VNTB – Làm sao để học sinh thích học môn lịch sử?
Mai Lan
(VNTB) – Lịch sử phải được viết lại cho đúng sự thật…, không vì e dè và sợ mà viết không đúng sự thật của lịch sử – kể cả lịch sử đảng cộng sản Việt Nam.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, ông Nguyễn Kim Sơn nhận định, để tăng hứng thú của học sinh với môn lịch sử, cần thay đổi cách dạy học, kiểm tra, đánh giá.
Vì sao học sinh điểm thấp môn lịch sử?
Nêu vấn đề chất vấn Bộ trưởng Giáo dục – Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, đại biểu Đoàn Thị Hảo (đoàn Thái Nguyên), đề nghị ông Sơn giải thích nguyên nhân điểm thi môn lịch sử trong các kỳ thi thấp hơn các môn học khác, nhiều học sinh thờ ơ, thái độ học tập đối phó với môn lịch sử. Nữ đại biểu cũng đề nghị Bộ trưởng đưa ra giải pháp đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập môn lịch sử.
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thừa nhận đến nay vẫn có thực tế là điểm thi môn lịch sử trong kỳ thi so với một số môn khác là thấp và tình trạng học sinh cũng không ham thích và học có tính chất đối phó, điểm thi thấp.
“Đây là vấn đề chúng tôi cũng rất suy nghĩ”, ông Sơn nói. “Đất nước chúng ta lịch sử hào hùng, có nhiều điều mà thế hệ sau tự hào, nhưng tại sao học sinh không hứng thú, điểm thi thì thấp?”, ông Sơn nêu và cho rằng, câu trả lời nằm cả ở việc tổ chức dạy và kiểm tra đánh giá đối với môn học này.
“Việc dạy vẫn thiên về sự kiện, số liệu, theo đánh giá chưa phát huy được nhiều sáng tạo, cá tính của học sinh trong việc học. Việc kiểm tra đánh giá thi vẫn thiên về kiểm tra số liệu, ngày tháng, sự kiện, chưa chú ý nhiều về tư duy, ý nghĩa của sự kiện lịch sử”, ông Sơn lý giải.
Trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2021, theo phổ điểm được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, có 226 thí sinh đạt điểm 10 môn lịch sử và 331.429 thí sinh điểm dưới trung bình.
Kết quả phân tích phổ điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông môn lịch sử năm 2021 cho thấy, cả nước có 637.005 thí sinh tham gia thi bài thi môn này. Trong đó điểm trung bình là 4,97, điểm trung vị là 4,75; điểm số có nhiều thí sinh đạt nhất là 4. Số thí sinh có điểm <= 1 là 540 (chiếm tỷ lệ 0,08%); số thí sinh đạt điểm dưới trung bình là 331.429 (chiếm tỷ lệ 52,03%).
Lịch sử cần phải là “sự thật đầy đủ”
Nhà báo Nguyễn Thiện phản biện: “Theo tôi nghĩ, các giải pháp như Bộ trưởng nêu chỉ là phần ngọn , điều quan trọng nhất là nội dung bài học. Nội dung phải là sự thật – sự thật đầy đủ.
Tôi vẫn hay thường nói với bạn bè: không phải vô cớ mà nhà tình báo chiến lược Phạm Xuân Ẩn chọn Larry Berman – một giáo sư người Mỹ – để viết hồi ký cho mình chứ không phải là các sử gia trong nước. Vì sao? Vì phương pháp viết hồi ký của Larry Berman là phương pháp khoa học lịch sử, làm nên giá trị vĩnh cửu của tác phẩm.
Chẳng hạn, để đưa chuyện Phạm Xuân Ẩn cứu trùm mật vụ Trần Kim Tuyến thoát khỏi Sài Gòn ngày 30-4-1975 vào cuốn Điệp viên hoàn hảo, Larry Berman không chỉ dựa vào lời kể của Phạm Xuân Ẩn, mà còn liên lạc với Trần Kim Tuyến để xác minh xem chuyện đó có đúng sự thật hay không? Khi được Trần Kim Tuyến công nhận, Larry Berman mới đưa vào hồi ký và xác định đó là sự thật. Thế nên, sách hấp dẫn vì độ tin cậy cao.
Vì vậy, tôi nghĩ sự thật lịch sử phải là cái gốc. Cách dạy, kiểm tra, đánh giá là quan trọng nhưng chưa phải là nguyên nhân của thực trạng!”.
Lịch sử cuộc chiến Bắc – Nam kể trên còn nhiều sự thật vẫn chưa được ‘nói cho đúng sự thật’. Đó là có hay không một nhân vật Lê Văn Tám?
Trang web của trường trung học cơ sở Lê Văn Tám, viết:
“Ngày 23 tháng 9 năm 1945, thực dân Pháp gây hấn ở Nam bộ hòng cướp lại nước ta một lần nữa. Năm ấy, ở gần chợ Đa Kao thành phố Sài Gòn có một em bé con nhà nghèo phải đi bán lạc rang, đánh giầy để kiếm sống. Tên em là Tám.
Lê Văn Tám thường lân la tới những nơi có quân Pháp đóng để bán hàng, đánh giầy. Tám tỏ ra hiền lành, nhút nhát nên đã được bọn lính Pháp để cho đi qua, đi lại và dần dần quen mặt em. Tại Thị Nghè, có một kho xăng, đạn lớn của địch. Hình ảnh những hòm đạn, những trái bom hiện ra trong trí nhớ của Tám cùng những cảnh tàn phá, giết chóc dã man của địch đối với đồng bào ta đã thôi thúc em tính đến một việc làm táo bạo. Tám nảy ra ý định sẽ phá kho xăng đạn này.
Sau mấy hôm dò la quan sát địch. Tám giấu dầu xăng trong người, thản nhiên khoác hòm lạc rang đến bán cho lính gác như thường lệ. Lợi dụng lúc bọn địch không để ý Tám chạy như bay vào chỗ để xăng và xèo diêm. Dầu xăng trong người Tám bốc cháy và bén luôn vào thùng xăng gần nhất. Thế là cả kho xăng bốc cháy đùng đùng rồi lan tới chỗ để bom đạn. Tiếng nổ ầm trời, khói lửa mịt mù cả thành phố.
Lê Văn Tám đã anh dũng hy sinh và để lại trong trí nhớ nhân dân Thành đồng Tổ quốc hình ảnh: Em bé đuốc sống của thành phố mang tên Bác của dân tộc Việt Nam”.
Không có Lê Văn Tám nào tự tẩm xăng vào người cả!
Cuốn “Lịch sử Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định kháng chiến (1945 – 1975)” được Nhà xuất bản thành phố Hồ Chí Minh xuất bản năm 1994. Chỉ đạo nội dung cuốn sách này là Ban tổng kết chiến tranh của Thành ủy Đảng Cộng sản Việt Nam thành phố Hồ Chí Minh.
Chủ biên là Trần Hải Phụng – người nhiều năm làm Tư lệnh các lực lượng vũ trang của Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định, và Lưu Phương Thanh, phụ trách nghiên cứu lịch sử Đảng. Theo sách này thì đánh kho đạn Thị Nghè có hai lần. Lần thứ nhất vào ngày 17-10-1945 và lần thứ hai vào ngày 8-4-1946.
Về trận thứ nhất, ở trang 63 của sách này có ghi:
“Ngày 17-10-1945, tại mặt trận phía Bắc, quân ta phục kích ở cầu Tham Lương đánh lui đoàn xe của địch gồm 8 chiếc chở lính có xe thiết giáp yểm trợ, hành quân lên Hóc Môn, ta phá hủy 5 xe và diệt một số tên. 10 giờ, kho đạn Thị Nghè nổ dữ dội. Đây là kho chứa bom đạn từ bến tàu bốc lên, đặt tại khu đường Docteur Angier (nay là đường Nguyễn Bỉnh Khiêm) cạnh vườn thú, được bố trí hệ thống phòng thủ nghiêm ngặt, xung quanh kho có hào sâu, tường cao 2 mét, chăng kẽm gai và hệ thống tháp canh, có đèn quét ban đêm. Một đại đội Âu Phi thường xuyên tuần tra canh gác.
Đội viên cảm tử Lê Văn Tám mới 13 tuổi, được giao nhiệm vụ giả câu cá, cắt cỏ ở bến sông để quan sát. Đêm 17-10 (1945) Tám tự quyết định một mình đánh kho đạn, lừa bọn lính gác, lọt vào ẩn nấp bên trong với chai xăng và bao diêm.
Buổi sáng, chờ lúc sơ hở, em tưới xăng vào khu vực chứa đạn và châm lửa. Lửa cháy loang, một tiếng nổ long trời, kéo theo hàng loạt tiếng nổ liên tiếp, làm rung chuyển cả thành phố. Lê Văn Tám bị dính xăng bắt lửa, tự biến mình thành cây đuốc sống, đã hy sinh anh dũng. Kho bị phá hủy hoàn toàn. Đài phát thanh phía bên kia đường bị sập một phần lớn. Đại đội Âu Phi bảo vệ bị tiêu diệt.
Gương hy sinh của em bé “đuốc sống” trở thành một hình tượng tiêu biểu cho tinh thần yêu nước, chiến đấu quên mình của thiếu niên nhi đồng trong những ngày đầu chống Pháp”.
Ngày 19-10-1945, Báo Cứu Quốc có bình luận: “Trận Thị Nghè ghi vào chiến sử Việt Nam”.
Cũng theo sách “Lịch sử Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định kháng chiến (1945 – 1975)”, ở trang 108, thì kho đạn này còn bị đánh lần 2 vào ngày 8-4-1946 và báo Tin Điễn ra ngày 9-4-1946 đưa tin: “Một tai nạn dữ dội… Kho đạn Sài Gòn (đường Docteur Angier, tả ngạn kênh Avalanche) phát nổ. Tai nạn có thể kéo dài đến nhiều ngày”.
Sự kiện trận đánh ngày 17-10-1945 với “Cây đuốc sống Lê Văn Tám” còn được nêu cụ thể hơn trong tập II bộ sách “Mùa thu rồi ngày hăm ba” của Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Hà Nội năm 1996”, ở trang 67:
“Đêm ngày 17-10-1945, đội viên cảm tử Lê Văn Tám dũng cảm đốt kho đạn Thị Nghè (người tổ chức cho Lê Văn Tám thực hiện chiến công này là anh Lê Văn Châu đã hy sinh năm 1946 tại Ngã ba Cây Thị). Kho đạn bị phá hủy hoàn toàn.
Đài phát thanh bên kia đường bị sập một phần lớn, đại đội Âu Phi bảo vệ bị tiêu diệt… (viết theo tư liệu của Ban Tuyên huấn Quận ủy Bình Thạnh)”.
Với các tư liệu như đã nêu trên có thể thấy việc đánh kho đạn Thị Nghè có 2 lần vào ngày 17-10-1945 và ngày 8-4-1946; trận ngày 17-10-1945 với “Cây đuốc sống Lê Văn Tám” là có thực; Lê Văn Tám đã đốt kho đạn, không phải kho xăng; Lê Văn Tám không phải “tự tẩm xăng vào người và chạy vào đốt kho xăng” mà “đã lừa bọn lính gác, lọt vào ẩn nấp bên trong với chai xăng và bao diêm chờ lúc sơ hở, thì tưới xăng vào khu vực chứa đạn và châm lửa. Lê Văn Tám bị dính xăng bắt lửa thành “cây đuốc sống”; người tổ chức, bày kế hoạch cho Lê Văn Tám làm là Lê Văn Châu, đã hy sinh trong trận đánh giặc Pháp ở Ngã ba Cây Thị năm 1946.
Thế nhưng vẫn không giải thích được là Lê Văn Tám giấu ‘chai xăng’ ở đâu, và ‘chai xăng’ này dung tích là bao nhiêu mà có thể đủ tưới cho ‘châm lửa’ và ‘dính xăng bắt lửa’ để Lê Văn Tám thành “cây đuốc sống”?