VNTB – Pha loãng điều luật hình sự số 331 trong vụ bà Nguyễn Phương Hằng
Thới Bình (lược ghi)
(VNTB) – Lâu nay điều luật hình sự 117, 331 vẫn được coi là ‘án chính trị’, thế nhưng gần đây với vụ án bà Nguyễn Phương Hằng, cho thấy dường như vấn đề đang được pha loãng…
Điều 331 Bộ luật hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017, có hiệu lực thi hành ngày 01-01-2018 quy định về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân như sau:
“1-Người nào lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2-Phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm”.
Cựu thẩm phán Phạm Công Út ý kiến:
“Trước hết, “lợi ích của Nhà nước” không có chữ “hợp pháp” đi kèm, nên chữ “Nhà nước” này bao hàm rất rộng. Ví dụ như Thủ Thiêm, Vườn rau Lộc Hưng, Đồng Tâm… không cần “Nhà nước của địa phương” có hợp pháp hay không. Chạm tới là đi tù.
Thứ hai, “quyền, lợi ích hợp pháp” của tổ chức, cá nhân thì phải còn… điều tra xem quyền, lợi ích đó có “hợp pháp” hay không. Nên bao nhiêu nạn nhân bị xâm phạm quyền, lợi ích của mình thông qua không gian mạng đã làm đơn trình báo công an, từ cấp xã phường, huyện quận, tỉnh thành phố, thậm chí vượt cấp lên Bộ Công an và các cơ quan ở trung ương đều trở nên vô vọng.
Nhưng nếu động đến một cơ quan hay viên chức nhà nước, chưa biết có “hợp pháp” không là dễ bị khởi tố chỉ bằng một công văn hoặc đường lối chỉ đạo.
Người ta nói Điều 331 Bộ luật hình sự là ‘án chính trị’ cũng vì lẽ đó”.
Luật sư Hà Huy Sơn đi vào chi tiết:
“Nếu bà Nguyễn Phương Hằng bị kết án hình sự theo Điều 331 thì bản án này có khả năng trở thành án lệ hoặc thông lệ cho những người sau nay này bị khởi tố theo Điều 331, Bộ luật hình sự.
Ngay sau khi bà Nguyễn Phương Hằng bị khởi tố theo Điều 331 thì đã có một số cá nhân đến Cơ quan điều tra trình báo, tố giác bị bà Nguyễn Phương Hằng làm nhục, vu khống …
Nếu các cơ quan tiến hành tố tụng xác định những người này với tư cách là bị hại trong vụ án làm căn cứ để cáo buộc bà Nguyễn Phương Hằng theo Điều 331 thì sẽ mâu thuẫn với cách kết tội đối với những người bị kết án theo Điều 331, tức Điều 258 trước đây. Bởi rất nhiều người bị kết án theo Điều 331 (258) nhưng cơ quan điều tra không xác định được bị hại là cá nhân, tổ chức nào hoặc không có bất cứ đơn trình báo, tố giác của của ai. Và Toà án trước đây cũng rất ‘thoả mái’ kết án họ theo Điều 331 (258) mà không có ai là bị hại.
Nếu bản án của bà Nguyễn Phương Hằng trở thành án lệ, thông lệ thì sẽ rất khó khăn cho các cơ quan điều tra sau này, tìm ra được các bị hại để cáo buộc những người bị bắt theo Điều 331. Không lẽ lần này các cơ quan tiến hành tố tụng lại tự lấy đá ghè chân mình?”
Nhà báo Đông Hà, chuyên trách mảng pháp đình, kể:
“18g ngày 31-3-2022, sau 2,5 giờ nghị án, hội đồng xét xử tòa án nhân dân tỉnh Quảng Trị thông báo, vì vụ án có tính chất phức tạp, cần có thời gian xem xét, đánh giá thận trọng nên quyết định thời gian nghị án kéo dài 5 ngày làm việc, đến 9g ngày 7-4 sẽ tuyên án.
Đây là vụ án cáo buộc theo Điều 331, Bộ luật hình sự.
Ở phiên sơ thẩm vào cuối tháng 10-2021, tòa đã tuyên trả hồ sơ cho cơ quan điều tra để bổ sung vì có nhiều thiếu sót.
Cáo trạng cho biết kết luận giám định vụ việc cho rằng nội dung các bài viết được đăng trên các tài khoản Facebook của các bị cáo có thông tin không đúng sự thật, xuyên tạc, xâm phạm uy tín, danh dự và nhân phẩm của các cá nhân bị phản ánh; các bài viết tạo ra sự hoài nghi của quần chúng nhân dân về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và năng lực công tác của các cá nhân này, qua đó ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan, tổ chức mà những người này là những người đứng đầu…
Tuy nhiên ở phiên sơ thẩm, phía Tỉnh ủy Quảng Trị có văn bản gửi hội đồng xét xử rằng không có việc “ảnh hưởng uy tín” như kết quả giám định. Điều đó có nghĩa “lợi ích của Nhà nước” không bị xâm phạm…”.
Dường như điều luật hình sự số 331 lâu nay vẫn được hiểu ‘án chính trị’ giờ đang được pha loãng dần…