VNTB – Đe dọa hình sự hóa kinh doanh dịch vụ cầm đồ?
Hoài Nguyễn
(VNTB) – Dường như đang mở rộng về đe dọa xử lý hình sự đối với nhiều dịch vụ cầm đồ, cho vay tiêu dùng có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Sau vụ khám xét trụ sở tại TP.HCM của dịch vụ cho vay tiêu dùng và cầm đồ F88 hồi thượng tuần tháng 3-2023, đến nay ‘domino’ về khám xét đối với F88 và một số nhà cung cấp dịch vụ khác tương tự, bắt đầu đổ.
Liệu vụ án hình sự có mở rộng liên tỉnh?
Đến trung tuần tháng 3-2023, Thường trực Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực TP.HCM (gọi tắt Ban Chỉ đạo) tổ chức cuộc họp định kỳ tháng 3-2023, và có thông báo rằng “thống nhất đưa vụ án liên quan đến Công ty cổ phần kinh doanh F88 vào diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo”.
Theo nguồn tin ban đầu, tại một số cơ sở kinh doanh của Công ty F88 bị điều tra trước đây đều có liên quan đến phản ánh của nhiều khách hàng về việc thu nhiều khoản phụ phí cao, trái với quy định như phí thẩm định điều kiện cho vay (1,4%/tháng); phí quản lý tài sản cầm cố (từ 2-3%/tháng đến 5%/tháng), phí đăng ký dịch vụ bảo hiểm kèm theo,…
Các chi nhánh của Công ty F88 tại một số địa phương cũng đã nhiều lần bị xử phạt hành chính do tự đặt ra các khoản thu để tính phí sai quy định, với tổng số tiền phí và lãi mà khách hàng có nhu cầu vay tín dụng phải trả rất cao, không đúng với giấy phép kinh doanh đã đăng ký.
Việc kiểm tra các cơ sở của F88 được thực hiện đầu tiên tại Thanh Hóa, hồi đầu tháng 2-2023. Khi đó, Công an thành phố Thanh Hóa đã kiểm tra hành chính 7 chi nhánh, cơ sở kinh doanh cầm đồ F88 trên địa bàn. Qua kiểm tra, công an phát hiện, lập biên bản vi phạm hành chính đối với các điểm kinh doanh cầm đồ của chi nhánh Công ty cổ phần kinh doanh F88 tại các phường Tân Sơn, Điện Biên, Ba Đình, Quảng Tâm, Đông Sơn, Đông Thọ ở thành phố Thanh Hóa.
Sau hàng loạt khám xét trải rộng ở nhiều tỉnh thành liên quan đến F88, một lần nữa, khá bất ngờ là vào cuối tháng 3-2023, Công an tỉnh Thanh Hóa và một số đơn vị đã huy động gần 2.500 cán bộ, chiến sĩ, đồng loạt ra quân tổng kiểm tra 735 cơ sở cầm đồ, dịch vụ cho vay tài chính trên địa bàn tỉnh.
Kiểm tra bước đầu đối với 735 cơ sở kinh doanh này, lực lượng chức năng phát hiện hơn 400 cơ sở vi phạm các quy định như: Không đủ tiêu chuẩn về phòng cháy chữa cháy; sổ sách ghi chép không đảm bảo; cầm cố xe chính chủ không có giấy ủy quyền; hệ thống lưu giữ vật cầm cố không đúng đăng ký với cơ quan có thẩm quyền.
Lực lượng chức năng đã tạm giữ trên 600 phương tiện ôtô, môtô và các tài liệu khác có liên quan đến việc vi phạm trong hoạt động cầm cố và kinh doanh tài chính.
Riêng tại huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa, công an đã triệt xóa 5 điểm, bắt giữ 5 người liên quan để điều tra hành vi cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự. Ngoài ra, từ ngày 15-12-2022 đến nay, Công an Quảng Xương khởi tố 9 vụ án, 15 bị can, bắt tạm giam 3 nghi phạm về tội Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự.
Khi kiểm tra 80 cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ ở thành phố Thanh Hóa, lực lượng công an phát hiện một địa điểm có dấu hiệu vi phạm hình sự. Hơn 50 cơ sở khác có hành vi vi phạm hành chính.
Trước đó ngày 23-3-2023, Phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội và Phòng Cảnh sát Hình sự (Công an tỉnh Bắc Giang) phối hợp công an các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đồng loạt kiểm tra hành chính 18 địa điểm kinh doanh của chi nhánh F88 tại Bắc Giang.
Kết quả bước đầu cho thấy, quá trình hoạt động, 17/18 địa điểm kinh doanh của F88 Bắc Giang có một số vi phạm về điều kiện kinh doanh đối với cơ sở kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự như, hoạt động cầm đồ khi chưa được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự, không thực hiện đầy đủ các quy định về trách nhiệm đảm bảo an ninh trật tự…
Ngân hàng cũng sẽ vào tầm ngắm?
Hồ sơ kiểm tra F88 tại thành phố Đà Nẵng hôm 24-3-2023 cho biết theo thông tin ban đầu, Công ty F88 đứng ra làm trung gian giới thiệu khách hàng vay vốn của ngân hàng MICB có trụ sở tại Hà Nội. Đây là công ty con của Tập đoàn CIMB – ngân hàng toàn cầu, là một trong những ngân hàng Hồi giáo lớn nhất thế giới, chuyên cung cấp các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng cho cá nhân, doanh nghiệp, tập đoàn.
MICB Bank cho vay với lãi suất hơn 1,4%/tháng (gần 17%/năm) theo dư nợ giảm dần. Tuy nhiên, ngoài khoản lãi vay nói trên, người vay phải trả cho F88 “phí quản lý hồ sơ” lên đến 48,8%/năm, nếu tất toán khoản vay trước thời hạn 6 tháng sẽ bị phạt 4,3% số dư nợ còn lại. Ngoài ra, các nhân viên còn “tư vấn”, đề nghị người vay mua bảo hiểm tiền vay.
Theo trình bày của nhân viên, hầu như toàn bộ các khách hàng đến vay tiền sử dụng tài sản thế chấp là ô tô hoặc xe máy. Tuy nhiên, bên cho vay chỉ giữ giấy đăng ký, phương tiện vẫn để cho người vay sử dụng. Hàng tháng, người vay có thể trả khoản vay trực tiếp, hoặc chuyển khoản. Có rất nhiều trường hợp không trả nợ gốc và lãi đúng hạn, thậm chí bỏ luôn giấy tờ xe và cắt liên lạc. Việc gọi điện đòi nợ sẽ do tổ đòi nợ của công ty thực hiện…
Tình tiết từ những lần kiểm tra như trên cho thấy đặt vấn đề hình sự hóa trong dịch vụ cầm đồ cho vay ở đây là có căn cứ, đặc biệt là gần như dấu hiệu liên quan đến nhà đầu tư nước ngoài chi phối đang dần thể hiện rõ, với việc mới nhất là từ tháng 02-2023, Công ty F88 do ký kết hợp tác chiến lược với Ngân hàng Đại chúng TNHH Kasikornbank (KBank) – chi nhánh TP.HCM do ông Chatuporn Boozaya-Angool làm Tổng giám đốc.