi tôi rng có mt ch làm kế toán mt cơ quan nhà nước chng tham nhũng. Ch y b đưa vào bnh vin Biên Hòa. Không biết trong đó người ta làm gì ch. Cui cùng ch mc bnh tâm thn khi trong đó. Có th bn đc không tin vào câu chuyn này nhưng nó đã tng xy ra vi nhng người mà trước khi h có mâu thun vi nhà cm quyn, chưa ai nghe nói rng h b tâm thn. Trường hp gn đây nht là anh Trnh Bá Phương (3).

Hoa Kỳ thì khác, chính kh năng gi kín danh tính ca người t cáo mà Hoa Kỳ đã xy ra các v chng tham nhũng thành công cp cao nht: h b tng thng Nixon. Năm 1972, Mark Felt, mt phó giám đc ca Cc Điu Tra Liên Bang, là mt trong 5 người được báo cho biết trước rng s có mt cuc khám xét đi bn doanh ca y ban Toàn Quc ca Đng Dân Ch. Ông đã quyết đnh tìm hiu mc đ can d, nếu có, ca Nhà Trng. B cp trên cnh báo phi dng các cuc điu tra này, ông quyết đnh rng báo chí là kênh duy nht đ phanh phui v tham nhũng quyn lc và s thông đng ca Nhà Trng. S dng bit danh Deep Throat (tm dch: người tiết l thông tin mt), ông thường xuyên gp g các nhà báo Bob Woodward và Carl Bernstein, giúp h phanh phui v vic và cui cùng dn đến vic t chc ca Tng Thng Nixon (4).

Hơn na, giá tr ca bng chng t cáo, cái mà các cơ quan này có th chn xác minh hoc không xác minh, tùy theo mc đ kh tín, cũng như mc đ nghiêm trng có th ca v vic, là yếu t quan trng nht ch không phi danh tính người t cáo. Tôi không hiu sao nhà cm quyn Vit Nam li bt người t cáo phi công khai danh tính.

Th hai, lut pháp Hoa Kỳ cho phép nhng người không phi công dân Hoa Kỳ t cáo tham nhũng trong khi tôi chưa tìm thy văn bn lut Vit Nam nào cho phép làm điu này. Phi nói, điu này cho thy tính quang minh ca nhà nước Hoa Kỳ trong vic chng tham nhũng. Bt k anh là công dân ca nước nào, anh cũng có th giúp Hoa Kỳ chng tham nhũng. Vic cho phép công dân nước khác tham gia chng tham nhũng không ch tn ti trên giy. Tháng 11 va qua, ông Kim Gwang-ho, mt k sư người Hàn Quc đã được thưởng 24 triu USD sau khi giúp cơ quan kim soát an toàn xe cơ gii Hoa Kỳ phát hin ra vic công ty Huyndai không sa cha mt li an toàn liên quan đến đng cơ xe ca hãng này (5). Hãng xe Huyndai chiếm khong 4% th phn xe hơi ti M (6).

Đó là v các đim khác bit. Các đim tương đng thì sao?

C lut pháp Hoa Kỳ và Vit Nam đu cho người t cáo được hưởng mt phn s tin thu hi được t các v tham nhũng. Vit Nam cho phép người t cáo được thưởng đến 600 tháng lương cơ s hay 3,4 t đng (7). Lut pháp Hoa Kỳ cho phép người t cáo hưởng t 15 đến 30% s tin thu hi được. Thc tế thì sao? Ti Hoa Kỳ, s tin ln nht mà chính ph Hoa Kỳ tr cho mt v t cáo đã tng xy ra là 3 t M kim, cho hãng lut Phillips & Cohen (8). Riêng trong năm 2021, chính ph Hoa Kỳ đã chi thưởng cho 108 v t cáo tham nhũng vi tng s tin thưởng là 564 triu USD.

Chính ph Vit Nam đã chi thưởng cho người t cáo tham nhũng nào chưa? Tôi không tìm được thông tin v vic này. Bn đc, nào có xin chia s vi tôi qua email ca ban biên tp Vit Nam Thi Báo. Tôi xin cm ơn trước.

Qua mt s đim khác bit và tương đng, có th thy h thng công dân chng tham nhũng ti Hoa Kỳ đang hot đng tt và h thng ca Vit Nam thành công trong vic … ngăn người dân chng tham nhũng. Cá nhân tôi thy nhng điu nhà nước Hoa Kỳ thc hin như k trên là khó đi vi nhà cm quyn Vit Nam. Quan trng là h có mun làm hay không thôi.

_____________

Tài liệu tham khảo

(1) Quy định về tố cáo hành vi tham nhũng và hướng dẫn viết đơn tố cáo tham nhũng ? (luatminhkhue.vn)

(2) Kỳ II: Tham nhũng: Thực trạng và nguyên nhân (thanhtra.com.vn)

(3) Nhà tranh đấu Trịnh Bá Phương bị đưa vào bệnh viện tâm thần (nguoi-viet.com)

(4) 7 Of The Most Famous Whistleblower Cases in the U.S (coxwelllaw.com)

(5) Whistleblower gets record $24 million for exposing Hyundai and Kia’s safety lapses – CNN

(6) Hyundai Sales Figures – US Market | GCBC (goodcarbadcar.net)

(7) Người tố cáo tham nhũng được thưởng đến 3,4 tỷ đồng (thuvienphapluat.vn)

(8) Glaxo settles record whistleblower case for $3 billion – Medicare fraud alleged | Phillips & Cohen (phillipsandcohen.com)


 

CATEGORIES
TAGS
Share This

COMMENTS

Wordpress (0)