VNTB – Kinh tế Myanmar rơi tự do
Anh Khoa dịch
(VNTB) – Các chuyên gia kỳ vọng kinh tế giảm ở mức hai con số sau khi đã đạt được những bước tiến trong thập niên trước trong việc xóa đói giảm nghèo và thu hút đầu tư nước ngoài
SINGAPORE — Các chi nhánh ngân hàng ở Myanmar đóng cửa và các nhân viên chính phủ đang tẩy chay công việc. Công nhân nhà máy bỏ trốn về nhà ở nông thôn, còn các công ty nước ngoài đã đưa nhân viên ra nước ngoài. Internet bị cắt phần lớn.
Hơn hai tháng kể từ quân đội nắm chính quyền sau một cuộc đảo chính và thực hiện một chiến dịch chết người để trấn áp các cuộc biểu tình, nền kinh tế đang sụp đổ, Ngân hàng Thế giới và các tổ chức khác kỳ vọng mức giảm hai con số trong suốt năm nay. Biến động này đang xóa đi những thành quả lớn mà Myanmar đã đạt được trong việc xóa đói giảm nghèo và đang khiến các doanh nghiệp và khách du lịch nước ngoài lo sợ, những người.
Đây đã là một trong những quốc gia nghèo nhất châu Á. Sáu triệu người sống với mức dưới 3,20 USD mỗi ngày, ngưỡng nghèo đối với các nước có thu nhập trung bình thấp như Myanmar. Một phần tư số trẻ em của quốc gia này có cơ thể quá nhỏ so với tuổi vì không đủ dinh dưỡng.
Trong nửa thế kỷ, Myanmar dưới sự cai trị của quân đội, những người đã ban hành với những chính sách tai hại. Bức tranh bắt đầu thay đổi đều đặn trong thập niên qua khi schính phủ dân sự một phần lên nắm quyền và đầu tư quốc tế đổ vào nhiều hơn nhờ vào sự cởi mở dân chủ. Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ nghèo đã giảm từ 42,2% năm 2010 xuống 24,8% năm 2017.
Tiến trình của thập niên trước đang bị đảo ngược. Sau cuộc đảo chính lật đổ chính phủ dân cử, Ngân hàng Thế giới cho biết số người sống với mức dưới 3,20 USD dự kiến sẽ tăng 30% vào năm 2021. Tức thêm 1,8 triệu người nghèo trong một năm.
Ngân hàng Thế giới, trước cuộc đảo chính đã dự đoán tăng trưởng 2% trong 12 tháng đến tháng 9 năm 2021, hiện dự kiến GDP sẽ giảm 10%. Những người khác cho rằng mức giảm có thể mạnh hơn, với công ty phân tích Fitch Solutions dự báo mức giảm 20% do người dân mua ít hơn và thu thuế thấp khiến chi tiêu của chính phủ tăng lên.
Kể từ sau cuộc đảo chính, người biểu tình xuống đường đòi trở lại nền dân chủ, nhưng gặp phải sự đàn áp dữ dội từ quân đội.
Hơn 600 người đã thiệt mạng cho đến nay, có cả trẻ em bị trúng đạn trong sân hoặc ở nhà, theo một nhóm giám sát của Hiệp hội Hỗ trợ Tù nhân Chính trị.
Sự gián đoạn kinh tế một phần là có chủ ý. Công chức, nhân viên ngân hàng và công nhân nhà máy và hải cảng không làm việc để khiến chế độ quân sự không thể cai trị. KBZ, ngân hàng tư nhân lớn nhất quốc gia, chỉ có 14 trong số hơn 500 chi nhánh mở cửa do nhân viên đình công của công nhân.
“Không có đủ nhân sự và nhân lực thì không thể điều hành nền kinh tế ”, Kaung Htet, nhân viên quan hệ 30 tuổi tại một ngân hàng của Myanmar Oriental Bank, cho biết.
Hôm thứ Tư, lãnh đạo đảo chính và tổng tư lệnh lực lượng vũ trang, Thượng tướng Min Aung Hlaing, đã được một tờ báo nhà nước dẫn lời rằng phong trào bất tuân dân sự là “hủy diệt đất nước”.
Theo hai người trong ngành, ngân hàng trung ương đe dọa sẽ phạt tiền các ngân hàng không mở cửa trở lại. Tháng trước, KBZ đã gửi thông báo cho nhân viên nói rằng họ đang ở trong một tình huống “không có lợi, nếu không mở, cơ quan quản lý sẽ tiếp quản và mở ngân hàng cho chúng tôi”, tờ The Wall Street Journal đưa tin.
Nhưng ngân hàng trung ương đang gặp khó khăn trong việc yêu cầu nhân viên đến làm việc. Khoảng 300 nhân viên ngân hàng trung ương ở hai thành phố lớn nhất Myanmar đã bị đình chỉ vì từ chối làm việc và một số đã chuyển về làng gia đình của họ, một quan chức ngân hàng cấp cao không đến văn phòng kể từ tháng Hai cho biết. Cô lo ngại có thể bị cảnh sát giam giữ trong bối cảnh các vụ bắt giữ đang lan rộng, cô ấy nói.
Các nhân viên chính phủ đình công đã thành lập các nhóm để cung cấp chỗ ở và hỗ trợ tài chính cho các đồng nghiệp từ chối làm việc và kết quả là bị đuổi khỏi nhà ở tiểu bang. Zaw Wai Soe, một bác sĩ phẫu thuật và là nhà lãnh đạo nổi bật của phong trào, cho biết một số người ủng hộ đang bán đất để gây quỹ và những công dân giàu có ở nước ngoài đang đóng góp.
Mục tiêu là “từng bước bộ máy quân sự chùn bước và dừng lại”, ông nói trong một bài phát biểu được đăng vào tháng trước trên trang Facebook.
Tuy nhiên, một số người ở nhà bắt đầu cảm thấy áp lực. Một nhân viên quốc hội cho biết ông đã tiết kiệm, nhưng các đồng nghiệp có gia đình đông con đang cân nhắc xem có nên tiếp tục công việc hay không. Một nhân viên 30 tuổi làm việc trong lĩnh vực tài chính ở Yangon cho biết công ty của ông đã yêu cầu nhân viên trở lại vào tháng Năm.
Thiệt hại kinh tế đang lan rộng. Ngành công nghiệp may mặc, chiếm khoảng một phần tư lượng hàng hóa xuất khẩu của Myanmar, đang mất dần hoạt động kinh doanh khi các thương hiệu lớn như Thụy Điển Hennes & Mauritz AB và Benetton của Ý tạm dừng các đơn đặt hàng mới. Các cuộc biểu tình và đàn áp bạo lực ở các khu công nghiệp đã khiến công nhân nhà máy phải về quê, dẫn đến tình trạng thiếu hụt trầm trọng.
Các hạn chế về internet quy mô lớn, như mất điện hàng đêm và sự gián đoạn kết nối băng thông rộng di động và mạng không dây vào ban ngày, đang làm tê liệt các doanh nghiệp từ tài chính đến khách sạn. Một chủ nhà hàng ở Yangon cho biết ông đã dựa vào các đơn đặt hàng trực tuyến để chống chọi với đại dịch, nhưng những đơn đặt hàng đó hiện đã ngừng khiến doanh thu giảm 70%.
Du lịch quốc tế, tăng gấp 5 lần trong thập niên qua giờ cũng giảm sút. Chủ nhà hàng đang gặp khó khăn, người này cũng điều hành một công ty du lịch phục vụ du khách châu Âu và Bắc Mỹ, cho biết ông đã tránh được việc sa thải nhân viên trong đại dịch, thay vào đó trả cho nhân viên một nửa mức lương tiêu chuẩn để giảm giờ làm. Bây giờ, ông đang chuẩn bị để cho mọi người nghỉ việc.
Nguồn: WSJ