Nguyễn Nam
(VNTB) – “Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân về những quyết định của mình” – trích Điều 4.2, Hiến pháp 2013.
Cựu phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, bà Phạm Khánh Phong Lan cho rằng đã có nhiều hy sinh, mất mát trong cuộc chiến chống dịch vừa qua khi có hơn 22.000 đồng bào ra đi vì Covid-19, chưa kể nhiều bệnh nhân khác thiệt mạng gián tiếp do chưa được chăm sóc tốt.
Bà Lan chỉ ra nguy cơ lớn nhất là việc bệnh nhân chuyển sang trạng thái nặng và tử vong, nên để sống chung với dịch, cần chủ động linh hoạt trong việc khống chế tỉ lệ nhiễm, giảm ca gây nặng, giảm tử vong. Từ kinh nghiệm của TP.HCM, cũng đã có những bài học xương máu.
“Cần xem lại thực trạng hệ thống y tế cơ sở, hiện chỉ 30% ngân sách dành cho y tế dự phòng, y tế cơ sở cũng không đáng kể gì đâu so với nhu cầu. Trong khi nhiều địa phương thực hiện việc này chỉ đếm trên đầu ngón tay. Do đó cần có chính sách xuyên suốt, chủ trương quan điểm chỉ đạo của Chính phủ với Bộ Y tế về xây dựng y tế cơ sở”, bà Lan nhấn mạnh.
Theo bà Lan, dù Bộ Y tế đã vào cuộc, nhưng nếu không giải quyết vấn đề căn cơ thì sẽ bị động. Bởi việc xây dựng y tế cơ sở không chỉ cần tiền mà cần thu hút được nguồn nhân lực có trình độ cao.
Bà Lan cho rằng chính sách hiện nay chắp vá, thay đổi liên tục. Đơn cử như từ trung tâm y tế quận huyện chia làm ba phần bệnh viện, y tế dự phòng, phòng y tế…, dẫn tới bệnh viện chưa phải là bệnh viện, trung tâm y tế dự phòng què quặt, còn phòng y tế chỉ làm công việc hành chính, đã yếu còn thiếu. Hoặc tại TP.HCM, khi dịch bùng phát, tất cả trung tâm y tế dự phòng và bệnh viện quận huyện thuộc Sở Y tế, nên khó khăn trong điều phối lực lượng.
Về hệ thống điều trị, cựu phó giám đốc Sở Y tế TP.CM Phạm Khánh Phong Lan cũng cho rằng đây là phép thử để nhìn lại năng lực điều trị, bởi “chỉ một cơn dịch tan tác hết”. Trong khi đó, bệnh viện là các đơn vị sự nghiệp, chưa được chuẩn bị cơ sở về pháp lý, kiến thức cần thiết để đảm bảo cung ứng trang thiết bị, vật tư y tế, thuốc và đặc biệt là cơ chế tài chính.
“Ta nói Covid-19 thì ngân sách nhà nước lo, nhưng phân công giữa cơ chế bảo hiểm và ngân sách chưa rõ ràng, gây khó khăn trong việc thanh toán. Ví dụ như việc xét nghiệm, nếu rạch ròi giữa bảo hiểm và cơ chế đấu thầu chặt chẽ thì chắc không có tình trạng loạn giá xét nghiệm”, bà Lan nói.
Giám đốc Sở Y tế TP.HCM Tăng Chí Thượng cho hay tại TP.HCM ghi nhận năm 2021 đã có 1.154 người nghỉ việc, trong đó có 274 bác sĩ, 610 điều dưỡng. Đặc biệt trong 6 tháng đầu năm 2022 đã có 874 người nghỉ việc, trong đó có 199 bác sĩ và 391 điều dưỡng.
Tổng cộng ở TP.HCM trong hai năm qua đã có 2.028 người nghỉ việc, trong đó có 473 bác sĩ và 1.001 điều dưỡng, chiếm khoảng 5% tổng số nguồn nhân lực y tế của TP.HCM.
Những khuyến cáo trong chuyện dịch giã Covi-19 mà bà Phạm Khánh Phong Lan đặt ra, hiện vẫn còn đúng với đe dọa của dịch sốt xuất huyết tại TP.HCM.
Theo công bố của Viện Pasteur Sài Gòn thì tại TP.HCM và các tỉnh thành phía Nam dịch bệnh lưu hành sốt xuất huyết với type huyết thanh D1 bắt đầu có sự gia tăng dần type huyết thanh D2, tương ứng với số ca mắc mới tăng cao, số ca nặng tăng, số tử vong tăng. Theo đó, tại các tỉnh thành khu vực phía Nam số ca mắc đã lên đến 65.552 ca, tăng 23% so với cùng kỳ năm 2019 (năm có dịch lớn).
Riêng tại TP.HCM, số ca mắc đã là 21.993 ca, tăng 184% so với cùng kỳ. Số tử vong là 11 trường hợp, có cả người lớn, phụ nữ mang thai, trẻ em. Những địa phương có số mắc cao nhất là Bình Tân, Bình Chánh, quận 12, thành phố Thủ Đức, Hóc Môn, Củ Chi, Tân Phú, Tân Bình.
Với hàng loạt vấn đề như trên trong lãnh vực y tế, nhìn từ lăng kính chính trị, có lẽ cần thẳng thắn đặt câu hỏi là phải chăng Điều 4.2 của Hiến pháp 2013 chưa được thực thi?