VNTB – Chiến dịch ‘đốt lò’ của Việt Nam và bà Trương Mỹ Lan
(VNTB) – Đốt lò chống tham nhũng, đốt luôn trùm bất động sản
Tác giả: Feliz Solomon – Trang Bui
Kế hoạch được cho là trắng trợn: Mua cổ phần kiểm soát của một ngân hàng, cài người vào ngân hàng đó, sau đó trả tiền cho họ để được vay hàng tỷ đô la cho các giao dịch bất động sản.
Chính quyền Việt Nam cho biết đại gia bất động sản tên là Trương Mỹ Lan đã thực hiện kế hoạch táo bạo này trong hơn một chục năm. Toà đã kết án tử hình nữ doanh nhân 67 tuổi hồi tháng 4 trong vụ bê bối tài chính lớn nhất quốc gia Đông Nam Á này từ trước tới nay.
Chính quyền Cộng sản bí mật nổi tiếng của Việt Nam đã thực hiện một hành động bất thường khi trừng phạt bà Lan. Vụ án của bà Trương Mỹ Lan đã trở thành một trong những vụ án nổi bật nhất trong chiến dịch “đốt lò” chống tham nhũng không ngừng nghỉ do lãnh đạo Đảng Cộng sản phát động khoảng một thập niên trước.
Nguyễn Phú Trọng năm nay 80 tuổi. Hàng ngàn quan chức đã vào tù. Hai chủ tịch nước bị buộc tội dung túng tham nhũng đã bị phế truất.
Cuộc đàn áp làm trong sạch hình ảnh của đất nước và thu hút thêm đầu tư nước ngoài nhằm thúc đẩy tăng trưởng – đặc biệt khi các quốc gia như Mỹ tìm đến Việt Nam để thay thế cho Trung Quốc.
Tuy nhiên, nỗ lực chống tham nhũng sâu rộng cũng dẫn tới tình trạng bất ổn chính trị và làm suy yếu nền công vụ. Một số nhà đầu tư và các nhóm nhân quyền lo ngại chiến dịch đốt lò đang được các đảng viên quyền lực sử dụng để tiêu diệt các đối thủ chính trị, giống như các cuộc thanh trừng chống tham nhũng quy mô lớn của Tập Cận Bình để loại bỏ đối thủ.
Cả hai nước đều là các quốc gia độc đảng, do Cộng sản cai trị với hệ thống tư pháp không rõ ràng và không có báo chí tự do.
“Mặc dù ban đầu chiến dịch chống tham nhũng chỉ nhằm mục đích diệt trừ tận gốc tham nhũng và bảo vệ chế độ, nhưng dần dần chắc chắn đã bị lợi dụng để đấu đá chính trị nội bộ do thiếu sự kiểm tra và cân bằng trong hệ thống độc đảng của Việt Nam,” Nguyễn Khắc Giang, chuyên gia thỉnh giảng về Việt Nam tại Viện ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại Singapore, cho biết.
Trong nhiều năm, chiến dịch chống tham nhũng của Việt Nam tập trung vào Đảng Cộng sản. Sợ thấy bị làm củi đốt lò, công chức chính phủ bỏ việc và tràn vào khu vực tư nhân. Các công ty của bà Lan là một trong những doanh nghiệp tư nhân lớn đầu tiên lọt vào tầm ngắm của chính phủ, báo hiệu rằng đảng sẵn sàng đưa chiến dịch chống tham nhũng tiến xa hơn nữa.
Bà Lan phủ nhận mọi cáo buộc và sẽ kháng cáo.
Chiến dịch này vừa tốt vừa xấu cho doanh nghiệp. Adam Sitkoff, Giám đốc điều hành Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam, cho biết nhiều doanh nghiệp vui mừng vì chính phủ đang có những bước đi nhằm chấm dứt tham nhũng. Nhưng nó đã gieo rắc nỗi sợ hãi trong nền công vụ đến mức làm chậm lại các quy trình như xin giấy phép cần thiết.
Sitkoff nói: “Chiến dịch chống tham nhũng có thể tạo ra tình trạng tê liệt trong quá trình đưa ra quyết định và đây là một quốc gia đang phát triển nhanh chóng. Để Việt Nam duy trì khả năng cạnh tranh, các quyết định cần được đưa ra nhanh chóng để có thể theo kịp tốc độ thay đổi của đất nước”.
Bà Lan bị kết án về tội lừa đảo có quy mô lón.
Viện kiểm sát cho biết bà Lan đã hối lộ nhân viên ngân hàng, thẩm định viên và quan chức chính phủ để phê duyệt và che đậy khoản vay gian lận trị giá 42 tỷ USD cho các công ty con trá hình. Sau đó bà đã sử dụng số tiền này để tạo dựng nên một đế chế với các khách sạn sang trọng, căn hộ ven sông, văn phòng cao cấp và cửa hàng bán lẻ ở các thành phố mới. Trong số tiền đó, vẫn còn 27 tỷ USD chưa thanh toán và nhà nước đang cố gắng thu hồi.
Viện kiểm sát đã đưa ra nhiều cáo buộc đối với bà Lan cùng tội tham ô khoảng 12 tỷ USD.
Vụ án làm chấn động cả nước. Trong nhiều tháng, những bức ảnh hiếm hoi chụp bên trong một phòng xử án ở Thành phố Hồ Chí Minh đã được tung lên trang nhất của các tờ báo nhà nước, cho thấy một Lan ăn mặc bảnh bao với một rùng cảnh sát bao quanh.
Văn phòng thông tin thành phố đã thực hiện một bước bất thường khi công bố bản tóm tắt các phiên điều trần tại tòa. Theo hồ sơ tòa án, tổng cộng có 86 người bị kết án trong phiên tòa bắt đầu vào tháng 3, như chồng của Lan, ông trùm bất động sản Hồng Kông Eric Chu Nap Kee – Triệu Lập Kiên và 18 quan chức chính phủ.
Hàng nghìn người được triệu tập để làm chứng, trong đó có những người thu một lượng tiền lớn từ các chi nhánh của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn và giao đến cho toà nhà Sherwood Residence ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Bà Lan sở hữu cổ phần kiểm soát trong ngân hàng và khách sạn năm sao. Chủ sở hữu sử dụng người cho vay như con heo đất của riêng mình, điều này tạo ra rủi ro nghiêm trọng cho toàn bộ nền kinh tế.”
Theo truyền thông nhà nước, sáu tấn bằng chứng – bao gồm hàng nghìn tài liệu và một triệu ghi chú – chứa đầy 104 chiếc hộp do các công tố viên đưa ra.
Lan bị kết án tử hình vì tội tham ô, 20 năm tù vì tội nhận hối lộ và 20 năm tù vì vi phạm quy định cho vay.
Hải Hồng Nguyên, nhà nghiên cứu danh dự tại Đại học Queensland ở Úc, cho biết có thể bản án sẽ không được thi hành. Ông cho rằng chính phủ tận dụng hình phạt nhằm đạt được điều họ thực sự mong muốn là gây áp lực.
Lê Hồng Hiệp, thành viên cấp cao tại Viện ISEAS-Yusof Ishak của Singapore, cho biết: “Quy mô thực sự không thể tin được”.
Ông cho biết tính chất công khai của phiên tòa và mức độ nghiêm trọng của bản án nhằm gửi một thông điệp rằng chính phủ sẽ không nhắm mắt làm ngơ trước tình trạng tham nhũng trong khu vực tư nhân.
Ông nói: “Mục tiêu cuối cùng của họ là làm sạch thị trường và loại bỏ các hoạt động độc hại. Khi bà Lan đến trả lại tiền. Đảng muốn gửi một thông điệp rõ ràng rằng bất kỳ ai dính líu đến tham nhũng sẽ bị trừng phạt và sẽ không có ngoại lệ. Nhưng một trong những mục đích chính của bất kỳ phiên tòa chống tham nhũng nào là lấy lại tiền.”
_____________
Nguồn:
WSJ – She Was Convicted of Making a Bank Her Personal ATM—and Sentenced to Death